رییس صندوق نوآوری و شکوفایی با حضور در ایسنا، ضمن تشریح اقدامات انجام شده و برنامه‌های آینده این صندوق،‌ از آخرین نرخ سود تسهیلات آن خبر داد و از برخی چالشهای موجود برای رشد و تعالی صندوق سخن گفت.

به گزارش خبرنگار علمی ایسنا، صندوق نوآوری و شکوفایی با هدف کمک به تحقق اقتصاد دانش‌ بنیان و تکمیل زنجیره ایده تا بازار محصولات فناورانه و با استناد به قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در بهمن سال 1392 آغاز به کار کرد. ایجاد این صندوق امید تازه‌ای برای تحول در روند تجاری‌سازی محصولات دانش‌بنیان و دستیابی به هدف تولید ثروت از علم با حضور شرکت‌های کوچک اما همراهی پررنگ شرکت‌های بزرگ صنعتی شکل گرفت تا همانند بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، علم و فناوری پشتوانه مطمئنی برای شکوفایی اقتصاد ایران شود. این توصیف اهمیت وجود این صندوق که با فرآیند تصمیم‌گیری مستقل از هر معاونت یا وزارتخانه‌ای تاسیس شده است را نشان می‌دهد. حضور دکتر سلطانی ،‌ رییس صندوق نوآوری و شکوفایی در ایسنا فرصتی بود برای طرح بسیاری از چالش‌ها و دغدغه‌های جدی این صندوق که از آن به عنوان گلوگاه صندوق نوآوری و شکوفایی یاد می‌شود و مهمترین این دغدغه و پرسش آن بود که چرا شرکت‌های بزرگ با گردش‌های مالی مناسب و تاثیرگذار، حضوری در این صندوق ندارند تا آن هدف مهم تولید ثروت از علم با الگوی پذیرفته شده جهانی در کشور ما نیز محقق شود؟ دکتر بهزاد سلطانی در بازدید خود از ایسنا که شنبه 25 بهمن ماه جاری صورت گرفت، ضمن پاسخ به این پرسش‌ و دغدغه‌های موجود، گزارشی از عملکرد صندوق ارائه کرده و در نهایت بر لزوم جذب شرکتهای صنعتی بزرگ به صندوق نوآوری و شکوفایی و انجام اقدامات فرهنگی برای شناساندن صندوق به صاحبان این شرکتها تاکید ویژه کرد و آن را راه حل تولید ثروت از علم دانست.

تعداد شرکتهای دانش‌بنیان کشور و طرح‌های ارائه شده تا کنون

سلطانی در ابتدای گفت‎وگو با ایسنا تعداد شرکت‌های دانش بنیان را هزار و 221 شرکت ذکر کرد و افزود: شرکت‌های دانش‌بنیان دارای سه نوع "نوپا"، "غیر نوپا" و "صنعتی دارای فعالیت دانش بنیان" هستند که از تعداد هزار و 221 شرکت، 688 شرکت نوپا و 514 شرکت غیر نوپا و 19 شرکت صنعتی دارای فعالیت دانش‌بنیان هستند.

وی مسؤولیت احراز "دانش بنیان" بودن شرکت‌ها را کارگروه تشخیص صلاحیت شرکت‌های دانش بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری دانست و اظهار کرد: از این تعداد شرکت‌ دانش‌بنیان 597 شرکت به صندوق نوآوری و شکوفایی طرح ارائه دادند که این تعداد تقریبا شامل نیمی از شرکت‌های دانش بنیان است.

سلطانی با تأکید بر این که طرح‌های شرکت‌های غیر دانش‌بنیان در این صندوق پذیرش نمی‌شوند، ادامه داد: شرکت‌های دانش‌بنیانی که طرح‌های خود را به این صندوق ارائه ندادند، به حمایت‌های مالی نیاز نداشتند و به نیازهای دیگری چون معافیت‌های مالیاتی نیاز داشتند، یا با عملکرد صندوق آشنایی ندارند و یا در حال ارزیابی فعالیت‌های صندوق هستند.

