معصومه ابتکار، رییس سازمان حفاظت محیط زیست جمعه گذشته، در صفحه تلگرامی خود با راه‌اندازی چالش «دمای 18 درجه» از دولتمردان و عموم مردم دعوت کرد که برای مقابله با آلودگی هوا و کمپین جهانی برای کاهش گازهای گلخانه‌ای، به این چالش ملی بپیوندند.

ابتکار به معاونان ریاست‌جمهوری، وزرای وزارتخانه‌ و استانداران سراسر کشور اعلام کرد که با توجه به افزایش میزان آلودگی هوا در کلانشهرها و دیگر شهرهای کشور و لزوم کاهش میزان مصرف انرژی که تاثیر بسیاری در تولید آلودگی در بخش‌های مختلف صنعتی، خدماتی و اداری دارد دستور دهند، در فصل زمستان ضمن انجام معاینه فنی موتورخانه‌ها، دمای فضاهای بسته و ساختمان‌های تابعه در کل کشور طی ساعات کاری در اتاق‌ها از 21 درجه و در راهروها و فضاهای سرپوشیده از 18 درجه سانتیگراد بیشتر نباشد و از روشن بودن دستگاه‌های گرمایشی و مصرف‌کننده سوخت در روزهای تعطیل خودداری کنند.

در پی این دعوت ابتکار از نهادهای دولتی و عموم مردم برای پیوستن به کمپین «دمای 18 درجه»، علاوه بر بسیاری از هموطنان، تاکنون محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه و شهیندخت مولاوردی، معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده و محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به این چالش پیوسته‌اند.

درباره تاثیر این کمپین محیط زیستی و دستارودها و نتایج آن با برخی مدیران و کارشناسان محیط زیست به گفت‌وگو نشستیم که مشروح آن در پی می‌آید:

شینا انصاری، مدیرکل دفتر پایش فراگیر سازمان حفاظت محیط زیست در گفت‌وگو با خبرنگار «محیط زیست» ایسنا، با اشاره به اینکه تهران و اغلب شهرهای بزرگ به علت تمرکز جمعیتی، شرایط پایداری جوی و افزایش غلظت آلاینده‌های کمتر از 2.5 میکرون، 20 روز در شرایط ناسالم قرار داشتند، می‌گوید: در این مواقع نوک پیکان انتقادات به سمت سوخت و خودرو به عنوان عوامل مهم آلودگی هوا می‌رود، که درست هم هست که در کلانشهری چون تهران، سوخت و خودروها و موتور سیکلت‌های فرسوده می‌توانند موثر در آلودگی باشند.

وی با بیان اینکه در کلانشهرها در فصل زمستان شرایط پایداری جوی و وقوع پدیده وارونگی دما (inversion) حتی با وجود خودرو و سوخت با استاندارد یورو4، هم شرایط هشدار و اضطرار و روزهای ناسالم را رقم خواهد زد و علت آن تمرکز جمعیت و بارگذاری بیش از حد ظرفیت اکولوژیکی در شهر تهران و کلانشهرهایی چون اصفهان است، اظهار می‌کند: درست است که منابع متحرک سهم بالایی در آلودگی هوا دارند اما منابع ثابت اعم از صنایع، منابع خانگی و تجاری به ویژه در فصل سرما و شرایط پایداری جوی نقش بارزی در ایجاد و تشدید آلاینده‌ها دارند.

54 درصد از کل انتشار دی‌اکسیدکربن مربوط به گاز طبیعی است

انصاری با اشاره به اینکه بیشترین مسئولیت مقابله با آلودگی هوا بر عهده دولت، دستگاه‌های اجرایی و نهادهای عمومی غیر دولتی چون شهرداری‌هاست ولی با «کمپین 18 درجه» دنبال مشارکت مردم در این بحث هستیم و از آنان می‌خواهیم به این موضوع توجه کرده و در بهینه‌سازی مصرف انرژی همکاری کنند و در کاهش آلودگی سهیم باشند، ادامه می‌دهد: در منابع خانگی و تجاری بیش‌تر گاز طبیعی مصرف می‌شود که در مقایسه با سایر سوخت‌های فسیلی، سوختی پاک به شمار می‌رود و کمترین مقدار آلودگی را داراست. با این وجود به دلیل حجم بالای مصرف، 54 درصد از کل انتشار دی‌اکسیدکربن مربوط به گاز طبیعی است که از نظر مسئله تغییرات اقلیم قابل توجه است.

مدیرکل دفتر پایش فراگیر با بیان اینکه طی سال‌های قبل در منابع خانگی و تجاری سرانه انتشار گاز‌های آلاینده و گلخانه‌ای در کشور روند افزایشی داشته، ادامه می‌دهد: این کمپین با جلب مشارکت مردم سعی دارد که روی بهینه‌سازی مصرف انرژی، استقرار سامانه‌های هوشمند و تنظیم دمای منازل تمرکز کند تا باعث کاهش انتشار گاز گلخانه‌ای دی‌اکسیدکربن شود.

