مذاکرات سوریه 3 در ژنو کلید خورده است. بالاخره با همه مانورهایی که هیئت عالی مخالفان نظام سوریه موسوم به هیئت ریاض پیش از عزیمت به ژنو انجام داده و تا واپسین لحظات سخن از عدم مشارکت می‌کردند پس از تماس جان کری با وزیر خارجه سعودی عادل الجبیر،عازم سوییس شدند. با این حال ریاض حجاب، رییس این هیئت اعلام کرد به سوییس می‌رویم اما به اتاق مذاکرات وارد نمی‌شویم! هیئت مذاکرات ریاض مدعی شده است که پس از ضمانت‌های آمریکا و سازمان ملل مبنی بر تحقق قطعنامه 2254 و شروط سه گانه (پایان بمباران هواپیماهای روسی، آزادی زندانیان و پایان محاصره شهرها و روستاها) عازم ژنو شده است.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) از بیروت، هیچکس نمی‌داند سازمان ملل و یا آمریکا با چه مکانیسمی و با توافق با چه طرف‌هایی در سوریه چنین تضمین‌هایی داده است؟ آیا آمریکا با دولت سوریه یا ارتش این کشور ارتباطی دارد تا بتواند چنین بنودی را تضمین کند؟ آیا روسیه به رغم اتهامات مخالفان استانبول و ریاض نشین حاضر است از هدف قرار دادن استحکامات و پایگاه‌های مجموعه مسلح تروریستی در نقاط مختلف سوریه دست کشیده و به آنها مجال جدیدی برای تجدید قوا بدهد؟ روشن است که تضمین‌های ادعایی به منزله اعطای آبروی سیاسی برای هیئت ریاض است تا مدعی شود که از خواسته‌هایش عقب ننشسته و عازم ژنو شده است. روشن است که مانورهای سیاسی مخالفان نشست ریاض به اهداف خود نرسیده و در میان برتری‌های نظامی اخیر دولت، ارتش و نیروهای دفاع ملی سوریه و فشار سنگین بین‌المللی روسیه در قالب گفتگوهای فشرده با آمریکا آنها مجبور به حضور در ژنو شده‌اند به همین دلیل دستیابی به اهدافی که در میدان جنگ به آن نرسیدند هرگز در مذاکرات ژنو برای آنها تعبیر نخواهد شد.

فشار بین‌المللی و مواضع دولت سوریه

منابع مطلع در ژنو می گویند فشار بین‌المللی سه گانه (سازمان ملل،روسیه و آمریکا) بر روند مذاکرات حاکم است، در همین راستا معاونین وزارت خارجه آمریکا و روسیه به ژنو آمده و در قالب دو هیئت عالی رتبه متشکل از تعداد زیادی از دیپلمات‌ها و کارشناسان حقوقی در نزدیکی محل مذاکرات مستقر شده‌اند. دی میستورا، نماینده سازمان ملل در بحران سوریه نیز پیش از آغاز رسمی مذاکرات اعلام کرده بود که مذاکرات با حضور هر طرفی که بیاید آغاز می‌شود و حاضر نشد زیر تهدیدات هیئت ریاض از آغاز مذاکرات شانه خالی کند.

هیئت مذاکراه کننده دولت سوریه به ریاست بشار جعفری (نماینده سوریه در سازمان ملل) در اولین ساعات رسمی مذاکرات در مقر سازمان ملل در ژنو حاضر شد. بشار جعفری دراولین واکنش به مواضع هیئت مخالفان ریاض می‌گوید طرف مقابل حامل دستورات خارجی در مذاکرات است و با پیش شرط‌هایی قبل از آغاز مذاکرات آمده است و تاکید نمود آنها از همان لحظات نخست فضای مذاکرات سوری سوری را هدف قرار داده‌اند. جعفری گفت که عربستان و اردن برای تشکیل هیئت گفتگو کننده به توافق نرسیدند و به همین دلیل است که اردن تا کنون نتوانسته است لیست احزاب و سازمانهای تروریستی را ارائه دهد. این درحالی است که براساس نشست وین، اردن موظف بوده لیست نهایی مجموعه‌های تروریستی را به شورای امنیت ارائه دهد اما این امر تا کنون محقق نشده است، به همین دلیل هیئت ریاض تلاش دارد محمد علوش، مسئول دفتر سیاسی مجموعه تروریستی جیش‌الاسلام را مجددا وارد هیئت مذاکرات کند.