چرا شرکت‌های بزرگ صنعتی به سراغ صندوق نوآوری و شکوفایی نمی‌آیند؟

وی در پاسخ به سوال خبرنگار ایسنا مبنی بر این که کشور برای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان واقعی،‌ نیازمند حضور شرکت‌های بزرگ دانش‌بنیان است تا شاهد تحولی در عرصه تجاری‌سازی محصولات دانش‌بنیان باشد، چرا این همراهی تا کنون کمرنگ یا بی‌رنگ بوده است؟ گفت: این شرکت‌ها ابتدا عملکرد صندوق را بررسی می‌کنند و اگر رفتار و عملکرد صندوق بر اساس سیاست‌های قبلی چون حمایت از طرح‌های زودبازده باشد، به سمت آن نمی‌آیند؛ چون احساس می‌کنند به فضای دولتی وارد نشوند بهتر است.

رییس هیأت عامل صندوق نوآوری و شکوفایی اضافه کرد: اگر این شرکت‌ها احساس کنند که فعالیت‌های صندوق دارای تفکر و درک صحیحی از "صنعت" و "دانش بنیان" بودن است، ورود پیدا می‌کنند.

چه تعداد طرح بر اساس چه شاخص‌هایی تا کنون تصویب شده‌اند؟

وی با بیان اینکه تا کنون نیمی از شرکت‌های دانش بنیان به ما طرح داده‌اند، ادامه داد: از 597 شرکتی که طرح به صندوق دادند، 336 طرح بررسی و تعیین تکلیف شدند.

سلطانی زمان بررسی طرح‌های دانش بنیان را 2 تا 3 ماه ذکر کرد و گفت: بر اساس قوانین ما باید بر پایه شاخص‌های موجود، طرح‌های رسیده را ارزیابی کنیم که این شاخص‌ها شامل بازار تقاضا است. باید مطمئن شویم بازاری برای طرح وجود دارد ضمن آنکه به لحاظ فنی نیز باید محصول و یا فناوری دارای کیفیت و استاندارد باشد.

وی تامین مالی را از دیگر شاخص‌ها نام برد و افزود: اگر صاحب طرحی برای اجرای طرح تقاضای 2 میلیارد تومان کرده باشد ولی برای اجرا نیاز به شش میلیارد تومان داشته باشد ما باید بدانیم که 4 میلیارد تومان باقی مانده چگونه تامین مالی می‌شود؛ چراکه شرکت پول را از ما دریافت و طرح را اجرایی می‌کند ولی ممکن است در نهایت طرح به نتیجه مطلوب منجر نشود.

سلطانی بررسی اقتصادی طرح را از دیگر شاخص‌های بررسی طرح‌های دریافت شده به صندوق عنوان و اظهار کرد: طرح‌های رسیده به لحاظ شاخص‌های اقتصادی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد تا شاخص‌هایی چون نرخ بازگشت سرمایه، ارزش خالص فعلی و این که طی چند سال به نقطه سر به سر می‌رسد، مشخص شود.

به گفته وی در طرح‌های دانش‌بنیانی که تقاضای بیش از یک میلیارد تومان مطرح باشد، خواسته می‌شود که FS و یاfeasibility study(مطالعات امکان سنجی) شرکت خود را با همکاری یکی از دهها شرکت مشاور بانک‌ها و معتمد کشور ارائه دهند.

سلطانی با تاکید بر اینکه 50 درصد از هزینه‌های مربوط به FS به شرکت‌ها پرداخت می‌شود، اضافه کرد:علاوه بر آن هم شرکت‌ها و هم اعضای هیات مدیره شرکت‌ها اعتبار سنجی می‌شوند تا وضعیت رفتار مالی آنها در کشور در خصوص پرداخت مطالبات بانکی مشخص شود.

رییس هیأت عامل صندوق نوآوری و شکوفایی یادآور شد: شرکت‌هایی با بدهکاری زیاد در صورت اخذ تسهیلات صندوق به جای اجرای طرح‌های دانش بنیان اقدام به پرداخت بدهی خود خواهند کرد از این رو سابقه مالی شرکت‌ها از بانک مرکزی دریافت خواهد شد.

سلطانی ادامه داد: طرح‌های 336 شرکت از 597 شرکت تعیین تکلیف شده و از تعداد 336 شرکت 241 شرکت مصوب شده و 95 (حدود 20 تا 30 درصد) شرکت دیگر یا انصراف دادند و یا طرح به آنها برای اعمال اصلاحاتی برگردانده شده است ؛ به این ترتیب هیچ طرحی رد مطلق نخواهند شد.

