مدیر عامل شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران معتقد است: با روی کار آمدن دولت یازدهم نحوه‌ توجه به راه‌آهن در کشور تغییر کرده و این موضوع می‌تواند زمینه‌ساز اتفاق‌های بزرگ برای حمل‌ونقل ریلی باشد.

محسن پورسید آقایی با حضور در محل خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در گفت‌وگویی تفصیلی با خبرنگار ایسنا، درباره‌ی هدف‌گذاری‌های کلان شرکت راه‌آهن برای سال‌های آینده تصریح کرد: قطعا اصلی‌ترین هدف در این حوزه بالابردن سهم راه آهن چه در زمینه جابه‌جایی مسافر و چه در حوزه ترانزیت کالاست. ما برنامه‌ریزی کرده‌ایم که بخشی از سهم جاده در جابه‌جایی کالا و بخشی از سهم جاده و هواپیما در جابه‌جایی مسافر را برای راه‌آهن کسب کنیم.

وی با بیان این‌که باید سهم راه‌آهن در جابه‌جایی بار به 30 درصد از کل آمار ترانزیت کشور برسد، تاکید کرد: در سال 1393 و ماه‌هایی که از سال 1394 گذشته برای نخستین‌بار در تاریخ راه‌آهن این بخش توانسته رشدی بالاتر از رشد کل حمل‌ونقل کشور به ثبت برساند. ما در سال گذشته رشدی معادل 9.2 درصد در جابه‌جایی بار را ثبت کرده‌ایم و این در شرایطی است که کل حمل‌ونقل کشور رشدی چهار درصدی داشته است.

مدیر عامل شرکت راه‌آهن ادامه داد: از شش ماهه ابتدای امسال راه‌آهن در شرایطی رشدی 1.5 درصدی را به ثبت رسانده که در همین زمان جاده‌ها در آمار عملکرد منفی هشت درصد را به ثبت رساندند. این‌که سهم ما در مجموع رشد کرده و از میانگین 3 درصد در 10 سال گذشته به حدود هفت درصد رسیده نشان‌دهنده تغییر جدی در جایگاه راه‌آهن است.

پورسید آقایی درباره‌ی وضعیت حمل‌ونقل ریلی در جابه‌جایی مسافر نیز اظهار کرد: با توجه به وجود دو رقیب جدی در عرصه هواپیمایی و جاده‌ای برای قطار قطعا راه‌آهن برای جذب مسافر باید برنامه‌ریزی زیادی داشته باشد. ما تلاش داریم در قالب برنامه چند ساله‌مان سهم راه‌آهن در کل جابه‌جایی مسافران به 18 درصد افزایش پیدا کند.

علت تضعیف راه آهن چیست؟

وی درباره‌ی مشکلات موجود در تامین منابع اعتباری مورد نیاز راه‌آهن به سه گلوگاه اصلی اشاره کرد و افزود: نخستین عامل تاثیر‌گذار در تضعیف راه‌آهن این است که مجموع سیاست‌های کشور در عرصه عمل همیشه به نفع حمل‌ونقل جاده‌ای بوده است. هرچند ما در برنامه‌ها سهم قابل توجهی را به ریل و راه آهن اختصاص می‌دهیم، اما همچنان در عمل آنچه بیشترین سود و استفاده را می‌برد جاده‌ها هستند.

مدیر عامل شرکت راه‌آهن با اشاره به قیمت بسیار پایین گازوئیل در اقتصاد ایران تصریح کرد: هرچند سوخت مورد استفاده واگن‌های ریلی نیز گازوئیل است، اما قطعا با توجه به این‌که جاده هفت برابر ریل مصرف انرژی دارد آنچه که از قیمت پایین گازوئیل به دست می‌آید قطعا برای بخشی که بیشترین استفاده را دارد، بالاتر خواهد بود.

پورسید آقایی ادامه داد: در بسیاری از کشورهای دنیا شما فرق بین میان گازوئیل و بنزین نمی‌بینید این در شرایطی است که ایران پس از چند بار تغییر نرخ بنزین را به 1000 تومان رسانده، اما هنوز گازوئیل با قیمت 300 تومان برای هر لیتر محاسبه می‌شود.

