سیستان و بلوچستان پهناورترین استان همچون نگینی درخشان در جنوب شرق کشور سرشار از منابع مختلف طبیعی، تاریخی و فرهنگی است.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)منطقه سیستان و بلوچستان، این استان از شمال در مجاورت خراسان‌جنوبی و کشور افغانستان از شرق به پاکستان و افغانستان از جنوب به دریای عمان و از غرب به استان‌های کرمان و هرمزگان محدود است.

سیستان و بلوچستان با گستره حدود 187هزار و500 کیلومتر مربع وسعت 11درصد از مساحت کل کشور را تشکیل داده است.

چندگانگی و تنوع فرهنگی و مذهبی، گویشهای مختلف و تعلقات قومی و قبیله‌ای بخشی از ویژگی‌های اجتماعی استان است.

سیستان که شمالی‌ترین نقطه استان بشمار می‌رود نگینی بر آمده از آبرفت‌های رودخانه هیرمند است که بزرگترین دریاچه آب‌شیرین جهان و تالاب بین‌المللی را در خود جای داده که در حال حاضر با خشکسالی چند ساله مواجه است.

کلمه سیستان از نام اقوام آریایی "سکا" گرفته شده که حدود سال 128قبل از میلاد این منطقه را به تصرف خود در آورده و در پهنه آن استقرار یافتند.

این سامان از حیث تاریخی و فرهنگی اهمیت زیادی در منطقه و حتی کشور دارد.

وجود آثار متعدد تاریخی از جمله "شهر سوخته" متعلق به پنج هزار سال قبل با اسراری نهفته در دل کویر، "کوه خواجه" عظیم‌ترین بنای خشتی جهان، "دهانه غلامان" تنها شهر هخامنشی و جاذبه‌های طبیعی دیگر بهشتی برای پژوهش باستان‌شناسان و محققان است.

بادهای 120 روزه سیستان که از اواخر اردیبهشت‌ماه هر سال آغاز و تا اواخر شهریور ادامه دارد از پدیده‌های طبیعی سیستان و بلوچستان بشمار می‌رود.

البته استمرار خشکسالی چندین ساله سبب شده تا بادهای موسمی 120 روزه سیستان که زمانی با توجه به پرآبی دریاچه هامون نعمتی برای ساکنان منطقه محسوب می‌شد، اکنون مشکلات فراوانی را بوجود آورد.

وجود تالاب هامون و امکان تولید علوفه نی در سطح 150هزار هکتار از این دریاچه با تولید متوسط حداقل شش تن در هکتار علوفه خشک در زمانهای ترسالی از جمله سرمایه‌های مهم منطقه محسوب می‌شود.

جنوب استان نیز مرواریدی در صدف است که وسعت متنوعش با دریای عمان گره خورده است.

بلوچستان منطقه وسیعی است که حد شمالی آن کویر لوت و حد جنوبی نیز دریای عمان را شامل می‌شود.

بلوچستان دارای طبیعت کوهستانی بوده و اطراف آن را کوههای متعددی فرا گرفته که از بلندی‌های استان کوه آتشفشان نیمه‌فعال تفتان در خاش با ارتفاع چهار هزار متر است.

مناطق جنوبی سیستان و بلوچستان با توجه به مجاورت با دریای عمان و بهره‌گیری از بادهای موسمی مونسون، اقلیم متفاوتی دارند.

خاش، ایرانشهر، سراوان، نیکشهر، چابهار، کنارک، سرباز، فنوج، سیب سوران، قصرقند، شهرستانهای جنوبی استان را شامل می‌شوند.

بالابودن میانگین دما و پایین‌بودن نوسانات آن از شاخصه‌های اساسی اقلیم جنوب سیستان و بلوچستان است.

وسعت استان و تنوع آب و هوایی سبب کثرت پوشش گیاهی و غنای طبیعی منابع تجدیدشونده شده است.

سرزمین بلوچستان امروزی که ناحیه جنوبی استان را تشکیل می‌دهد در قدیمی‌ترین اسناد تاریخی به نام "مکا" مشهور بوده و درنوشته‌های "هرودت" تاریخ نگار یونانی از آن به عنوان "گدروزیا" یاد شده است.

جلوه‌های زیبا و دیدنی جنوب استان همچون شمال تنوع دل‌انگیزی به همراه داشته و هر بیننده و شنونده‌ای را به سوی خود جلب می‌کنند.

"قلعه ناصریه" مربوط به دوره قاجاریه در ایرانشهر، "سفال کلپورگان" در سراوان، سواحل زیبای عمان در چابهار و "قلعه چهل دختران" در نیکشهر و صدهها اثر تاریخی و طبیعی دیگر بر غنای استان افزوده است.