افزایش تعداد طرح‌های پذیرش شده به 300 تا پایان امسال

وی با تأکید بر این که صندوق نوآوری و شکوفایی در بررسی طرح‌ها آسان‌گیر است، ادامه داد: از 600 طرح رسیده به صندوق 336 طرح تعیین تکلیف و 241 طرح پذیرش شده است و تا پایان سال این رقم به به 300 طرح خواهد رسید.

سلطانی اضافه کرد: این آمارها نشان می‌دهد که با تساهل طرح‌ها پذیرش شده‌اند.

اعطای بیش از 90 میلیارد تومان به طرح‌های تایید شده تا کنون

سلطانی به اعتبارات اعطایی از سوی صندوق نوآوری و شکوفایی به طرح‌های تایید شده اشاره کرد و گفت: مبلغ کل اعتباراتی که به 241 طرح تاییدشده اعطا شد 90 میلیارد و 550 میلیون تومان بوده است.

وی کل اعتبارات درخواستی این شرکت‌ها از صندوق را 162 میلیارد و 242 میلیون تومان ذکر کرد که حدود 1.8 برابر بیشتر از اعتبارات اعطا شده بوده است و یادآور شد: معمولا شرکت‌ها اعتبارات درخواستی خود را سه برابر بیشتر از نیاز واقعی اعلام می‌کنند؛ بطوری که میزان آب مصرفی اعلام شده از سوی یکی از شرکت‌های دانش بنیان برای اجرای طرحی به اندازه یک ساختمان 18 واحدی بوده در حالی که این شرکت یک واحد ساختمان با چهار پرسنل بوده است.

فرایند بررسی طرح‌های صندوق چقدر زمان می‌برد؟

رییس هیات عامل صندوق نوآوری و شکوفایی، مدت زمان ارزیابی طرح‌ها را 3 ماه عنوان کرد و افزود: از 597 طرح تعیین تکلیف شده است ارزیابی 72 طرح بیش از 3 ماه به طول انجامید و این عدد نشان می‌دهد که میزان عقب ماندگی ما از ارزیابی طرح‌ها زیاد نیست.

وی درعین حال خاطرنشان کرد: ارزیابی طرح‌های دریافتی زودتر از یک ماه نبوده به این معنا که بررسی هر طرحی حداقل یک ماه زمان نیاز داشت.

انواع تسهیلات اعطایی صندوق نوآوری به شرکت‌های دانش بنیان

سلطانی با بیان این که تسهیلات اعطا شده از سوی صندوق به شرکت‌های دانش بنیان به روش‌های مختلفی بوده است، افزود: از 241 طرح 161 طرح تسهیلات قرض الحسنه بوده که نرخ سود آن چهار درصد است، 16 طرح وام‌های قبل از تولید صنعتی، 20 طرح مربوط به تولید صنعتی، 25 طرح سرمایه در گردش، شش طرح ضمانت نامه، شش طرح لیزینگ و هفت مورد حمایت از شرکت‌های خدمات تجاری‌سازی به شرکت‌های دانش بنیان بوده است.

بیشترین تسهیلات صندوق از کدام نوع است؟

وی با تأکید بر این که به لحاظ تعداد تسهیلات قرض‌الحسنه تعداد بیشتری داشته است، گفت: پس از آن سرمایه در گردش و بعد از آن وام‌های تولید صنعتی قرار دارد.

سلطانی به اعطای تسهیلات لیزینگ از سوی این صندوق اشاره کرد و گفت: از آنجایی که به لحاظ قانونی صندوق اجازه ورود مستقیم به لیزینگ ندارد و این کار باید از طریق یک عامل انجام شود، قرار دادی با فن بازار ملی ایران مستقر در پارک فناوری پردیس مستق منعقد کردیم تا از این طریق خدمات لیزینگ به شرکت‌های دانش بنیان اعطا شود.

برپایی نمایشگاهی با حضور شرکت‌های دانش‌بنیان مورد حمایت صندوق

پیش‌بینی اوج‌گیری تسهیلات لیزینگ

به گفته وی نمایشگاهی با حضور همه شرکت‌های دانش‌بنیان برگزار خواهد شد تا موضوع لیزینگ به بهترین شیوه اجرایی شود.

