به گزارش ایسنا، منطقه همدان، برج‌های سبز قدمت چندانی در دنیا نداشته و در کشور ما سابقه احداث چنین برجی وجود ندارد، برای همین هنوز در معماری و شهرسازی دنیا گسترش چندانی نداشته است و هنوز نتایج احداث این برج‌ها زیر ذره‌بین بررسی‌های شهری، معماری، توسعه‌ای و زیست‌محیطی است.

اما با توجه به آنچه تا کنون در برج‌های سبز مدنظر قرار گرفته و مبنای احداث این برج‌ها واقع شده می‌توان گفت «برج سبز» بلندمرتبه‌ای است که در روند ساخت و بهره‌برداری آسیب زیست‌محیطی ندارد، گازهای مضر از جمله Co2 از آن تولید نمی‌شود و در عوض با پوشش گیاهی که در این ساختمان به‌کار رفته، موجب نشاط و سرسبزی محیط پیرامون خود می‌شود و علاوه بر آن با سیستم چرخه تصفیه پساب که در ساختمان لحاظ می‌شود، نیازمند بهره‌برداری عظیم از چرخه آب شهری نیست چرا که همان آب مورد استفاده در ساختمان پس از تصفیه به چرخه بازگشته و در مواردی از قبیل آبیاری گل‌ها و گیاهان ساختمان مجدداً مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ علاوه بر آن در ساختار این ساختمان آسفالت، ایزوگام و مواردی که تولید گرما و گازهای مضر داشته باشند، وجود ندارد.

حال با درنظر گرفتن شرایط مذکور افرادی که از آلمان برای احداث کارخانه تولید پنل‌های خورشیدی به استان همدان سفر کرده‌ بودند با خود پیشنهاد ایجاد چنین برجی را در محدوده بلوار ارم به شورای شهر همدان آوردند و ما تصمیم گرفتیم در این فرصت به بررسی زوایای نیک و بد احداث این برج در شهر همدان و در منطقه بلوار ارم از دید کارشناسان امر بپردازیم.

ایجاد سیل ترافیکی با ساخت برج سبز در بلوار ارم

محمدرضا الیاسی، عضو شورای اسلامی شهر همدان با مدرک دکترای حمل و نقل و ترافیک در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به موضوع ایجاد برج سبز در شهر همدان اظهار کرد: ایجاد برج سبز در شهر همدان دارای ابعاد مثبت و منفی متنوعی است که باید در شورای شهر و با حضور کارشناسان فن مورد بررسی قرار گیرد؛ به عنوان مثال مهمترین مزیتی که در این وضعیت اقتصادی می‌توان برای آن برشمرد این است که احداث این برج جذب سرمایه یک شرکت آلمانی را برای شهر به‌همراه دارد همچنین وجود چنین برجی که در کشور نظیر نداشته در جذب گردشگر و توریست می‌تواند نقش بسزایی ایفا کند.

وی افزود: ایجاد این برج پیش‌تر هم توسط افراد دیگری در شورای شهر مطرح شده بود که هربار به‌علت نقایصی که در طرح پیشنهادی به چشم می‌خورد، با مخالفت اعضای شورا مواجه شد.

این کارشناس ترافیک و حمل و نقل با بیان اینکه شاید مهمترین ایراد این طرح محدوده احداث آن باشد، گفت: محدوده بلوار ارم به خودی خود دارای جاذبه‌های گردشگری و تفریحی بالایی است و به همین علت، آثار متعددی بر احداث برج در این منطقه مترتب خواهد بود که از آن جمله می‌توان به آثار ترافیکی آن اشاره کرد که منطقه را در آینده با سیل ترافیکی خودروها مواجه می‌کند.

وی تصریح کرد: اگرچه موضوع ساخت این برج هنوز به‌صورت جدی مورد بحث و پیگیری در شورای اسلامی شهر همدان قرار نگرفته اما اشکالاتی به آن وارد است که ناقض برخی مصوبات شورای شهر نیز هست؛ از جمله اینکه شورای دور چهارم مصوب کرده بلندمرتبه‌سازی در همدان تنها در 3 نقطه بلوار بسیج، بلوار آیت‌الله نجفی و بلوار یادگار امام خمینی(ره) دنبال شود و در دیگر نقاط شهر مجوز بلندمرتبه‌سازی صادر نشود و اگر قرار باشد مجوز ساخت یک برج در بلوار ارم داده شود هم مصوبه‌ای که با بررسی و مطالعه و کارشناسی تصویب شده، نقض می‌شود و هم آسیبی با ساخت بلندمرتبه در یکی از نقاط مرتفع شهر به نمای شهری وارد می‌شود.