وی با اشاره به یارانه 20 میلیارد دلاری سالانه دولت به مصرف گازوئیل افزود: هر چند این رقم برای تمام بخش‌های حمل‌ونقل است، اما قطعا در صورتی که یارانه آن کنار رود اتفاق بسیار مثبتی برای راه‌آهن خواهد افتاد. اگر فرض کنیم تنها همین رقم یارانه گازوئیل به بخش راه‌آهن داده شود بسیاری از مشکلات اعتباری ما حل خواهد شد.

مدیر عامل شرکت راه‌آهن رایگان بودن حق دسترسی کامیون‌ها به جاده‌های کشور را دومین معضل مهم پیش‌روی صنعت ریلی عنوان کرد و ادامه داد: هرچند در بعضی از جاده‌ها یک مبلغی به عنوان عوارض استفاده از راهها تعیین می‌شود اما عملا کامیون‌ها برای استفاده از بخش قابل توجهی از جاده‌های کشور هیچ مبلغی را نمی‌پردازند که این استفاده رایگان باعث بالارفتن هزینه استفاده از راه‌آهن شده و مزیت نسبی آن را کاهش بدهد.

پورسید آقایی با اشاره به تلاش صورت گرفته از سوی راه‌آهن در طول دو سال گذشته برای کاهش هزینه حق دسترسی به خطوط ریلی تصریح کرد: ما خوشبختانه توانسته‌ایم با پیگیری‌هایی که انجام گرفته حق دسترسی را از حدود 57 درصد پایین آورده و به 29 درصد کاهش دهیم که البته این رقم نیز همچنان ایده‌آل به حساب نیامده و باید بیش از این پایین بیاید.

وی اضافه کرد: هرچند با موافقت دولت و کاهش حق دسترسی به راه‌آهن قدری توان رقابت ما با جاده افزایش پیدا کرده، اما هنوز با توجه به رایگان بودن حق دسترسی به جاده‌ها این برای راه‌آهن یک معضل مهم است.

مدیر عامل شرکت راه‌آهن استفاده از منابع و حمایت‌های دولتی را دیگر گلوگاه مهم راه‌آهن دانست و اظهار کرد: هرچند طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته دولت تلاش کرده با استفاده از ابزارهای متنوعی امکان کمک به عرصه ریلی را افزایش دهد، اما با توجه به این‌که سال گذشته و سال جاری جزو سخت‌ترین سال‌های بودجه‌ای دولت به حساب آمده و در آن محدودیت‌های فراوانی وجود دارد راه‌آهن نیز در این حوزه با دشواری مواجه شده است.

پورسید آقایی با بیان این‌که استفاده از منابع حاصل از بودجه هدفمندی یارانه‌ها هنوز فراهم نشده، گفت: با توجه به هزینه بالایی که اجرای هدفمندی یارانه‌ها برای دولت دارد و البته بار هزینه‌هایی که کاهش پیدا نکرده دولت مجبور شده بخشی از سهم راه‌آهن را به اجرای یارانه نقدی در طرح هدفمندی یارانه‌ها اختصاص دهد.

کمتر از یک سوم منابع دولتی را دریافت کردیم

وی افزود: طبق برنامه‌ریزی‌ها راه‌آهن باید در سال جاری 500 میلیارد تومان از محل اجرای هدفمندی یارانه‌ها دریافت کند، اما تاکنون و با گذشت بیش از هفت ماه از سال ما تنها 150 میلیارد تومان از این مبلغ را دریافت کرده‌ایم که این نشان‌دهنده فشارهای موجود بر دولت در تامین اعتبارات لازم برای اجرای این طرح است.

مدیر عامل شرکت راه‌آهن با اشاره به پیگیری‌های صورت گرفته از سوی راه‌آهن برای تعیین تکلیف نرخ گازوئیل توضیح داد: ما در زمینه‌ی سوخت همواره به دنبال واقعی شدن نرخ‌ها بوده‌ایم. این به خصوص برای گازوئیل که یارانه زیادی دریافت می‌کند امری مهم و حیاتی است.