وی با بیان این که در حال حاضر به شش طرح تسهیلات لیزینگ اعطا شده است، اظهار کرد: برای این شش طرح مجموعا پنج میلیارد و 640 میلیون تومان مصوب شده و ما در ابتدای سال جاری برای لیزینگ مبلغ 100 میلیارد تومان در نظر گرفتیم. این میزان همچنان موجود است و فن بازار ملی ایران لیزینگ را پیگیری می‌کند و پیش‌بینی می‌شود که لیزینگ به یک باره اوج بگیرد.

جزئیات اعتبارات اعطایی از سوی صندوق

سلطانی با اشاره به اعتبارات اعطا شده 90 میلیارد و 550 میلیون تومانی به 241 طرح مصوب ادامه داد: باوجود آنکه تعداد طرح‌های قرص الحسنه 161 طرح بوده ولی مبلغ 36 میلیارد و 260 میلیون تومان به 20 طرح تولید صنعتی اعطا شد و دلیل آن بزرگ بودن ارقام این 20 طرح است.

اعتبار مصوب هر طرح دانش‌بنیان چقدر است؟

این مقام مسئول اعتبارات مصوب برای طرح‌های دانش‌بنیان تاکنون را 30 میلیون تومان تا 5 میلیارد تومان ذکر و اضافه کرد: تا 10 میلیارد تومان امکان پرداخت تسهیلات را داریم ولی تسهیلات از 300 میلیون به بالا نرخ سود 17 تا 22 درصد است و میزان سود تسهیلات کمتر از 300 میلیون بستگی به میزان ریسک طرح دارد که ممکن است 4 درصد تا 17 درصد باشد.

رییس هیأت عامل صندوق نوآوری و شکوفایی دلیل عدم اعطای تسهیلات بیش از 5 میلیارد تومان را عدم درخواست از سوی شرکت‌های دانش بنیان دانست و اظهار کرد: دلایل دیگر آن شاخص نبودن طرح‌ها و بالا بودن ریسک طرح‌ها بوده است. شرکت‌های دانش بنیان تا نمونه اولیه طرح خود را نسازند نمی‌توانند خط تولید آن را راه اندازی کنند؛ چراکه باید محصول ساخته شود،‌ استانداردهای آن لحاظ شود و در صورت دریافت نتایج مطلوب اقدام به راه اندازی خط تولید کنند در غیر این صورت پول هدر دادن است چون ممکن است طرح به نتیجه نرسد.

سلطانی با تاکید بر این که بیشترین اعتبارات صندوق صرف تولید صنعتی شرکت‌های دانش‌بنیان شده است،‌ خاطرنشان کرد: 17 میلیارد و 500 میلیون تومان به 25 شرکت درخواست کننده سرمایه در گردش اختصاص داده شد.

تلاش صندوق برای کاهش نرخ سود تسهیلات

رییس هیأت عامل صندوق نوآوری و شکوفایی از ارائه پیشنهادی به هیات دولت در خصوص کاهش نرخ سود تسهیلات صندوق خبر داد و گفت: این طرح در کمیسیون دولت مصوب شده و اکنون در دستور کار هیات دولت قرار دارد و در صورت تصویب نهایی سود تسهیلات کاهش می‌یابد.وی نرخ سود تسهیلات را از 17 تا 22 درصد ذکر کرد و افزود: در صورت تایید نهایی این پیشنهاد نرخ تسهیلات وام صندوق نوآوری و شکوفایی به 14 درصد کاهش می‌یابد.

برخی‌ شفاف‌سازی‌ها درباره شرکت‌های دانش‌بنیان

سلطانی به تشریح وضعیت شرکت‌های دانش بنیان پرداخت و اظهار داشت: شرکت‌هایی که تاکنون دانش بنیان شده‌اند عمدتا شرکت‌های خیلی کوچک بودند به گونه‌ای که از میان هزار و 221 شرکت دانش بنیان تنها 60 شرکت سرمایه در گردش سالیانه آنها بیش از یک میلیارد تومان بوده است.

وی با تاکید بر اینکه شرکتی که یک میلیارد تومان در سال سرمایه در گردش نداشته باشد یعنی شرکت خیلی کوچکی است، اضافه کرد: این آمار نشان می‌دهد که 95 درصد شرکت‌ها از نوع شرکت‌های کوچک و "نوزاد" هستند و این در حالی است که خیلی شرکت‌های کوچک و متوسط طرحی ارائه نداده‌اند و یا تاکنون دانش بنیان نشده‌اند.