اختلافات در دستور کار مذاکرات

روشن است که در آغاز اختلافات شدیدی بین هیئت دولت سوریه و مخالفان وجود دارد. اکنون عملا دو هیئت مخالفان نظام در ژنو حضور دارند. از یک سو هیئت مخالفان مورد توجه مسکو است که افرادی همچون قدری جمیل و هیثم المناع در آن قرار دارند و خود را نمایندگان گروه‌های معتدل و مخالف روند مسلحانه در سوریه و نماینده جریانهای دمکراتیک و غیر دینی در سوریه می‌دانند. از سوی دیگر هیئت ریاض است که هیچ سهمی برای دیگر مخالفان قائل نیستند و معتقدند هیئت ریاض تنها نماینده مخالفان نظام سوریه هستند. هیئت ریاض می‌گوید هیئت مخالفانی که مورد حمایت روسیه هستند نمی‌توانند در روند مذاکرات نقشی بازی کنند و مسئولیت دعوت آنها را فقط متوجه نیت‌های سازمان ملل می‌داند.

سرلوحه دستور مذاکرات هیئت دولت سوریه موضوع مبارزه با تروریسم است و این همان چیزی است که بشار جعفری بارها بر آن تاکید کرده است. به اعتقاد جعفری براساس قطعنامه 2254 چیزی به نام دولت انتقالی یا دولت وحدت ملی وجود ندارد زیرا این قطعنامه هیچ ذکری از این عناوین به میان نیاورده است بلکه فقط از دولتی فراگیر سخن گفته است.

عادل الجبیر به جای هیئت ریاض سخن می‌گوید

اما عادل الجبیر، وزیر خارجه سعودی در لباس سخنگوی هیئت ریاض ادعای دیگری دارد و می گوید هیئت مخالفان(ریاض) به مذاکرات رفته‌اند تا درباره دولت انتقالی و انتخابات جدید مذاکره کنند. وی همچون گذشته تکرار نمود که بشار اسد جایی درمسیر آینده سیاسی سوریه ندارد. از طرفی دیگر در سایه تهدیدات هیئت ریاض مبنی بر ترک مذاکرات، مولود اوغلو، وزیر خارجه ترکیه گفته است که هیئت مخالفان(ریاض) هر وقت بخواهند می‌توانند مذاکرات را ترک کنند. موضع تشنج زای اوغلو در زمانی است که بار دیگر ترکیه به دلیل آنچه تجاوز هواپیماهای جنگی روسیه به حریم هوایی ترکیه نامیده است مجددا به مسکو اخطار داده و تهدید کرده است در صورت تکرار، واکنش عملی (نظامی) نشان خواهد داد. این تهدید در زمانی عنوان می‌شود که روس‌ها هنوز پرونده سقوط هواپیمای سوخوی 24 خود در آسمان سوریه را فراموش نکرده‌اند. براساس یک منبع رسانه‌ای، مکالمات خلبان هواپیمای اف 16 ترکیه با مرکز فرماندهی در خاک ترکیه ضبط و در یکی از مراکز استراق سمع ناتو در یونان در قالب یک سی دی توسط رییس جمهور یونان در اختیار ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه قرار گرفته که ثابت می‌کند هواپیمای روسی در آسمان سوریه توسط هواپیمای نیروی هوایی ترکیه هدف قرار داده شده است.

دولت سوریه و پیش شرط‌های هیئت ریاض

براساس آن چه بشار جعفری در ژنو اعلام کرده دولت سوریه چیزی به نام پیش شرط گفتگوها را نپذیرفته و نخواهد پذیرفت اما به منظور خلع سلاح هیئت ریاض در زمینه پیش شرط‌های سه گانه، دولت سوریه ممکن است موضوعات مور نظر را پشت میز مذاکره به بحث و بررسی بگذارد از همین رو این احتمال وجود دارد در زمینه کمکهای انسانی با سازمان ملل همکاری نزدیکی انجام دهد و در مناطقی که درگیری‌ها کاهش یافته یا متوقف شود زمینه لازم برای انتقال کمکهای انسانی را فراهم آورد مانند همکاری‌هایی که در منطقه حمص و زبدانی بین سوریه و سازمان ملل صورت گرفت و این دیگر ربطی به پیش شرط در مذاکرات ندارد. اما در موضوع زندانیانی که در زندانهای دولت سوریه حضور دارند و در جریان درگیری‌های نظامی پنج سال اخیر دستگیر شده اند کلیه کسانی که سلاح به دست گرفته و در جرائم جنگهای داخلی شرکت داشتند هیچگونه عقب نشینی دولت سوریه در قبال آنها نخواهد کرد اما در راستای اعلام حسن نیت بعید نیست همچون گذشته آن گروه از کسانی که محکومیتهای قابل گذشت دارند را از زندان آزاد کند. اما درخصوص توقف عملیات حملات هوایی علیه مواضع مجموعه‌های مسلح تروریستی، هرگونه اقدامی در راستای فرماندهی عملیات نظامی مشترک در سوریه صورت خواهد گرفت و سرکوب پایگاه های مجموعه‌های تروریستی متوقف نشده و ارتش سوریه و هم پیمانانش اجازه تجدید قوای آنها را در مناطقی که اخیرا توسط ارتش سوریه آزاد شده هرگز نمی‌دهند. با این همه در صورت اقدامات عملی دولت سوریه هیئت مخالفان ریاض به هیچ وجه نمی‌توانند درخواستهای مشابه دولت سوریه را تامین کنند.

