یکی دو سالی می‌‏شود که مشکل ازدواج‌‏های زودهنگام در دیار ترشیز در صدر آسیب‌‏های اجتماعی قرار گرفته است.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)– منطقه خراسان، بنا به آمار ارائه شده از سوی اداره ثبت احوال این شهرستان، از مجموع هزار و 813 مورد واقعه ازدواج در سال 94، سن دختران در نیمی از آن‌ها بین 10 تا 19 سال بوده است. در سال ماقبل آن نیز در هزار و 962 واقعه ازدواج، سن دختران در 986 مورد همین میزان بوده است و این امر نگرانی‌‏هایی را در پی داشته است.

به‏‌ویژه آنکه سن ازدواج شاید تنها موضوعی باشد که در مباحث مربوط به جوانان هیچ‌‏وقت از داغی نیفتاده و معیاری است که بالارفتن و پایین آمدن آن همیشه حساسیت‌‏های روانشناسان و جامعه‌‏شناسان را برانگیخته است.

این در حالی است که سازمان ملل در تعریف ازدواج زودهنگام بیان می‌‏کند: «ازدواج زودهنگام عبارتست از هر ازدواجی که در سنین زیر ١٨سالگی صورت گرفته، در صورتی‏ که دختر از نظرجسمی، فیزیولوژیکی و روانی برای فرزندآوری آماده نیست».

در اکثر توافقنامه‏‌های بین‌‏المللی، حداقل سن ازدواج برای مردان و زنان ١٨ سال تعیین شده، اگرچه ممکن است دختران در سنین پایین به بلوغ جنسی برسند، ولی اغلب از نظر فیزیولوژیکی، برای فرزندآوری و از نظر روانی، برای ازدواج و پذیرش مسئولیت‏‌های زندگی خانوادگی آماده نیستند. هرچند با توجه به اینکه ازدواج زودهنگام معمولاً با نوعی اجبار همراه بوده و رضایت کامل زوجین در آن لحاظ نمی‌‏شود و مشکلات روانی در آینده گریبان‌گیر خانواده‏‌ها می‌‏شود.

بیانیه جهانی حقوق بشر در سال ١٩۴٨ بیان می‏‌کند که ازدواج باید با رضایت کامل و آزاد طرفین باشد، ولی در اغلب موارد این والدین هستند که فرزندان خود را مجبور به ازدواج در سنین پایین می‏کنند.

اگرچه آن‌ها ممکن است در زمان ازدواج، رضایت خود را اعلام کنند، ولی به علت سن و سال کم عملاً درک درستی از ازدواج نداشته و رضایت آن‌ها به صورت آزاد نبوده است. هم‏چنین ازدواج زودهنگام اغلب یک عمل سنتی است که از طریق عرف و آداب و رسوم محلی مورد پشتیبانی قرار می‌‏گیرد.

ازدواج‌‏های زودرس فرصت رشد را از افراد می‌‏گیرد

یک روانشناس و استاد دانشگاه در کاشمر در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص خطر ازدواج‏‌های زودهنگام معتقد است؛ در پژوهش‏‌های انجام شده در منطقه کاشمر، بیش از 50 درصد طلاق‏‌ها به صورت مستقیم یا غیرمستقیم با ازدواج‏‌های زودرس و سن کم زنان و مردان و ازدواج نابهنگام آنان ارتباط دارد.

محمدرضا ابراهیمی گفت: این موضوع متأسفانه با توجه به قرار گرفتن دیار ترشیز اعم از کاشمر، خلیل‏‌آباد و بردسکن در بن‌‏بست و به تبع آن رکود و سکون و یک‌نواختی در سنن و آداب و رسوم آن‌ها و مسائل مبتلا به آن در حوزه روانشناسی اجتماعی دیده می‌‏شود و ما با معضلی به نام یک‌دستی و تأثیرناپذیری فرهنگی این منطقه از دیگر فرهنگ‏‌ها مواجهیم؛ به طوری‏که منطقه همپا با سایر مناطق رشد یافته در کشور از حیث مسائل فرهنگی و اجتماعی رشد نکرده است.