بهینه‌سازی کارکرد موتورخانه‌ها و جلوگیری از هدررفت انرژی در منازل مغفول مانده است

انصاری با اشاره به اینکه برای هشت کلانشهر کشور برنامه جامع کاهش آلودگی هوا با محورهای مختلف شامل از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، معاینه فنی، ارتقای خودروهای نو و ارتقای کیفیت سوخت، مدیریت ترافیک، ساماندهی منابع ثابت تدوین شده است، می‌گوید: مردم هم می‌توانند در موضوع آلودگی هوا مشارکت داشته باشند. اتفاقا یکی از محورهای برنامه جامع کاهش آلودگی هوا بحث آموزش و فرهنگ‌سازی است و یکی از بخش‌های همکاری علاوه بر استفاده بیشتر از حمل و نقل عمومی و معاینه فنی خودروها می‌تواند همین موضوع بهینه‌سازی کارکرد موتورخانه‌ها و جلوگیری از هدررفت انرژی در منازل باشد که متاسفانه مغفول واقع شده است و شاهد هستیم که در اغلب موارد در فصل زمستان در ادارات و منازل پوشش زمستانه مناسب نداریم و بدلیل گرما پنجره‌ها را باز می‌کنیم.

وی با بیان اینکه مخاطب بخشنامه معاون اول رئیس جمهور راجع به مدیریت مصرف انرژی، دستگاه‌های اجرایی بوده که ابلاغیه‌ای به آنها ارسال شد که باید دمای ادارات کاهش یابد، اظهار می‌کند: مخاطب این بخشنامه دولت است تا این کاهش مصرف در ادارات صورت گیرد و ایراد و نواقص فنی احتمالی در سیستم‌های گرمایشی برطرف شود؛ اما از سوی دیگر در این کمپین خواسته‌ایم که مردم هم در این امر همگام شوند چرا که اگر مشارکت شهروندان بخصوص در شهرهای بزرگ در این زمینه باشد قطعا می‌توانیم کاهش مصرف انرژی و انتشار آلاینده‌ها را داشته باشیم.

مصرف سوخت گاز در اکثر نیروگاه‌های فعال 33 درصد افزایش یافته است

انصاری با اشاره به اینکه در سال جاری سهم مصرف سوخت گاز در مقایسه با سوخت مازوت در اکثر نیروگاه‌های فعال در کلانشهرها به میزان 33 درصد افزایش یافته است، گفت: با این حال افزایش مصرف گاز طبیعی توسط شهروندان و هدررفت انرژی موجب می‌شود که نیروگاه‌هایی مانند منتظر قائم بدلیل افت فشارگاز در فصل سرما ناگزیر از سوخت مازوت استفاده کرده و در حقیقت مصرف بی‌رویه انرژی در بخش خانگی و تجاری بطور غیرمستقیم باعث افزایش مصرف سوخت‌های آلاینده در نیروگاه‌ها و صنایع و در نتیجه تشدید آلودگی هوا می‌شود.

علیرضا پرداختی، استاد دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران نیز ضمن تایید کلی چالش 18 درجه و با اشاره به اینکه فکر، فکر خوبی است و ابتدا باید از مراکز اداری شروع شود و سپس مشارکت و همکاری شهروندان نیز جلب شود، می‌گوید: بعد از انقلاب جمهوری اسلامی ایران، کمبود کاهش انرژی و بسته شدن صادرات نفت در مقطعی باعث بحران انرژی در آمریکا شد، به همین دلیل کارتر، رئیس جمهور وقت آمریکا به منظور صرفه‌جویی در مصرف انرژی دستوری صادر کرد مبنی بر اینکه دمای همه ساختمان‌های ادارای و مسکونی باید 70 درجه فارنهایت شود که این عدد حدود 18 درجه سانتیگراد است.

صدا و سیما در اطلاع‌رسانی کمپین 18 درجه همکاری کند

پرداختی با بیان اینکه خانم ابتکار هم می‌خواهند همین را پیاده کنند و موضوع بسیار خوبی هم هست، می‌گوید: تنها نکته این است که اطلاع‌رسانی این کمپین به خوبی در سازمان و ادارات صورت نگرفته است در این صورت نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که کل کشور از این موضوع مطلع شود و از آن پیروی کند، بنابراین ضرورت همکاری صدا و سیما در این بحث وجود دارد تا اطلاع‌رسانی در مورد این کمپین در ساعاتی که حداکثر بییندگان را دارد، صورت گیرد و طوری به مردم معمولی آموزش دهند که آنها متوجه نقش خود در کاهش آلودگی هوا بشوند.

محمد درویش

محمد درویش، مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه مهمترین پیامد "کمپین 18 درجه" این است که مردم را در حل یک بحران جدی محیط زیستی مشارکت می‌دهیم، می‌گوید: یکی از آلاینده‌های مهم شهر تهران و کلانشهرهایی چون اصفهان، تبریز، مشهد و اراک آلاینده‌های کوچکتر از 2.5 میکرون و یکی از مهمترین منابع تولید آنها سوخت منازل، پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌های تامین کننده انرژی شهروندان است، بنابراین اگر انرژی کمتری مصرف کنیم و به جای گرم کردن بیش از اندازه مناطق مسکونی از تن‌پوش مناسب‌تر استفاده کنیم این امر کمک می‌کند که انرژی کمتری در منازل و نیروگاه‌ها مصرف و به تبع ذرات معلق کوچکتر از 2.5 میکرون کمتر شود.