این عضو شورای شهر همدان در ادامه با بیان اینکه ممکن است ساخت برج سبز در نقاطی که برای بلندمرتبه‌سازی درنظر گرفته شده‌است برای سرمایه‌گذار چندان مقرون به‌صرفه نباشد، گفت: شاید با پیگیری جدی در شورای شهر بتوانیم در نقطه‌ای غیر از 3 نقطه مذکور برای ساخت این برج مجوز بدهیم اما به طور قطع مجوز ساخت برج در بلوار ارم منتفی است چرا که علاوه بر موضوع ارتفاع و سایه‌اندازی برج، با توجه به احداث پارک 48 هکتاری در همین محدوده، آثار ترافیکی و آلودگی‌های زیست‌محیطی در این نقطه با احداث این برج دوچندان خواهد شد. 

برج سبز می‌تواند به تلطیف فضای خشک و خشن شهر کمک کند

دکتر اسدالله نقدی، کارشناس و دانشیار جامعه‌شناسی شهری دانشگاه بوعلی‌سینا نیز در ارتباط با اثرات احداث برج سبز در جامعه شهری بیان کرد: زندگی امروز در جامعه مدرن به سمتی پیش می‌رود که توسعه شهرها با حذف طراوت و سبزی و مناظر طبیعی همراه شده است بنابراین باید با استفاده از راهکارها و ابزارهای مدرن هم ترمیم فضای سبز و هم فضای عمومی شهر را در اولویت قرار دهیم که یک راه آن مدیریت مخاطرات و کنترل عوامل خطرزا از جمله گازهای مخرّب و مضر، فاضلاب و... هم در سیستم صنعتی، هم خانگی و هم در سیستم شهری است چرا که فضاهای سبز عمومی شهر می‌تواند در سلامت و کیفیت آب و هوا و محیط شهر تأثیر بسزایی داشته باشد.

وی تصریح کرد: امروزه یکی از مهم‌ترین اشکالاتی که به شهرسازی‌ مدرن گرفته می‌شود، شیوع روح خشکی و خشنی است که در اثر ساخت و سازهای سنگی و سیمانی بر فضای شهرها حاکم می‌شود و اثرات روانشناسی آن بر زندگی افراد و روح جمعی شهر تأثیرگذار است بنابراین تلطیف فضای خشک و خشن شهری رویکرد مهم دیگری است که باید در مدیریت شهر لحاظ شود و افزایش فضای سبز و مؤلفه‌های زیست‌محیطی در این مهم اثرگذار است.

نقدی با تأکید بر اینکه کاهش فضای خشک آهنی و سنگی در ساختار شهری باعث افزایش لطافت و آرامش در شهر می‌شود، تصریح کرد: آرامش حاکم بر فضای شهرها ناشی از کاهش فضای سنگی، سیمانی، آهنی و ترافیکی شهر روحیه فردی، جمعی و اخلاق و رفتار شهروندان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در نقطه مقابل شهرهایی که مملو از ساختمان‌های آهنی، سیمانی، دود، ترافیک و آلودگی‌های صوتی و محیطی هستند تأثیر مخربی بر روحیه و رفتار شهروندان دارند.

وی ادامه داد: مدیریت شهرها می‌توانند با استفاده از ابزارها و راهکارهای مدرن به سمت تعادل‌بخشی در این موضوع بروند و سیستم شهر را به نحوی مدیریت کنند که درکنار شاخص‌های توسعه شهری، از شدت حاکمیت فضای خشک و خشن ساختار شهری بکاهند و مصادیقی مثل برج سبز، صنایع سبز و یا مجموعه‌هایی که ملاحظات زیست‌محیطی بیشتری دارند، می‌توانند در این راستا راهگشا باشند.