پورسید آقایی ادامه داد: از این رو راه‌آهن درخواست کرده که دولت گزینه‌های پیش‌رو را بررسی کند که یا سهم 20 درصدی راه‌آهن و راهداری از اجرای هدفمندی یارانه‌ها در زمینه‌ی نرخ سوخت پرداخت شود و یا بالارفتن قیمت در این زمینه امکان تخصیص این سهم به وجود بیاید.

وی درباره دیگر گزینه‌های حمایتی دولت از راه‌آهن برای کوتاه‌مدت نیز اظهار کرد: خوشبختانه با توجه به نگاه ویژه‌ای که دولت یازدهم به توسعه صنعت ریلی دارد ما گزینه‌های بسیاری برای دریافت کمک داشته‌ایم. برای مثال راه‌آهن می‌تواند در ازای هر تن کیلومتر باری که اضافه می‌کند از دولت کمک دریافت کند یا مقرر شده حدود 1500 میلیارد تومان از درآمدهای گمرکی به راه‌آهن اختصاص پیدا کند. قانون ماده 70 که در آن مقرر شده 20 درصد از سهم نرخ سوخت به راه‌آهن و راهداری برسد نیز جزو همین دسته از امکانات مالی به حساب می‌آید.

مدیر عامل شرکت راه‌آهن با بیان این‌که راه‌آهن در حال حاضر در تنگنای مالی قرار دارد، تاکید کرد: از درآمدهای گمرکی تنها 50 درصد از سهم راه‌آهن تخصیص پیدا کرده از محل هدفمندی یارانه‌ها نیز در سال گذشته 50 درصد از 350 میلیارد تومان و در سال جاری حتی کمتر از آن درصد به راه‌آهن تخصیص پیدا کرده است. هرچند با توجه به مشکلات بودجه‌ای دولت که از یکسو ادامه یافتن تحریم‌ها و از سوی دیگر کاهش مداوم قیمت نفت باعث آن شده نمی‌توان انتظار کمک‌های بسیار بزرگ را داشت، اما باید بگوییم که راه‌آهن نیز مسائل و مشکلات اعتباری خاص خود را دارد و نیاز به دریافت هزینه‌هایش را خواهد داشت.

115 هزار میلیارد تومان اعتبار می‌خواهیم

پورسید آقایی در پاسخ به این سوال که با توجه به محدودیت‌های اعتباری موجود تا چه حد امید این وجود دارد که راه‌آهن به عنوان یادگاری دولت یازدهم باقی بماند، تصریح کرد: از نظر برنامه‌ریزی برای کسب اعتبارات لازم و رسیدن به اهداف کلان ما به شدت اوضاع خوبی داریم و اگر بتوان براساس برنامه‌ها پول‌های جدید را وارد راه‌آهن کرد، قطعا دسترسی به وعده به یادگار گذاشتن راه‌آهن از دولت جاری امکان‌پذیر خواهد بود.

وی توضیح داد: طبق برنامه‌ریزی‌های فعلی به غیر از سهم ساخت حدود 55 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم که از آن میزان محاسبه ما این است که 25 هزار میلیارد تومان نیز از سوی بخش خصوصی وارد شود. با توجه به این‌که 10 هزار کیلومتر راه‌آهن در دست ساخت وجود دارد ما پیش‌بینی می‌کنیم 35 هزار میلیارد تومان اعتبار تنها برای ساخت راه‌آهن نیاز باشد.

مدیر عامل شرکت راه‌آهن با اشاره به پیش‌بینی حمایت وزارت نفت از راه‌آهن در قالب بند «ق» بودجه اضافه کرد: بنا شده از این بخش حدود 7.5 میلیارد دلار معادل 25 هزار میلیارد تومان در طول 10 سال به راه‌آهن تخصیص پیدا کند. همچنین از محل اجرای ماده 70 نیز در طول این سال‌ها پیش‌بینی می‌کنیم که حدود 4000 میلیارد تومان به راه‌آهن تزریق شود.