چرا که اکنون زندانیان زیادی دربند زندان‌های النصره و داعش و دیگر مجموعه‌های تروریستی وجود دارند. براساس یکی از آمارهای موجود در وزارت کشور سوریه بالغ بر 12 هزار نفر از میان نیروهای ارتش، مردمی و نیز شهروندان عادی که در زمره هواداران حکومت تلقی می‌شدند توسط مجموعه‌های تروریستی ربوده یا دستگیر شده‌اند که هیچ خبری و اطلاعاتی از آنها در دست نیست.

همچنین روستاهای زیادی هستند که در محاصره تروریست‌ها می‌باشند و شلیک گلوله و خمپاره و یا عملیات انتحاری به شکل دایمی از سوی مجموعه‌های تروریستی به سوی مناطق مسکونی انجام می‌شود که هیئت ریاض خود را در این موارد پاسخگو نمی‌داند. یکی از این نمونه‌ها سه انفجار هم زمان در نزدیکی مرقد مطهر حضرت زینب(ع) در زینبیه در حومه دمشق است که طی آن ده‌ها تن شهید و زخمی شده‌اند و خسارات سنگینی نیز بر جای گذاشته است.

اظهار امیدواری دی میستورا به آغاز مذاکرات

استفان دی میستورا، نماینده سازمان ملل متحد در بحران سوریه اظهار امیداوری کرده است که از روز دوشنبه روند اصلی مذاکرات آغاز شود. وی دیداری ابتدایی در حد خوشامدگویی با هیئت مخالفان ریاض داشته است. بحث ترک مذاکرات نیز از سوی این مجموعه کمی بعید به نظر می‌رسد چرا که اگر قصد شرکت نداشتند اصلا به ژنو نمی‌آمدند. ضمن این که فشارهای‌ آمریکا و روسیه نیز مزید بر علت است تا دی میستورا به آغاز و استمرار مذاکرات رسمی امیدوار باشد.

براساس اعلام دی میستورا هر یک از سه گروه حاضر یعنی هیئت دولت سوریه، هیئت مخالفان ریاض و هیئت جریانات دموکراتیک و مدنی سوریه از 15 تن تشکیل می‌شود. اما هیئت دموکراتیک و مدنی که 5 عضو آن را نیروهای کرد سوریه تشکیل می دادند به علت عدم دعوت از آنها از 10 تن تشکیل می‌شود و دی‌میستورا با هریک از آنها جداگانه دیدار و گفت‌وگو می‌کند. این دیدارها تا دهم فوریه ادامه می‌یابد تا در این مدت دستور کار مذاکراتی که قرار است تا شش ماه ادامه یابد تعیین شود، یعنی این که هنوز دستور مذاکرات تعیین نشده است؛ موضوعی که اختلافات زیادی پیرامونش وجود دارد.

اگر قطعنامه 2245 مبنای کار باشد، قطعنامه‌ای که بیانیه نشست وین(که با حضور ایران همراه بود) را محور اصلی مذاکرات و نقشه راه برای مذاکرات تلقی کنیم معنایش این است که مخالفان موسوم به نشست ریاض دیگر سودای به دست گیری کلید نظام سیاسی و کنار زدن رییس جمهور و دولت سوریه را باید از سر بیرون کنند و نظام سیاسی سوریه که در بدترین شرایط نظامی و امنیتی، دولت را به آنها واگذار نکرد بدون شک در مذاکرات سیاسی نیز امتیاز به دست گیری قدرت در دمشق را هرگز به آنها اعطاء نخواهد کرد.

قرار است که فورا پس از پایان مذاکرات مرحله اول در دهم فوریه، روز یازدهم همین ماه نمایندگان آمریکا و روسیه با همراهی سازمان ملل احتمالا در مونیخ تشکیل جلسه داده و نتایج مذاکرات و دستاوردها را بررسی و مسیر آتی برای شش ماه مذاکرات را هموار کنند.

انتهای پیام