وی ادامه داد: هرچند امروزه با رشد وسایل ارتباط جمعی، اینترنت و... تغییراتی را شاهد هستیم اما به‌طور کلی آسیب‌‏زنندگی ازدواج‌‏های زودرس در تحقیقات مختلف دنیا اثبات شده؛ به طوری‏که در بسیاری از کشورها عدم رعایت سن قانونی به عنوان یک جرم تلقی می‌‏شود اما متأسفانه در کشور ما این‌‏گونه نیست و در منطقه ترشیز آسیب‌‏های ناشی از آن دیده می‌‏شود.

ابراهیمی به بیان عوامل گرایش مردم به ازدواج‌‏های زودرس پرداخت و گفت: یکی از این عوامل مسائل اقتصادی است؛ به طوری‏که در ذهن عوام نیروی مذکر به عنوان نیرویی کارآفرین و فعال و مولد محسوب می‏‌شود که بودنش می‌‏تواند باصرفه باشد اما نیروی مؤنث، نیرویی مصرف‏‌کننده است و در درون خانواده این نگاه وجود دارد که در اولین فرصت باید ازدواج کند و تحت کفالت فرد دیگری درآید تا از تحمیل بار اقتصادی بیشتر به خانواده جلوگیری شود.

وی افزود: این نکته مهم ظرایفی دارد، به‌ویژه آنکه در مناطق روستایی و روستاهای پراکنده منطقه که شغل غالب آن‌ها کشاورزی است و با مشکلات متعدد اقتصادی دست و پنجه نرم می‌‏کنند، معضل ازدواج‌‏های زودرس ارتباط مستقیم دارد. به جز این، ما شاهد ازدواج‌‏های فامیلی برای جلوگیری از تقسیم مایملک و اموال خانواده هستیم تا با درگیر شدن در ازدواج‏های فامیلی، اصل اموال خانواده ثبات یابد و افراد در کنار هم باشند. بدین‌‏ترتیب سن ازدواج پایین می‌‏آید و با رسیدن دختران به سن بلوغ، خانواده‏‌ها به خواستگاری دختر فامیل می‌‏روند.

ابراهیمی عامل دیگر در بروز ازدواج‌‏های زودرس را، مسائل اجتماعی دانست و تصریح کرد: بر اساس جامعه‏‌شناسی، رفتار مردم، به دلیل کشاورزی بودن منطقه، رسیدن به محصول سالیانه است. این موضوع در فرهنگ و نگاه مردم نیز تأثیر گذاشته و از لحاظ روانشناسی در درون خانواده مطرح است، لذا فرزند باید زود به بار برسد و دختران با توجه به مولد بودن بیشتر در معرض ازدواج‌‏های زودرس هستند.

وی نگاه خاص مذهبی به ازدواج در منطقه را در بروز این ازدواج‌‏ها مؤثر دانست و گفت: فضای مذهبی در منطقه باعث شده تا برای دوری از گناه و رفتن به سمت عمل خیر، ازدواج‌‏های زودهنگام رقم بخورد، به طوری‏که با توجه به متدین بودن مردم و پایبندی به اخلاقیات در باور مردم چنین است که اگر می‌‏خواهیم گناهی صورت نگیرد فرزندان را به ازدواج وادار کنیم، زیرا از نظر آنان ازدواج، مانع درگیر شدن افراد به رفتارهای گناه‌آلود است.

وی تصریح کرد: این موضوع مهم همواره مورد غفلت قرار گرفته که در ازدواج‌‏های زودرس فرصت زیادی از افراد جامعه گرفته می‌‏شود.

ابراهیمی اعلام کرد: در این‏گونه ازدواج‌‏ها با تعدادی دختربچه رو به‌ روییم که به خانه شوهر می‌‏روند و این امر موجب وارد شدن آسیب‌‏های جدی جسمی و روانی به آنان می‏‌شود.

وی افزود: دخترکانی که زود ازدواج می‏‌کنند در بزرگسالی افراد سرد مزاجی هستند. شیوع افسردگی، اقدام به خودکشی یا همسرکشی، نوعی احساس عدم رضایت از زندگی زناشویی و تباه پنداشته شدن عمر در آنان دیده می‏‌شود که این حالات در رفتار فرزندانی که پرورش می‌‏دهند نیز تأثیرگذار است و آسیب‌‏های ناشی از آن دامن‏‌گیرشان می‏‌شود.