سلطانی یادآور شد: اصلی‌ترین گلوگاه صندوق این است که شرکت‌هایی "دانش بنیان" شده‌اند که شرکت‌های کوچک هستند و طبیعی است زمانی که این شرکت‌های کوچک طرحی ارائه می‌دهند طرح‌های ضعیفی هستند و نباید انتظار انجام کارهای بزرگ از این شرکت‌ها داشت.

وی به برخی از تصورات اشتباه در خصوص شرکت‌های دانش بنیان اشاره کرد و افزود: تصور جامعه این است که شرکت‌های دانش‌بنیان شرکت‌های کوچکی است که اعضای آن هیات علمی دانشگاه‌ها هستند در حالی که چنین تصوری نه در قانون مشاهده می‌شود و نه در آیین نامه‌های دولتی.

سلطانی در پاسخ به این سوال که چرا شرکت‌های بزرگ دانش‌بنیان سراغ صندوق نمی‌آیند، با تاکید بر این که ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان بزرگ وظیفه صندوق نوآوری و شکوفایی نیست و این امر باید در معاونت علمی ریاست جمهوری پیگیری شود افزود: از سویی دیگر، شرکت‌های کوچک هم قادر نیستند طرح‌های بزرگ به صندوق ارائه دهند چون قد و اندازه آنها در این حد است و مسئولیت "دانش بنیان" کردن شرکت‌ها نیز بر عهده صندوق نیست. البته شناخته‌نشدن صندوق توسط شرکت¬های بزرگ مشکل اصلی است.

راه جذب غایبان بزرگ صندوق نوآوری و شکوفایی چیست؟

وی راهکار برون رفت از این وضعیت را در گرو کارگروه تشخیص صلاحیت دانش بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری دانست و توضیح داد: این کار گروه می‌تواند شرکت‌های بزرگ را جذب کند تا این شرکت‌ها "دانش بنیان" شوند؛ اما صندوق نوآوری و شکوفایی تمام تلاش خود را برای انجام اقداماتی در این زمینه صورت داده و البته این وظیفه صندوق نیست.

رییس هیأت عامل صندوق نوآوری و شکوفایی تاکید کرد: شرکت‌های صنعتی هم می‌توانند دانش بنیان شوند. این شرکت‌ها معافیت مالیاتی ندارند ولی می‌توانند از تسهیلات صندوق استفاده کنند.

سلطانی با تاکید بر اینکه شرکت‎های صنعتی بزرگ تنها لازم است 10 درصد فعالیت‌شان دانش بنیان باشد ادامه داد: با تعدادی از شرکت‌های بزرگ صنعتی برای دانش‌بنیان شدن مذاکره کرده‌ایم و لیستی از این شرکت‌ها تهیه و پتانسیل دانش بنیان شدن هر یک از این شرکت‎ها ارزیابی شده است.

بیش از 30 شرکت بزرگ صنعتی قابلیت دانش بنیان شدن دارند

وی با اشاره به تعاملات صندوق نوآوری و شکوفایی با وزارت صنعت، معدن و تجارت افزود: این ارزیابی‌ها نشان داد که حداقل32شرکت صنعتی حاضر در شهرک‌های صنعتی قابلیت دانش بنیان شدن را دارند و قرار است با همکاری وزارت صنعت با این شرکت‌ها وارد مذاکره خواهیم شد تا آنها را برای دانش بنیان شدن توجیه کنیم.

سلطانی علت عمده عدم رغبت شرکت‌های بزرگ برای دانش بنیان‌شدن را عدم شناخت آنها دانست و گفت: در سفرهای استانی جلساتی با شرکت‌های دانش بنیان و صاحبان صنایع بزرگ استان برگزار می‌کنیم و این جلسات نشان داده که بسیاری از آنها شناختی نسبت به صندوق و عملکرد آن ندارند.

رییس هیات عامل صندوق نوآوری و شکوفایی با بیان اینکه شرکت‌های مستقر در پارک‌ها با صندوق آشنایی دارند، اظهار داشت: ولی صنایع بزرگ خارج از پارک‌ها با این مقوله آشنایی ندارند و ما در این زمینه اقداماتی انجام داده‌ایم.

کل اعتبارات درخواستی طرح‌های مصوب هنوز سهم ناچیزی از اعتبارات صندوق است!