پورسید آقایی با اشاره به طرح نمایندگان مجلس برای واگذاری یک میلیارد دلار از درآمدهای حاصل از فروش میعانات گازی به راه‌آهن نیز گفت: هرچند این طرح از سوی شورای نگهبان رد شد، اما می‌توان در صورت بهبود نسبی اوضاع منابع اعتباری دولت به طرحی شبیه به آن در برنامه‌های آتی فکر کرد.

وی اضافه کرد: در صورتی که این رقم‌ها تخصیص پیدا کنند و البته بودجه سالانه راه‌آهن و شرکت ساخت نیز به دست آنها برسد می‌توانیم با استفاده از منابع اعتباری خارجی و جذب فاینانس و همچنین جذب سرمایه‌گذاران داخلی بخش قابل توجهی از این مبلغ 115 هزار میلیارد تومانی مورد نیاز را به دست آورده و در مسیر هدف‌گذاری شده راه خود را ادامه دهیم.

تاکید همیشگی مقام معظم رهبری بر توسعه زیرساخت‌های ریلی

مدیر عامل شرکت راه‌آهن با ابراز امیدواری بسیار زیاد نسبت به افزایش سهم راه‌آهن از سیاست‌های موجود در برنامه‌ ششم توسعه تصریح کرد: خوشبختانه در 40 سیاست اقتصادی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری دو بندی که به حمل‌ونقل اختصاص داشت مستقیما به حوزه ریل و به‌طور خاص افزایش مزیت آن در رقابت با دیگر بخش‌ها مختص بود. رهبر انقلاب همواره بر لزوم توسعه زیرساخت‌های ریلی تاکید کرده‌اند و این موضوع به شدت برای ما کمک‌حال بوده است.

پورسید آقایی ادامه داد: در برنامه ششم توسعه در نظر داریم سهم راه‌آهن به‌طوری خاص تعریف شود. خوشبختانه دولت یازدهم به جای این‌که براساس سنت قبلی تلاش کند برای تمام بخش‌های اقتصاد برنامه‌ریزی کلان داشته باشد تنها برای چند بخش مهم و اولویت‌دار اقتصادی برنامه‌ریزی کرده است.

وی با بیان این‌که راه‌آهن یکی از شش بخشی است که در برنامه ششم به شکلی دقیق مورد بررسی قرار گرفته، عنوان کرد: ما انتظار داریم با توجه به این اولویت‌بندی اتفاق بسیار مثبتی برای راه‌آهن در برنامه ششم بیفتد و سهم این بخش در برنامه‌ریزی‌های کلان کشور افزایش پیدا کند.

مدیر عامل شرکت راه‌آهن با اشاره به طی شدن مراحل قانونی ایجاد صندوق توسعه حمل‌ونقل ریلی تاکید کرد: در صورتی که بتوان مقدمات باقی‌مانده را پشت سر گذاشت با توجه به منابعی که می‌توان از محل فروش نفت، دریافت عوارض و دیگر حوزه‌های درآمدی به وجود آورد صنعت ریلی می‌تواند از یک بودجه اعتباری مطلوب بهره‌مند شود به این شکل که در این صندوق تنها منابع جدید برای استفاده از حوزه ریلی ریخته می‌شود و هیچ بخش دیگری حق استفاده از آن را ندارد.

پورسید آقایی با اشاره به اهمیت بسیار زیاد ورود راه‌آهن به کشور در راه توسعه اقتصادی و فرهنگی آن تصریح کرد: تجربه دنیا به‌طور خاص در دو کشور بزرگ چین و آمریکا به خوبی نشان می‌دهد که وقتی راه‌آهن توسعه پیدا کرد موانع اقتصادی پیشرفت نیز یک به یک کنار رفتند و اقتصاد آن کشور شکوفا شد. برای مثال کشور چین رابطه‌ای مستقیم بین اقتصاداش و راه‌آهن دارد و به نوعی رشد اقتصادی آن حاصل از سرمایه‌گذاری در این بخش بوده است.