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه هریک از این سیستم‌های مدرن سبز که با اصول و انگاره‌های زیست‌محیطی تطابق بیشتری دارد، بر آب و هوا، فضای سبز شهر، ابعاد اجتماعی و فرهنگی شهر و سلوک شهروندان آثار مثبتی خواهد داشت، تبیین کرد: احداث برج سبز در شهر همدان می‌تواند علاوه بر معیارهای فوق، از ابعاد مختلف دیگری از جمله ابعاد فنی، معماری، مکان‌یابی، ویژگی‌های اجتماعی و ... مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد تا آثار مثبت و منفی آن محرز و بر اساس آن تصمیم‌گیری شود.

وی افزود: آنچه از منظر جامعه‌شناسی شهری در احداث این برج می‌توان به آن پرداخت این است که ساخت این برج با قابلیت‌هایی که در تعریف آن گنجانده شده مبنی بر استفاده دوباره از پسماند و پساب ساختمان و مؤلفه‌های زیست‌محیطی دیگری که در آن لحاظ می‌شود، بسیار بهتر از برج‌هایی است که بدون درنظرگرفتن ملاحظات زیست‌محیطی سر به فلک کشیده‌اند و با مصارف بالای انرژی و دیگر آثار مخرب بر روح طبیعی و سلامت شهر تأثیر منفی می‌گذارند.

احداث برج در بلوار ارم زخمی بر پیکر منطقه 

نقدی با اشاره به مکان درنظرگرفته شده برای احداث برج سبز خاطرنشان کرد: ساخت این برج با تمام مزایا و ویژگی‌های مثبتی که از دیدگاه جامعه‌شناسی شهری دارد، در محدوده بلوار ارم ایده مطلوبی به‌نظر نمی‌رسد چراکه بر اساس سند حفظ باغات شهری فلورانس احداث برج در منطقه‌ای که خود دارای باغات و مناظر طبیعی و سرسبز است، کارشناسی شده و منطقی نیست و این اقدام به مثابه فرود آوردن زخمی بر پیکره بلوار ارم است.

این کارشناس جامعه‌شناسی شهری با بیان اینکه منطقه بلوار ارم تا گنجنامه ریه تنفسی شهر محسوب می‌شود، گفت: ساخت یک برج 82 طبقه و حتی کمتر از آن باعث اختلال در گردش‌ هوای منطقه شده و نتایج منفی جبران‌ناپذیری در چرخه محیط‌زیستی دارد، حتی اگر این برج، سبز باشد که با درنظرگرفتن مؤلفه‌های محیط زیست احداث شده باشد، خسارت و ضرر آن به محیط زیست و فضای شهری بیش از فایده و منفعت آن است.

وی افزود: علاوه بر مسائل محیط زیستی، احداث برج در این نقطه چشم‌انداز شهر را تخریب خواهد کرد که این امر با روح توسعه پایدار نیز منافات دارد بنابراین اگر ساخت این برج از جمیع جهات مورد تأیید کارشناسان باشد، باید برای جانمایی آن نقطه دیگری از شهر درنظرگرفته شود.

در روند بررسی آثار مثبت و منفی احداث برج سبز در شهر همدان برآن شدیم تا از نقطه نظرات یک کارشناس معماری و شهرسازی هم در این موضوع بهرمند شویم.

بافت تاریخی نماد معرفی شهر تاریخی فرهنگی همدان است

بهرنگ مجیدی، کارشناس معماری و شهرسازی نیز در خصوص احداث برج سبز از منظر شهرسازی و معماری به ایسنا گفت: بلندمرتبه‌سازی در شهر همدان طی سال‌های اخیر به صورت جدی دنبال شده که نیاز مبرمی در ساختار شهری بود چرا که یکی از معیارهای توسعه شهرها، بلندمرتبه‌سازی است اما اینکه بلندمرتبه در کجا و با چه شرایطی ساخته شود، موضوع بسیار مهمی است که نباید از آن غفلت کرد.

وی افزود: با توجه به اینکه همدان شهری تاریخی است، حفظ بافت‌های تاریخی شهر موضوع مهمی است که باید در ساختار شهری دیده شود چرا که بافت قدیمی، به نوعی وجهه شهر محسوب می‌شود، در واقع 2 آیتم کشاورزی و تاریخی بودن شهر نمادهای معرفی‌کننده شهر همدان هستند چرا که کشاورزی همدان هم مانند وجهه تاریخی آن در کشور شناخته شده و نمادی برای معرفی شهر محسوب می‌شود.