سواحل زیبای دریای عمان و در کنار منطقه آزاد اقتصادی و تجاری چابهار این شهرستان را به جزیره‌ای زیبا و دیدنی برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کرده است.

با گذر در مناطق مختلف سیستان و بلوچستان به روشنی درخواهیم یافت که اقوام ساکن در استان به همراه سنت‌ها و شیوه‌های خاص زندگی با مجموعه‌ای متنوع از آداب و رسوم ویژه جاذبه‌های چشم‌نواز و دل انگیزی را خلق کرده‌اند.

وجود فرقه‌ها و مذاهب مختلف و همزیستی مسالمت‌آمیز آنان در کنار یکدیگر، آداب و سنن مختلف، طبیعت بکر، تاریخ کهن و هنرهای دستی خود سندی از تنوع و زیبایی استان است که باید دید و قضاوت کرد.

دیرینه تاریخی استان حکایت از عمق فرهنگ و هنر منطقه دارد که به دلایل مختلف در گذشته نه تنها مورد حمایت قرار نگرفته بلکه دستخوش محدودیت‌هایی نیز بوده است. اما طی سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی تحول اساسی در بخش فرهنگ و هنر استان ایجاد شده است.

مجموعه اقوام ساکن در استان به همراه سنن و شیوه خاص زندگی با الگوی سکونت، آداب و رسوم ویژه و اعیاد و مناسبت‌ها برخی از جاذبه‌های چشم‌نواز استان است.

برپایی آیین‌های شادی، دهل و سرنا و چوب بازی در سیستان و بلوچستان رونقی خاص داشته و برخی جشن‌ها از جمله جشن برداشت محصول نیز در زمان معینی از سال در بلوچستان برگزار می‌شود.

در مجالس عزاداری نیز مردم شیعه و سنی استان با توجه به گرایش‌های دینی و مذهبی حضوری پررنگ داشته و پیوندی محکم را به نمایش می‌گذارند.

پوشش مردان را اغلب پیراهنی بلند و شلوار گشاد با چین‌های متفاوت و عمامه‌ای بر سر و پوشش زنان را پیراهن‌های بلند با سوزن دوزی، خامه و سرمه‌دوزی‌ها زنان بلوچ تشکیل می‌دهد.

موسیقی سیستان و بلوچستان از جمله هنرهایی است که به جهت شرایط خاص استان شاخص‌تر از دیگر استان‌ها بوده است.

سازهایی مثل قیچک، رباب بنجو، تنبورک، دهلک و سازهای ضربی همچون طشت و کوزه مخصوص منطقه بلوچستان است. البته نباید از آیین ویژه مردم سیستان در جشن‌ها غافل بود. رقص شمشمیر سیستان به عنوان یکی از آیین‌های سنتی در استان دارای شهرتی جهانی بوده و حتی گروه ویژه این رقص برای اجرا به چند کشور خارجی دعوت و اعزام شده‌اند. ساز و دهل سیستان نیز که با چوب بازی همراه است در ایام مختلف از جمله اعیاد و آیین‌های عروسی اجرا می‌شود.

هنرهای دستی در سیستان و بلوچستان اهمیت ویژه‌ای داشته و نقش مهمی در ایجاد اشتغال و تامین درآمد سکنه استان ایفا می‌کند.

هنرهای دستی اقوام سیستانی و بلوچ نشات گرفته از خصوصیات اخلاقی و اجتماعی مردم است بطوری که زنان و مردان مناطق مختلف استان آثار با ارزشی را با دست‌های خود خلق می‌کنند.

سفال‌سازی، سوزن‌دوزی، سکه‌دوزی بلوچی، قالی، قالیچه، پرده‌بافی و حصیربافی سیستان برخی از هنرهای دستی و سنتی ساکنان سیستان و بلوچستان را تشکیل می‌دهد.

در زمینه رفاهی و عمرانی، سیستان و بلوچستان در سالهای اخیر جهش قابل توجهی را در بخش‌های مختلف و زیرساخت‌ها به خود دیده است.

سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف و بخصوص جذب گردشگر نیز در چند سال اخیر باعث تحولی شگرف در استان شده است.

البته سهم سیستان و بلوچستان از لحاظ جذب گردشگر نسبت به دیگر مناطق کشور ناچیز بوده و نیازمند توجه بیشتر به این مساله است.

گزارش از خبرنگار ایسنای سیستان و بلوچستان علیرضا سنچولی

انتهای پیام