وی ادامه داد: دولت باید هزینه مورد نیاز برای رشد اقتصادی را در حال حاضر در راه‌آهن صرف کند تا بتوان برای آن برنامه‌ریزی جدی داشت.

راه‌آهن در برخی مسیرها انتخاب اول است

مدیر عامل شرکت راه‌آهن در پاسخ به این سوال که تا چه میزان ضعف زیرسازی راه‌آهن در کاهش اقبال مردم از انتخاب آن تاثیر‌گذار است، تاکید کرد: قطعا نمی‌توان این موضوع را رد کرد که حوزه ریلی در برخی از مسیر‌ها نیاز به بهبود زیرسازی و افزایش کیفیت خدمات دارد. هرچند ما در مسیری مانند تهران - مشهد یا تهران – یزد به نوعی انتخاب اول مردم برای سفر به حساب می‌آییم اما در برخی از حوزه‌ها نیاز به بهبود زیرساخت‌ها وجود دارد.

پورسید آقایی با اشاره به وضعیت نه چندان مطلوب راه‌آهن شیراز تاکید کرد: با توجه به این‌که این راه‌آهن زودتر از موعد پیشرفت نهایی افتتاح شد، هنوز با مشکلات زیادی روبه‌روست و با توجه به آنکه حرکت در آن ادامه دارد ما با دو مشکل برای بهبود اوضاع‌اش روبه‌رو هستیم. از یکسو نمی‌توان این خط را به شکل کامل تعطیل کرد و از سوی دیگر با توجه به افتتاح آن بودجه‌ها به طرح‌های اولویت‌داری اختصاص پیدا می‌کند که هنوز راه‌اندازی نشده‌اند.

وی با اشاره به معضل ایستگاه‌های بیرون شهر به عنوان یکی‌دیگر از دغدغه‌های راه‌آهن عنوان کرد: متاسفانه رویکردی که وجود داشت خارج ساختن ایستگاه‌های راه‌آهن از منطقه شهری به منظور جلوگیری از تداخل آن در ترافیک و قطارهای زیرزمینی بود، این در شرایطی است که در صورت وجود ایستگاه راه‌آهن در مرکز شهر قطعا انتخاب آن از سوی مردم بیشتر می‌شود.

مدیر عامل شرکت راه‌آهن ادامه داد: با توجه به تاکید وزیر راه و شهرسازی خوشبختانه در زمینه‌ی ساخت ایستگاه‌ها تغییراتی به وجود آمده و برای مثال ایستگاه راه‌آهن همدان که قرار بود بیرون از شهر ساخته شود تغییر جایگاه داده و در درون منطقه شهری ساخته می‌شود.

پورسید آقایی خاطر نشان کرد: با توجه به امنیت بسیار بالای راه‌آهن در قیاس با دیگر وسائل حمل‌ونقل شهری به‌طوری که ما در طول 10 سال گذشته هیچ تلفات جانی نداشته‌ایم، قطعا می‌توانیم در صورت بهبود زیرساخت‌های راه‌آهن نسبت به بالارفتن انتخاب آن از سوی مردم امیدوار باشیم.

اولویت ما خرید محصولات داخلی است

وی درباره‌ی آخرین وضعیت قرار‌داد این شرکت با ذوب‌آهن اصفهان برای خرید ریل‌های جدید از این شرکت توضیح داد: همانطور که از سال گذشته قرار‌داد آن قطعی شد، ذوب‌آهن اصفهان وعده کرده که بتواند بخش قابل توجهی از نیاز کشور را تامین کرده و حتی مازاد آن را نیز تولید کند. ما نیز در جریان بازدید‌هایی که از این شرکت داشته‌ایم در جریان آخرین وضعیت تولید ریل ملی قرار داریم که وعده شده تا ابتدای زمستان امسال اولین محصول‌اش تحویل می‌شود.

