سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) ارتقای جایگاه دیپلماسی علمی، کمیت و کیفیت تولید علم ایران در سطح بین‌المللی خبر داد.
به گزارش سرویس علمی ایسنا، دکتر محمدجواد دهقانی در این باره اظهار کرد: پایگاه‌های استنادی به نمایه‌سازی معتبرترین مجلات و کنفرانس‌های بین‌المللی می‌پردازند. انتشار نتایج پژوهش در مجلات و کنفرانس‌هایی که در این پایگاه‌ها نمایه سازی می‌شوند خود بیانگر توان علمی یک کشور است؛ اما توجه بیش از اندازه به این شاخص مانع از توسعه علمی کشور خواهد شد. سند سیاست‌های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری نیز بر همین مساله تاکید دارد. مرجعیت یا همان اثرگذاری علمی، دیپلماسی علمی و اثرگذاری اقتصادی و اجتماعی علم تولید شده از ابعاد کلان دیگری هستند که در این سند مورد تاکید قرار گرفته‌اند. شاید یکی از دلایل عمده تکیه بر آمار کمیت تولید علم، سادگی استخراج آن از پایگاه‌های استنادی به نسبت سایر ابعاد توسعه علمی باشد.
دهقانی افزود: هر چند سال 2015 سپری شده؛ اما اطلاعات پایگاه‌های استنادی در این سال هنوز تکمیل نشده است. بررسی اطلاعات نمایه‌شده در پایگاه استنادی اسکوپوس در تاریخ 1394/12/21 نشان می‌دهد که تعداد دو میلیون و 833 هزار و 431 مدرک در این پایگاه در سال 2014 نمایه شده است، در حالی که در سال 2015 تعداد مدارک ثبت شده در این پایگاه دو میلیون و 533 هزار و 451 مورد است. بنابراین هنوز بیش از 11 درصد اطلاعات مجلات و کنفرانس‌هایی که در سال 2015 منتشر شده یا می‌شوند، در این پایگاه نمایه‌سازی نشده‌اند. تعداد مدارک نمایه شده برای سال 2016 تاکنون 391 هزار و 874 مورد است که تقریبا شامل 14 درصد کمیت تولید علم دنیا می‌شود.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: بنابر اطلاعات استخراج شده از پایگاه استنادی اسکوپوس، ایران در سال 2010 تعداد 29 هزار و 658 مدرک در سطح بین‌المللی منتشر کرده بود. این رقم در سال 2011 به 39 هزار و 303 مدرک، سال 2012 به 40 هزار و 439 مدرک، سال 2013 به 41 هزار و 298 مدرک و در سال 2014 به 43 هزار و 329 مدرک افزایش یافت. همان‌گونه که اشاره شده، اطلاعات سال 2015 هنوز تکمیل نشده است. از جمهوری اسلامی ایران تاکنون 39 هزار و 312 مدرک در سال 2015 نمایه‌سازی شده است و برابر با آخرین اطلاعات سال 2016 میزان کمیت تولید علم کشور 8 هزار و 171 مورد بوده است.
وی خاطرنشان کرد: رتبه کمیت تولید یا تعداد مقالات تولید شده را باید از رتبه علم کشور متمایز کرد، زیرا کمیت تولید علم فقط یکی از ابعاد توسعه علمی است. بنابراین هر چند این شاخص خود بیانگر جایگاه علمی کشور از یک منظر بسیار مهم است؛ اما تنها یکی از ابعاد توسعه علمی محسوب می‌شود. رتبه کمیت تولید علم ایران مرتبا در حال صعود بوده است. در سال 2010 ایران رتبه 21 کمیت تولید علم دنیا را در اختیار داشت. در سال 2011 تا 2015 این رتبه مرتبا صعود کرد، به نحوی که در خلال این سال‌ها از رتبه 17 در سال 2011 به رتبه 16 در سال 2014 و 2015 رسیده‌ایم. هر چند اطلاعات سال 2016 کامل نشده است؛ اما بررسی اطلاعات سایر کشورهای دنیا تا تاریخ 1394/12/21 نشان می‌دهد که رتبه ایران تا حال حاضر 15 است.
دهقانی در ادامه گفت: سهم کمیت تولید علم ایران از کل دنیا طی سال‌های گذشته به طور مرتب افزایش یافته است. این واقعیت در حالی رخ می‌دهد که میزان تولید علم دنیا مرتبا در حال افزایش است. ایران در سال 2010 حدود 1.2 درصد کمیت تولید علم دنیا را تولید کرد. این رقم در سال 2011 به 1.5درصد رسید. تا پایان سال 2014 سهم ایران همین یک و نیم درصد بود. در سال 2015 سهم ایران از کل کمیت تولید علم دنیا تاکنون 1.6 درصد و در سال 2016 هم‌اکنون این رقم 2.1 درصد از کمیت تولید علم دنیا است.