ضرورت آگاهی‌‏بخشی به جامعه

بی‏‌شک فقر فرهنگی، پایبندی به اصول و رعایت سنن قدیمی و سنتی توسط برخی خانواده‌‏ها سبب شده تا دختران و پسران کم‌سن و سال حتی نوجوان خود را گرفتار معضلات متعدد ناشی از ازدواج زودهنگام کنند. ازدواج دختر و پسر در دوران کودکی یا نوجوانی، تبعات منفی و آسیب‌‏های اجتماعی زیادی را در آینده بر آنان تحمیل خواهد کرد، زیرا بچه‏‌هایی که هنوز به بلوغ فکری مناسب و سطح آگاهی کامل از شرایط زندگی نرسیده‌‏اند، باید بار سنگین زندگی را ناخواسته و تنها بر اساس خودخواهی‏‌های والدین بر دوش کشند.

والدین بر اساس باورهای غلط خود باعث می‌‏شوند فرصت انتخاب از دختران و پسران‏شان که به قدرت عقلانی و حتی جنسی کامل نرسیده‏‌اند، گرفته شود و زوج کم سن و سال مجبور است از کودکی یکسری مسئولیت‌‏های سنگین زندگی را به دوش بکشد.

به گفته ابراهیمی برای کاهش خطرات و آسیب‌‏های ازدواج‏‌های زودهنگام باید دست به کار شد چه بسا نتیجه اقدامات انجام شده یک یا دو دهه بعد مشخص می‏‌شود.

وی گفت: باید به خانواده‌‏ها این آگاهی را داد که فرزندان‏شان را زودهنگام درگیر تشکیل خانواده نکنند بلکه فرصت تحصیل و رشد به آن‌ها بدهند تا در ده بیست سال آینده شاهد کاهش آمار طلاق باشیم.

ابراهیمی اظهار کرد: با توجه به وجود این ذهنیت که ازدواج زودرس دینی و شرعی تلقی می‏‌شود باید با استفاده از منابر و مجالس مختلف، روحانیون به ‌ویژه در روستاها، مردم را از انجام این امر پرهیز دهند، چه بسا در اسلام هم منفعت و ضرر مطرح است و آنچه ضرر داشته باشد حرام است از این‌‏رو منفعت در این است که دختران و پسران دوران رشد و بلوغ را با آرامش طی کرده و از فرصت رشد استفاده کنند و با آگاهی و خواست، تن به ازدواج دهند، زیرا در ازدواج‌‏های زودرس فقدان آزادی و انتخاب را می‏‌بینیم، نه خواستی وجود دارد و نه آزادی در انتخاب، لذا پدر و مادر برای ازدواج فرزندشان تصمیم می‌‏گیرند و نوعی معامله و داد و ستد در این امر دیده می‏‌شود که ارکان زندگی اجتماعی سالم را به لرزه در می‌‏آورد زیرا در اغلب ازدواج‏‌هایی که به طلاق ختم می‌‏شود می‌‏بینیم هیچ خواست، انتخاب و آگاهی نسبت به ازدواج وجود نداشته و تحمیلی است.

وی معتقد است؛ علاوه بر آگاهی دادن به مردم، مداخله دولت در این زمینه ضروری است و نیاز هست که سخت‏گیری قانون در این زمینه بیشتر شود.

ابراهیمی گفت: اگرچه پیش‏‌بینی‌‏هایی شده اما به بندهای قانونی عمل نمی‌‏شود و جدیتی در پیگیری آن‌ها صورت نمی‏‌گیرد.

این استاد دانشگاه اظهار کرد: اطلاع‌‏رسانی و آموزش مهارت‌‏های زندگی به والدین به‌‏ویژه در مناطق محروم و روستایی در زمینه عوارض و عواقب جبران‏‌ناپذیر ازدواج‌‏های زودهنگام و دوران کودکی بسیار ضروری است.

به گفته وی وسایل ارتباط جمعی و شبکه‏‌های اجتماعی و نشریات باید به پیامدهای ازدواج‏‌های زودهنگام بپردازند و با مضامین آگاهی‌بخش جامعه را نسبت به این خطرها آشنا کنند.

انتهای پیام