مجیدی با اشاره به موضوع حضور سرمایه‌گذار خارجی در شهر به منظور احداث برج سبز عنوان کرد: احداث این برج با حضور سرمایه‌گذاران خارجی و جذب سرمایه به شهر اتفاق مثبت و مطلوبی است چرا که توسعه با جذب سرمایه و سرمایه‌گذار محقق می‌شود و این موضوع بر روند اشتغال، درآمدزایی و گسترش فضای توسعه شهر تأثیر بسزایی دارد.

وی افزود: نه تنها برج سبز بلکه ساخت دیگر برج‌ها نیز می‌تواند در رشد و توسعه شهری اثرگذار باشد اما موضوع مهمی که در این موقعیت باید مورد توجه قرار گیرد «مکان‌یابی» است که باید با درنظر داشتن معیارهای مختلفی اعم از معیارهای زیست‌محیطی، شهری، ترافیکی و ... لحاظ شود.

این کارشناس شهرسازی تصریح کرد: ساخت یک برج سبز در نقطه‌ای که دارای سرسبزی و طراوت است، تبعات مثبت و منفی مختلفی دارد که باید با درنظر گرفتن کلیه این آثار و تبعات دیده شود و در این زمینه می‌توان از تجربه‌های مشابه نیز بهره برد؛ به عنوان مثال ساخت هتل شادی در بلوار کولاب که منطقه سبز گردشگری است، بیشتر از آثار مثبت، تبعات منفی دارد چرا که این هتل با کندن صخره و آسیب به طبیعت بنا شده و این ضایعه‌ای جبران‌ناپذیر در محیط زیست منطقه است و آثار مخرب آن برای شهر بیش از فواید آن است.

محور فرهنگی توریستی شهر خفته در غبار فراموشی

مجیدی با اشاره به طرح محور توریستی فرهنگی شهر همدان بیان کرد: شهرهای بزرگ تاریخی و فرهنگی کشور از جمله اصفهان، شیراز و تبریز برای معرفی فضا و نقاط فرهنگی و تاریخی خود طی سال‌های گذشته اقدام به طراحی محورهای توریستی فرهنگی در شهر کردند، در شهر همدان نیز که یکی از شهرهای تاریخی و فرهنگی در کشور شناخته شده، محور فرهنگی_ تاریخی در سال‌های 71- 72 برای دسترسی یکسان به نقاط تفریحی و گردشگی طراحی شد تا ارتباطی بین نقاط دیدنی تاریخی و همچنین مراکز محلات قدیمی شهر با حفظ فرهنگ سنتی آنها ایجاد شود.

وی افزود: بر اساس این طرح که زیر نظر دکتر ایزدی ایجاد شد و مصوبه هیئت دولت را دریافت کرد، محلات قدیمی ازجمله جولان با حفظ بافت سنتی خود توسعه می‌یافت و نقاط فرهنگی و تفریحی شهر را در این محور جای می‌داد و تا گنجنامه پیشروی می‌کرد به طوریکه همه عناصر اطراف این محور یا تفریحی باشند و یا فرهنگی، به همین علت بیمارستان جنگ تبدیل به باغ موزه دفاع مقدس شد در حالیکه نه خط آسمان را برهم زده و نه سایر اصول معماری و شهرسازی در این بنا زیرپا گذاشته شده است و بسیاری از توریست‌ها هم از آنجا به‌عنوان فضایی فرهنگی بازدید می‌کنند.

این مدرس دانشگاه بیان کرد: چنانچه اجرایی شدن محور توریستی فرهنگی شهر با درنظر داشتن اصول معماری و شهرسازی پیگیری می‌شد امروز توفیقات گسترده‌ای در ارتقاء جلوه‌های شهری، تاریخی، فرهنگی، مذهبی و اجتماعی داشتیم.

وی ادامه داد: در مقابل اتفاقات خوشایند شهرسازی مثل باغ موزه، ساختمان‌های سنتی در جولان و دیگر محلات قدیمی شهر و برج‌هایی درسال‌های اخیر در شهر ساخته شده‌اند که نه خط آسمان در آن رعایت شده و نه سایر اصول معماری شهری و شهرسازی، به عنوان مثال برج‌هایی داریم که بر خیابانی ساخته شده که از مشکلات ترافیکی در رنج است و به چنین برج‌هایی بدون درنظرگرفتن پارکینگ و شرایط مختلف شهرسازی، معماری و کارشناسی مجوز داده می‌شود و خیابان‌های افقی، عمودی می شوند.

