معاون پژوهش و فناوری دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: تقلب علمی در رشته‌هایی که تحقیقات به صورت آزمایشگاهی انجام می‌شود، کمتر به چشم می‌خورد و دلیل تقلب علمی تاثیر مقالات بر جایگاه علمی افراد است.
محسن تفقدی در گفت‌وگو با خبرنگار علمی ایسنا منطقه خراسان، با اشاره به اینکه تقلب علمی دایره بسیار گسترده‌ای دارد، اظهار کرد: امکان تقلب در یک تحقیق علمی از اولین مرحله آن یعنی نوشتن پروپوزال به این صورت که ممکن است فردی ایده فرد دیگری را سرقت کند، وجود دارد.
وی با بیان اینکه ممکن است در تنظیم تیم تحقیقاتی نیز تخلفاتی رخ دهد، ادامه داد: فرد می‌تواند در حین انجام آزمایشات تقلب کند و گزارش نتایج غیرمستند را ارائه دهد و در مرحله عددسازی یا چاپ خروجی‌های پژوهش به شکل گزارش داده‌های تقلبی، گزارش آزمایشات انجام نشده، عدم رعایت حقوق همکاران و... تقلب کند.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه علوم پزشکی مشهد با تاکید بر اینکه امکان تقلب علمی در برخی از رشته‌ها بیشتر وجود دارد، تصریح کرد: در رشته‌هایی که تحقیقات به صورت آزمایشگاهی انجام می‌شود، تقلب علمی کمتر اما در رشته‌های علوم انسانی که تحقیقات به صورت کتابخانه‌ای صورت می‌گیرد، این مساله بیشتر به چشم می‌خورد.
تفقدی با اشاره به اینکه در حوزه علوم پزشکی عمدتا تحقیقات آزمایشگاهی است، خاطرنشان کرد: به همین دلیل در این حوزه احتمال کمتری برای انجام تقلب وجود دارد و فقط ممکن است در داده‌سازی مسائل آزمایشگاهی تقلب صورت گیرد که شیوع ندارد؛ زیرا کار آزمایشگاهی تحت نظارت استاد مربوطه انجام می‌شود و استاد می‌تواند از تک‌تک مراحل با جزئیات سوال بپرسد. به این ترتیب فضایی برای تقلب عمده وجود نخواهد داشت.
وی ادامه داد: اگر استاد بر تمام مراحل یک کار علمی نظارت و اشراف داشته باشد و وقت کافی بگذارد، کمتر این مساله به وجود خواهد آمد.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه در رشته‌های علوم انسانی که تحقیقات به صورت کتابخانه‌ای انجام می‌شود، احتمال تقلب بیشتر است، عنوان کرد: در حوزه علوم پزشکی در هیچ کدام از مقاطع هیچ پایان‌نامه‌ای اجازه تحقیقات کتابخانه‌ای ندارد و با تحقیقات کتابخانه‌ای مورد قبول نخواهد بود.
وی در ادامه با اشاره به سختی‌های مطالعه بالینی افزود: در حوزه علوم پزشکی در مطالعات میدانی و بالینی این پتانسیل وجود دارد که محقق در نمونه‌های کمتری کار کند و گزارش را به تعداد نمونه بیشتری ارائه دهد. زیرا تحقیق بر روی 50 نفر ممکن است کار دشواری باشد، به همین دلیل در این مرحله احتمال تقلب وجود دارد.
تفقدی دلیل اصلی اینکه تقلبات علمی زیاد شده است را تاثیر مقاله‌ها بر جایگاه علمی افراد دانست و گفت: متاسفانه در بعضی موارد مقاله‌ها به عنوان پیش‌نیاز و شرط مطرح شده‌اند و برخی افراد به دلیل راحت‌طلبی امکان دارد به سراغ تقلب در این حیطه بروند.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه امکان نظارت و راستی‌آزمایی در تحقیقات کتابخانه‌ای کمتر وجود دارد، اضافه کرد: هر حوزه تحقیقاتی که امکان راستی‌آزمایی در آن بیشتر باشد، مانند تحقیقات آزمایشگاهی، سنجش و پایش مستندات راحت‌تر است؛ اما در زمینه‌هایی که راستی‌آزمایی غیرممکن شود، ممکن است کپی‌برداری، سفارش دادن و یا انواع دیگر تقلب مشاهده شود.
وی در خصوص نقش اساتید در جلوگیری از شیوع تقلب علمی، عنوان کرد: یقینا اگر اساتید بتوانند دقت و نظارت کافی بر فعالیت دانشجویانشان داشته باشند، تقلب علمی کمتر صورت خواهد گرفت. اغلب این اتفاق زمانی می‌افتد که استاد نظارت کاملی ندارد.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه وزارتین بهداشت و علوم باید در مقابل این مساله برخورد چندگانه داشته باشند، اظهار کرد: وزارت‌خانه‌ها باید در قوانین بازنگری کنند، یعنی قوانینی که افراد را به این سمت سوق می‌دهد، از بین ببرند.
تفقدی خاطرنشان کرد: باید تمرکز بیشتری بر تعداد پایانه‌نامه‌هایی که اساتید می‌توانند بر آن‌ها نظارت کنند، صورت گیرد تا استاد وقت کافی برای دانشجویان و کنترل عملکرد آن‌ها داشته باشد. همچنین باید هزینه تخلفات پژوهشی افزایش یابد زیرا اگر فردی بداند که در صورت انجام تخلف و گیر افتادن تنبیه سختی در انتظارش است، دیگر به سمت این عمل نخواهد رفت.
انتهای پیام
نظرات