مدیر عامل شرکت راه‌آهن افزود: آنچه که تولید می‌شود قطعا براساس استاندارد‌ها خواهد بود و راه‌آهن نیز با توجه به سیاستی که در حمایت از محصولات داخلی و اجرای اقتصاد مقاومتی دارد، قطعا آن را تشویق می‌کند، هرچند جابه‌جایی مدیریتی در ذوب‌آهن اعمال شده اما ما امیدواریم براساس برنامه‌ریزی‌ها ریل ملی تحویل شده و مورد استفاده قرار گیرد.

پورسید آقایی درباره‌ی شکایت شرکت‌های واگن‌سازی از شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی مبنی بر ترجیح واگن‌های خارجی نسبت به محصولات آنها نیز توضیح داد: وقتی سرمایه‌گذاران بخش خصوصی وارد این عرصه می‌شوند قطعا آنچه مطرح است تنها بحث بالارفتن میزان سود و خدمات‌رسانی است. اگر تا پیش از این به مدیران دولتی اتهام‌زنی می‌شد که علاقه به خرید از خارجی‌ها دارند حالا بخش خصوصی فعال است که قطعا به بالارفتن درآمد‌های خود می‌اندیشد.

وی اضافه کرد: از این‌رو وقتی شرکت حمل‌ونقل ریلی به جای استفاده از واگن ساخت داخل ترجیح می دهد هزینه گمرک، انتقال، عوارض و رفت‌وآمد‌های به خارج را بپردازد، قطعا باید مشکلی با محصولات داخلی داشته باشد.

مدیر عامل شرکت راه‌آهن با بیان این‌که صنعت واگن‌سازی ما نیز شرایطی شبیه به خودروسازی دارد، تاکید کرد: باید بپذیریم که ما در این بخش مشکلاتی داریم و هنوز نتوانسته کیفیت کالایمان را با آنچه که در خارج تولید می‌شود هماهنگ کنیم. شرکت‌های حمل‌ونقل می‌گویند وقتی با خارجی‌ها قرار‌داد می‌بندند همان تعداد واگن در زمان موعد تحویل می‌شود، اما وقتی با شرکت‌های داخلی قرار‌دادی بسته می‌شود باید انتظار چند ماه تاخیر را داشته باشیم.

پورسید آقایی افزود: البته نمی‌توان تمام آن را نیز به شرکت‌های واگن‌ساز منوط کرد، زیرا خارجی‌ها بر زمان دریافت سفارش می توانند از بانک به‌طور نقدی وامی با بهره کم دریافت کنند، اما شرکت‌های داخلی ما قطعا این امکان را ندارد. با وجود تمام این مسائل راه‌آهن بارها اعلام کرده که استفاده از واگن‌های داخلی را تشویق می‌کند تا هم به چرخ اقتصادی کشور کمک شود و هم تولیدات داخلی افزایش پیدا کند، اما راه‌آهن در این زمینه نقش زیادی ندارد، زیرا این شرکت‌های بخش خصوصی هستند که میان گزینه‌های مختلف انتخاب می‌کنند.

خبر خوش راه‌آهن برای مسیر تهران – مشهد

وی در پاسخ به این سوال که مردم در آینده‌ای نزدیک باید خود را برای شنیدن چه خبر خوشی از راه‌آهن آماده کنند نیز گفت: ما برنامه‌ریزی‌هایی داشتیم که نتایج آنها در طول ماه‌های آینده مشخص می‌شود، اما به‌طور خاص برای مسیر تهران – مشهد که پرتردد‌ترین مسیر مسافری ریلی به حساب می‌آید، برنامه‌ریزی‌های مناسبی صورت داده‌ایم.

مدیر عامل شرکت راه‌آهن خاطر نشان کرد: کاهش زمان تردد قطارها در این مسیر به پایین‌ترین حد ممکن و البته شروع فرآیند برقی‌سازی این مسیر بزرگ قبل از نهایی شدن مبلغ فاینانس طرحی است که راه‌آهن آن را به شکل جداگانه پیگیری کرده و امیدواریم در آینده نزدیک در این زمینه برای مردم خبری خوش داشته باشیم.

گفت‌وگو از خبرنگار ایسنا جواد هاشمی

انتهای پیام