سرمایه‌گذاری خارجی باید با آینده‌نگری همه‌جانبه محقق شود

مجیدی در ادامه به بررسی ابعاد مختلف سرمایه‌گذاری در ساخت برج سبز پرداخت و عنوان کرد: حضور سرمایه‌گذار خارجی در شهر فی‌نفسه اقدام مطلوبی است چرا که سرمایه‌ای که وارد چرخه اقتصادی شهر می‌شود، می‌تواند در ابعاد مختلفی از جمله بُعد توسعه‌ای آثار مثبتی به همراه داشته باشد اما لازم است در این رابطه مسئولان شهر جامع‌نگری همه‌جانبه‌ای لحاظ کنند؛ به طور مثال شاخص‌های زیست‌محیطی پروژه، دسترسی، شرایط زیرساختی و ... مورد واکاوی و بررسی قرار گیرد و یا سرمایه‌گذاری با به‌کارگیری نیروی مهندسین داخلی به مرحله اجرا راه یابد تا در اشتغال و درآمدزایی شهر هم مؤثر واقع شود وگرنه اجرا و بهره‌برداری خودمحور سرمایه‌گذار تأثیری برای شهر نخواهد داشت.

وی با بیان اینکه بهره‌مندی افراد خاص از فضا و امکانات برج سبز فایده‌ای برای عموم مردم ندارد، اظهار کرد: احداث برج سبز در محدوده بلوار ارم با تخریب باغات آن محدوده ممکن خواهد شد و امکان دارد این تصور به ذهن متبادر شود که این برج خود حافظ محیط زیست است و جایگزینی برای باغات خواهد شد اما برکسی پوشیده نیست که هیچ چیز جای باغات و نعمات طبیعی سرسبز شهر را نمی‌گیرد حتی برج سبز و علاوه بر آن فضای پارک‌ها و باغات و سرسبزی این منطقه مورد استفاده عموم است در حالیکه اگر تبدیل به برج شود امکان استفاده از آن تنها برای عده‌ای خاص ممکن خواهد بود نه همه مردم، بنابراین حتی اگر سرمایه کلانی در این پروژه به شهر تزریق شود نمی‌تواند برای عموم مردم مفید باشد.

این مدرس معماری و شهرسازی ضمن انتقاد از عدم جامع‌نگری در اجرای برنامه‌ها و طرح‌های مختلف عمرانی، فرهنگی و اجتماعی در شهر تشریح کرد: متأسفانه گاهی بدون آینده‌نگری و جامع‌نگری اقداماتی در شهر صورت می‌گیرد که نتایج آن جامعیت و مانعیت لازم را ندارد به عنوان مثال ایجاد تله‌کابین در گنجنامه با استدلال تسهیل زیرساخت‌های گردشگری صورت گرفته در حالیکه کتیبه‌های گنجنامه که مهمترین عامل جذب توریست به منطقه است، مغفول واقع شده‌اند و حفاظت مطلوبی از آنها صورت نمی‌گیرد و در این در حالیست که گردشگران به ویژه گردشگران خارجی برای دیدن کتیبه‌ها به شهر همدان سفر می‌کنند نه تله‌کابینی که در شهر و دیار خودشان مجهزتر و در دسترس‌تر است.

وی افزود: بلوار ارم از جمله نقاطی است که در محور فرهنگی توریستی ثبت شده‌ و ساخت و ساز در این فضا غیرمعقول و غیرکارشناسی است چرا که علاوه بر ایجاد تناقض در طرحی که مصوبه هیئت دولت را داراست، ریه تنفسی و چشم شهر را می‌بندد و این به طور قطع از موضوعاتی است که آیندگان، ما و مسئولان شهر را به خاطر عدم کارشناسی و بررسی همه‌جانبه مورد سؤال قرار می‌دهند.

