روزنامه گاردین در تحلیلی اقدام اخیر عربستان در اعدام شیخ نمر و 46 تن دیگر از مخالفان در این کشور را با توجه به نوع واکنش احتمالی ایران، چالش مستقیمی برای تهران خوانده است.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، روزنامه گاردین در تحلیلی به قلم سایمون تیسدال، ستون‌نویس امور خارجه این روزنامه، درباره پیام عربستان به ایران با اعدام شیخ نمر باقر النمر نوشت: تبعات اعدام دسته جمعی اخیر 47 نفر توسط عربستان فراتر از منطقه شرقی این کشور که زادگاه نمر النمر، روحانی شیعه‌ای که برجسته‌ترین فرد در میان اعدام شدگان اخیر بود، حس خواهد شد.

شیخ النمر برخلاف بسیاری از مسلمانان سنی که توسط عربستان به اتهام هم‌دستی در تروریسم القاعده اعدام شدند حامی مقاومت غیرخشونت آمیز در مقابل حکومت غیرمنتخب عربستان بود. او در سال 2012 به دلیل انتقاد از خاندان سلطنتی عربستان دستگیر شد.

دوران اسارت وی بازتاب درد و رنج‌های اقلیت شیعه عربستان که 15 درصد از جمعیت 29 میلیونی این کشور را تشکیل داده و به طور سنتی از تبعیض نهادینه شده و سرکوبگری‌های امنیتی دوره‌یی رنج برد‌ه‌اند، بود.

استان القطیف واقع در منطقه شرقی عربستان و دارای مرز با خلیج فارس است. این منطقه دست کم از سال 1979 زمانی که شیعیان عربستان در حمایت از آیت‌الله روح الله خمینی و انقلاب اسلامی وی در آن سال برای سرنگون کردن شاه ایران تظاهرات کردند، صحنه ناآرامی‌ها علیه حکومت عربستان بوده است.

در سال‌های 2011 تا 2013 ناآرامی‌های شرق عربستان بار دیگر با جرقه بهار عربی و قیام‌های اکثریت شیعه در کشور بحرین و سرکوب‌گری‌های انجام شده در این کشور با کمک عربستان بالا گرفت. سال گذشته میلادی در شهر العوامیه که زادگاه شیخ النمر است اعتراضات علیه حکومت عربستان در اعتراض به کشته شدن چهار نفر در حمله نیروهای امنیتی به راه افتاد. مقام‌های عربستان گفتند که این کشته شدگان "تروریست" بوده‌اند اما محلی‌ها آن‌ها را قربانیان تیراندازی‌های کورکورانه در راستای تلاش رسمی عربستان برای انکار حقوق و آزادی‌های شیعیان این کشور دانستند.

به زندان انداختن النمر و دورنمای اعدام‌های دسته جمعی موجب تقاضاها در انگلیس و دیگر کشورها برای صدور فرمان عفو در عربستان شده و هم‌زمان فعالان دیده‌بان حقوق بشر از ناعادلانه بودن شدید محاکمه این متهمان خبر دادند.

پرونده شیخ النمر تبدیل به یک آرمان مشهور در میان شیعیان جهان در بافت شرایط انسانی و ژئوپلیتیکی شد.

سرنوشت النمر با جنگ‌های کلی‌تر قدرت در منطقه میان کشورهای سنی تحت حمایت خاندان سلطنتی عربستان از یک طرف و شیعیان تحت حمایت ایران از طرف دیگر ارتباط داده شده است.

ایران مکررا تقاضای آزادی شیخ النمر را مطرح کرده و در ماه اکتبر به ریاض که حکم اعدام وی را تایید کرد هشدار داد اعدام او باعث پرداختن تاوان سنگینی از سوی عربستان خواهد شد.

ملک سلمان، پادشاه عربستان تا آخرین لحظه این اختیار را داشت که حکم اعدام شیخ النمر را تبدیل به حکم دیگری کرده و یا فرمان عفو صادر کند. با این حال او هیچ یک از این کارها را انجام نداد و به جایش تصمیم گرفت که این اعدام‌ها اجرا شوند و ظاهرا این کار را هم‌زمان با سال نو میلادی یعنی زمانی که توجه عمومی در دیگر کشورها به تعطیلات معطوف است، انجام داد.

برخی از اعدام شدگان دیروز با جوخه اعدام کشته شده و عده دیگری از آن‌ها نیز سربریده شدند و در مجموع این اعدام‌ها در 12 مکان متفاوت رخ دادند.

اجساد برخی از اعدام شدگان در فضاهای عمومی از چوبه‌های دار آویزان شدند که این نشان دهنده شدیدترین شکل مجازات تحت قوانین عربستان بوده و مشابه با به صلیب کشیدن است. هنوز مشخص نیست که آیا شیخ النمر نیز جزو آن‌ها بوده است یا خیر.

پیام اعدام بی‌رحمانه النمر در واقع این است که عربستان سعودی به طور عمدی آرای عمومی غربی‌ها و نگرانی‌های حقوق بشری بین‌المللی را به چالش کشانده و احتمالا قصد ایجاد یک چالش مستقیم برای تهران را داشته است.