دهقانی اظهار کرد: دیپلماسی علمی در سیاست‌های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری به صورت صریح در بندهای مختلف مورد تاکید قرار گرفته است. دیپلماسی علمی از خصوصیات علم مدرن است و باعث افزایش اثرگذاری علمی نیز می‌شود.
وی گفت: اگر یک پژوهش تنها با همکاری پژوهشگرانی از کشور انجام شود، شامل دیپلماسی علمی نمی‌گردد؛ اما اگر این پژوهش با همکاری بیش از یک کشور صورت پذیرد، پژوهش حاصل، یک دیپلماسی علمی است. بررسی پژوهش‌های ایران که با همکاری حداقل یک کشور دیگر صورت پذیرفته، نشان می‌دهد دیپلماسی علمی درحال طی یک روند صعودی است. در سال 2010 سهم دیپلماسی علمی از کل پژوهش‌های کشور 18درصد بود. در سال 2013 این رقم به 20 درصد رسید. در سال 2014 شاهد رشد دیگری در این زمینه بودیم؛ به نحوی‌که 21 درصد از تولید علم کشور، ماحصل فعالیت‌های دیپلماتیک بود. بررسی اطلاعات پژوهش‌های کشور نشان می‌دهد که 22 درصد پژوهش‌های کشور با مشارکت بین‌المللی منتشر شده‌اند که نسبت به سال 2010 نشان دهنده یک رشد چهار درصد است.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) تصریح کرد: اثرگذاری علمی مسیر دستیابی به مرجعیت علمی است و مرجعیت علمی اولین بند از سیاست‌های کلان علم فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری است. کیفیت تحقیقات از عوامل مهم دستیابی به مرجعیت علمی محسوب می‌شود و امروزه در دنیای علم مدرن استنادها به عنوان اصلی‌ترین شاخص محاسبه میزان مرجعیت علمی محسوب می‌شوند. استنادها بیانگر میزان استفاده از علم تولیدشده هستند. رتبه استنادی کشور تا سال 2014 در پایگاه‌های استنادی اعلام شده و قابل استخراج است. ایران درسال 2010 در رتبه 28 جهان از لحاظ تعداد استنادهای دریافت شده به پژوهش‌هایش بود. در سال 2011 رتبه ایران افزایش یافته و به رتبه 24 ارتقا یافت. ایران در سال 2012 همین رتبه را حفظ کرد و در سال 2013 رتبه استنادی ایران به 23 ارتقا یافت. در سال 2014 رتبه استنادی کشور مجددا ارتقا یافته و به 22 رسید؛ بنابراین در مقایسه با سال 2010 رتبه ایران 6 پله ارتقا پیدا کرد.
دهقانی گفت: تولید علم کشور تنها به مجلات و کنفرانس‌های بین‌المللی محدود نمی‌شود. بخش قابل ملاحظه‌ای از فعالیت‌های پژوهشی محققان کشور در نشریات ملی منتشر می‌شوند. پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) نمایه‌سازی این مجلات را بر عهده دارد. در سال 2010 تعداد 32 هزار و 304 مدرک از پژوهشگران کشور در مجلات ملی منتشر شد، این رقم در سال 2011 به 36 هزار و 552 مدرک افزایش یافت. در سال 2012، 2013 و 2014 مجددا کمیت تولید علم کشور حاصل انتشار مدارک در مجلات علمی کشور افزایش یافت و به ترتیب به 42 هزار و 59 مدرک، 45 هزار و 925 مدرک و 47 هزار و 411 مدرک افزایش یافت. همچنین تاکنون برای سال 2015 تعداد 21 هزار و 846 مدرک و برای سال 2016 تعداد 415 مدرک از پژوهشگران کشور در مجلات ملی منتشر شده است.
سرپرست ISC خاطرنشان کرد: انتخاب شاخص‌های مناسب و سنجش صحیح توسعه علمی از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ به‌نحوی‌که در کشورهای پیشرفته‌تر علمی بر آن تاکید دارند. سند سیاست‌های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری مسیر توسعه علمی کشور را مشخص کرده‌اند. تولید علم در راستای کسب قدرت و ثروت با حفظ ارزش‌های اسلامی هدف اصلی این سند است. تکیه محض بر کمیت تولید علم، کشور را از مسیر توسعه علمی بازخواهد داشت.
انتهای پیام
نظرات