مجیدی در ادامه به تشریح آثار عدم اقدامات پیش‌زمینه‌ای و کارشناسی در سطح شهر پرداخت و گفت: یکی از اقداماتی که در سال‌های اخیر با عدم نظارت و کنترل رقم خورد، تخریب فضای باغات دره مرادبیگ بود که باعث شده منطقه‌ای که به داشتن باغات پربار و میوه‌های آلو و آلبالو معروف بود، حالا به بستر ویلاهای رنگ به رنگ تبدیل شود و این ضایعه به قدری جبران‌ناپذیر است که با هیچ ثروتی قابل جبران نیست، چگون می‌توان تخریب سرمایه‌های سبز و زنده شهر را با پول جبران کرد؟

وی ریشه این مشکلات را در ضعف مدیریتی عنوان و تاکید کرد: در جایی‌که می‌توان با تقویت امکانات محیطی، فرهنگی، تاریخی، توریستی و مذهبی شهر به اشتغال و درآمدزایی کمک کنیم، هر روز با بهانه‌های مختلفی از جمله جذب سرمایه‌گذار اقدام به شکافتن کوه‌ها و تخریب باغات می‌کنیم، در این صورت دیگر با چه بهانه‌ای می‌توانیم برای جذب گردشگران به شهر اقدام کنیم وقتی دیگر نه نمای فرهنگی مناسبی داریم و نه فضای طبیعی جذاب؛ بنابراین اگر مسئولان شهر در برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌ها از خرد کارشناسان و افراد صاحب‌نظر بهره جویند ضریب این اشتباهات کمتر خواهد شد و ما دیگر به نقطه‌ای نمی‌رسیم که با تخریب سرمایه‌های طبیعی و دائمی خود سعی در جلب و جذب سرمایه‌های موقت و زودگذر داشته‌باشیم. 

این کارشناس معماری و شهرسازی با بیان اینکه باید در هر اقدامی از جمله احداث برج سبز منافع مردم در اولویت قرار گیرد، تصریح کرد: تمرکز اقدامات عمرانی، فرهنگی و ... در منطقه بلوار ارم باعث افزایش قیمت باغات در این منطقه و جلب منافع عده‌ای خاص می شود و نه عموم مردم، در حالیکه اجرای طرح‌هایی در دیگر نقاط شهر مثل چهارراه بابک و یا بلوار آیت‌الله نجفی هم باعث عمران و آبادانی این نقاط شده و توسعه شهر را هم به دنبال دارد از این‌رو باید منافع عموم مردم بر دیگر اولویت‌ها ارجح داده شود تا ابعاد دیگری از جمله جذب توریست هم در امتداد آن ایجاد شود وگرنه توریست که از کشور خارجی برای دیدن یک برج به شهر ما نمی‌آید بلکه جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی شهر برای آنها جذابیت دارد.

به گزارش ایسنا؛ همانطور که گفته شد «برج سبز» مؤلفه‌ها و آیتم‌های زیست‌محیطی بسیاری دارد اما به نظر می‌رسد کاربرد این برج با این مؤلفه‌ها در جایی نمود دارد که محیط زیست نما و فضای چشمگیر و مطلوبی نداشته باشد و در شهری مثل همدان که از قدیم به باغ شهر معروف بوده شاید اثری که انتظار می‌رود از آن دیده نشود چرا که به‌طور طبیعی می‌توان همدان را به عنوان شهری سبز با مواهب طبیعی حفظ کرد تا اینکه با احداث برجی سبز برای حفظ محیط زیست آن تلاش کرد.

اگرچه ساخت این برج در نقاطی از شهر که کمتر از نعمت باغ و سرسبزی بهره‌مند هستند، شاید به مراتب آثار بهتری داشته باشد اما احداث این بنا در محدوده بلوار ارم مثل برخی از پروژه‌های عمرانی شهر وبال ترافیکی، محیط زیستی، فرهنگی و اجتماعی شهر خواهد بود و با وجود جذب سرمایه‌گذار در مقطع کنونی سرمایه‌ای دائمی و بلندمدت را از ما خواهد گرفت بنابراین تجدیدنظر در جانمایی و مکان‌یابی آن اجتناب‌ناپذیر است؛ امیدوار هستیم مسئولان شهر با درنظرداشتن ابعاد مختلف این پروژه و با تعامل با کارشناسان و صاحب‌نظران حوزه‌های مختلف تصمیمی شایسته درخصوص این پروژه بگیرند.