کمپین دوم در راه است

وی با بیان اینکه این کمپین اقدامی نمادین است که نشان می‌دهد شهروندانی که مسئله آلودگی را جدی می‌بینند، منتظر دولت و قهرمان و اسب سوار سفید نمی‌شوند، بلکه خود وارد ماجرا شده و به کاهش آلودگی کمک می‌کنند، اظهار می‌کند: از این نظر همه ایرانی‌ها باید به این کمپین ملحق شوند. کمپین دومی هم در حال تشکیل است که تشکل‌های مردم‌نهاد پیشنهاد آن را داده‌اند که دست کم یک روز در هفته که سه‌شنبه است، ساکنین کلانشهرها از خودروی شخصی استفاده نکنند.

مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت‌های مردمی با تاکید بر اینکه وقتی مردم از خودشان شروع کنند می‌توانند مطالبه محورانه‌تر از حاکمان و مدیران بخواهند آنها هم به وظایف خود عمل کنند و از این نظر این کمپین می‌تواند بسیار موثر باشد، می‌گوید: اقداماتی چون انتقاد دستگاه‌ها به یکدیگر و توپ را در زمین یکدیگر انداختن بوده که باعث شده اعتماد مردم به مسئولین دچار لکنت‌های جدی شود و تاکید می‌کنم که این کمپین تمام ماجرا نیست و دولت هم باید همپای مردم عزم جدی برای کاهش آلودگی هوا داشته باشد.

درویش با بیان اینکه وظایفی برعهده دولت و حاکمیت است که در قالب لایحه‌ای به مجلس شورای اسلامی داده شده و دو سال است که منتظریم این لایحه در صحن مجلس بررسی شود، اضافه می‌کند: دولت باید جلوی ساخت و ساز بی‌رویه و تراکم‌فروشی در تهران و کلانشهرها را بگیرد، به سمت استحصال انرژی‌های نو برای جایگزین کردن سوخت‌های فسیلی رود، به تاسیس مدارس محیط زیستی کمک کند و کاری کند که تشکل‌های مردم‌نهاد با کمترین درد سر شکل گیرند.

وی با اشاره به اینکه یک دولت دموکراتیک، دولتی است که فاصله‌ای بین دولت و مردم نباشد و مردم به عنوان اجزایی تاثیرگذار بر دولت، مثل یک مدیر دولتی و محیط‌بان عمل کنند و مسئولیت‌های شهروندی را مطابق اصل 50 قانون اساسی بر عهده گیرند، تاکید می‌کند: اصل ماجرا این نیست سازمان حفاظت محیط زیست با کمپین 18 درجه می‌خواهد فرافکنی کند و توپ را در زمین مردم بیاندازد. اگر مردم نروژ تصمیم گرفتند تا سال 2020 به هیچ عنوان در اسلو، پایتخت این کشور هیچ خودرویی تردد نکند، تصمیمی است که مردم اتخاذ کرده‌اند و از دولت خواسته‌اند به این تصمیم گردن نهد، این طور نیست که برای حل آلودگی هوا دولت توپ را در زمین مردم اندازد و سلب مسئولیت کند، بنابراین این کمپین به بلوغ فکری، جنبش اجتماعی، فهم اکولوژیک و سواد محیط زیستی نیاز دارد.

عبدالرضا کرباسی

"کمپین 18 درجه" یک اقدام برای حساس‌سازی

عبدالرضا کرباسی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار «محیط زیست» ایسنا، با بیان اینکه با فرض اینکه وسایل نقلیه 80 تا 85 درصد آلودگی تهران را عهده‌دار باشند، و 15 درصد آن ناشی از مصرف انرژی به صورت برق و سوخت باشد، متوجه می‌شویم که این عدد چشمگیر و بزرگی نخواهد بود، اظهار می‌کند: تشکیل "کمپین 18 درجه" به عنوان یک اقدام حساس‌سازی، خوب است.

کرباسی با اشاره به اینکه تنها راه کاهش آلودگی، کاهش مصرف سوخت ماشین‌ها است، تاکید می‌کند: تشکیل هر کمپینی باید به منظور کاهش مصرف سوخت باشد و باید در کلانشهرها در فصل پاییز قیمت سوخت سه برابر شود و در فصل زمستان قیمت شش برابر شود، بنابراین سایر کمپین‌ها گرچه یک نوع ایده است ولی اثربخشی ایده باید بررسی شود که چند درصد خواهد بود. اگر بگوییم 20 درصد آلودگی از منازل و صنایع تولید می‌شود و این کمپین هم یک درصد از این 20 درصد را بتواند کاهش دهد، سرجمع می‌توانیم بگوییم کمپنی شکل گرفته است؟.

انتهای پیام