اکنون مقامات ایران ممکن است احساس وظیفه کنند که واکنش متقابل نشان دهند؛ به همین دلیل است که در حال حاضر موج ابراز خشم و محکومیت از سوی سیاستمداران شیعه یمن، عراق و لبنان به عنوان نجواهای پس زمینه ابراز شدند. به همین دلیل نیز ما شاهد اعتراضات خیابانی و خودجوش بعد از این اعدام‌ها در بحرین بودیم. شیعیان در عربستان و دیگر کشورهای منطقه منتظر هستند که ببینند ایران چه تصمیمی می‌گیرد. آن‌ها ممکن است رویکرد خود را از تهران بگیرند. انتظار می‌رود که ایران دست کم از این اتفاقات حداقل به لحاظ دیپلماتیک استفاده کرده و کمپین تبلیغات خود علیه آن چه را که معمولا حکومت غیرمسوول و نامشروع عربستان می‌خواند، تشدید کند.

کشورهایی مثل انگلیس و آمریکا که هم‌پیمان نزدیک با ریاض هستند از مدتی پیش به دلیل سوابق حقوق بشری ناگوار عربستان شرمسار هستند. هم‌چنین انزجار عمومی در این کشورها باعث افزایش نارضایتی آن‌ها از عربستان خواهد شد هرچند که مسلما آن‌ها هم‌پیمانی راهبردی با عربستان را با کشته شدن یک روحانی شیعه کنار نخواهند گذاشت.

حملات شفاهی ایران در صورتی که به شکل هدفمند تشدید شوند (و احتمالا عربستانی‌ها خواهند گفت که با قاچاق سلاح‌های بیش‌تر از طرف ایران همراه شده‌اند) هرچه بیش‌تر باعث شعله‌ور شدن افکار عمومی در مناطق شرقی عربستان و بحرین شده و این منجر به تظاهرات‌های بزرگ‌تر و بی‌ثبات کننده‌تر در این مناطق خواهد شد.

برخی محافل در عربستان ملک سلمان را یک پادشاه ضعیف و بیمار که بنده پسر جنگ‌طلب خود یعنی محمد بن سلمان، وزیر دفاع عربستان است، تلقی می‌کنند.

ملک سلمان با دستور به اجرای اعدام‌های دیروز احتمالا تلاش داشته تا تصویر ایجاد شده از ضعف سیاسی شخصی خود را برطرف کند. اگر تندروهای تهران تصمیم بگیرند که اقدامات خود را انجام دهند ملک سلمان نیز آماده مقابله با استفاده از ابزارهای خود خواهد شد.

ممکن است ایران تصمیم بگیرد که فشارهای اقتصادی علیه ریاض را که در حال حاضر از کسری بودجه‌های شدید رنج می‌برد با سرازیر کردن نفت ارزان به بازارهای بین‌المللی افزایش دهد. بعد از توافق هسته‌ای ماه ژوییه گذشته با تهران بسیاری از تحریم‌های غربی علیه ایران از جمله در زمینه صادرات نفت به‌زودی برداشته خواهند شد.

قیمت‌های پایین نفت در دراز مدت می‌تواند قطعا ضربه‌ای بزرگ به خاندان سلطنتی عربستان زده و تبعاتی غیرقابل پیش‌بینی در پی داشته باشند.

از طرفی تهران ممکن است تصمیم به تلافی اقدام عربستان با تشدید پشتیبانی از حوثی‌ها در یمن که با ائتلاف تحت رهبری عربستان می‌جنگند بگیرد. ریاض روز شنبه اعلام کرد که به آتش بس در یمن که ماه گذشته میلادی آغاز شد پایان می‌دهد و مشخص نیست که اعلام این خبر تصادفی صورت گرفته است یا خیر. به رغم دور جدید مذاکرات صلح یمن انتظار می‌رود خصومت‌ها در این کشور تشدید شود.

هم‌چنین یک مساله نگران کننده‌تر احتمالا برای شهروندان و آوارگان سوری با کشورهای اتحادیه اروپا این است که واکنش خشمگینانه نسبت به اعدام شیخ النمر می‌تواند تلاش‌های غربی‌ها برای آن که ایران و عربستان را وادار به همکاری برای پایان دادن به جنگ داخلی سوریه کنند خراب کند.

مقام‌های ایران خیلی سریع بین اعدام‌های اخیر در عربستان و حمایت این کشور از گروه‌های تروریستی سلفی در سوریه ارتباط برقرار کردند.

ایران اخیرا برخی پیام‌های آشتی جویانه را داد و گفت که خواهان همکاری با قدرت‌های غربی برای پایان دادن به کابوس سوریه است. با این حال منفعت ملی ایران ایجاب می‌کند که پاسخی سنجیده و آرام را به اتفاقات اخیر در عربستان داده و این کار برای تهران بهترین توصیه است.

با این حال در تهران وحدت نظر وجود ندارد اگر تندروها موفق شوند اعدام النمر را یک تهدید عمدی و ملی که باید تلافی شود جلوه دهند ممکن است آسیب جدی به امیدها برای فرآیند صلح سوریه در سال جاری میلادی وارد شود.

انتهای پیام