سلطانی در عین حال یادآور شد: حتی اگر اعتبارات 241 شرکتی که طرح آنها تایید شده کل را پرداخت می‌کردیم، مبلغی بالغ بر 160 میلیارد تومان می‌شد که این رقم نسبت به کل اعتبارات صندوق ناچیز است؛ زیرا اعتبارات صندوق باید به فعالیت‌های دانش‌بنیان پرداخت شود؛ یعنی با آن که ظرفیت کشور زیاد است ولی شرکت‌های نوزاد، دانش بنیان شده‌اند.پیش‌بینی می‌شود در سال 94 تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان به 3000 برسد و تقاضای بسیار زیادی به صندوق وارد شود تا حدی که از حد توان مالی صندوق هم بیشترشود.

آیا نام صندوق شرکت‌های بزرگ صنعتی را به اشتباه انداخته است؟

وی در پاسخ به سوال ایسنا، عنوان این صندوق را یکی عوامل موجود برای عدم شناخت این نهاد مالی دانست و گفت: عنوان این صندوق بر اساس نامگذاری سال بوده است و تصور صنایع این است که رویکرد این صندوق علمی و دانشگاهی است و ربطی به آنها ندارد.

سلطانی عنوان نوآوری صندوق را به معنی توسعه فناوری و شکوفایی را به معنی تولید محصول فناورانه و ورود آن به بازار تعریف کرد و ادامه داد: مشکل ما این است که به سراغ شرکت‌های بزرگ نرفته‌ایم و از سوی دیگر تنها چند شرکت هستند که از طریق نوآوری ثروتمند شده‌اند در حالی که در کشورهای دیگر شرکت‌های بزرگی چون گوگل توانسته‌اند از این طریق به ثروت برسند؛ حال آن که این امر در فضای اقتصادی ما اتفاقنیفتاده است.رییس هیات عامل صندوق نوآوری و شکوفایی با تاکید بر این که باید به این سمت حرکت کنیم، خاطر نشان کرد: در این راستا نیازی به باز تعریف واژه نوآوری نداریم بلکه باید اقتصاد را باز تعریف کنیم تا بتوانیم از نوآوری به ثروت برسیم اما تا زمانی که رانت در کشور داریم و سرمایه گذاری در بخش مسکن و دلالی سودآورتر از سرمایه گذاری در بخش نوآوری و فناوری است چرا باید شاهد سرمایه‌گذاری در بخش نوآوری و فناوری باشیم؟

برای هدایت سرمایه‌ها به سمت نوآوری چه باید کرد؟

وی یادآور شد: برای ایجاد فضای مناسب اقتصادی برای نوآوری لازم است که رانت حذف و سودهای غیر تکنولوژیک ضعیف شود تا سرمایه‌ها به سمت نوآوری هدایت شوند ولی در حال حاضر سرمایه مردم به سمت خرید طلا و زمین و ساختمان هدایت شده و لازم است تا فضای اقتصادی کشور به سمت نوآوری حرکت کند.

دانش‌بنیان بودن یک شرکت همیشگی است؟

سلطانی تعداد تقاضاهای رسیده به صندوق نوآوری و شکوفایی برای دانش‌بنیان شدن را چهار هزار تقاضا ذکر کرد و افزود: موضوع فعالیت همه شرکتهای متقاضی دانش‌بنیان نبوده است.

وی تعریف شرکت‌های دانش بنیان با شرکت‌های کار آفرین را متفاوت دانست و اظهار داشت: شرکت کار آفرین سودآور است و به فضای اقتصادی وارد می‌شود ولی برخی از شرکت‌های کارآفرین که موضوع آنها دانش بنیان است اقدام برای کسب "دانش بنیان" شدن می‌کنند و برای مدت 1 تا 2 سال دانش‌بنیان می‌شوند.

افزایش تعداد شرکتهای دانش‌بنیان در سال آینده

سلطانی با اشاره به عملکرد حمایتی این صندوق از شرکت‌های دانش بنیان اضافه کرد: تعداد شرکت‌های دانش بنیانی که به صندوق مراجعه می‌کنند در حال افزایش بوده و ممکن است تا پایان سال تعداد شرکت‌های دانش بنیان بالغ بر هزار و 300 شرکت شوند و سال آینده ممکن است این تعداد به دو هزار و 500 تا 3 هزار شرکت دانش بنیان افزایش یابد.

وی در عین حال با بیان اینکه احراز "دانش بنیان " شدن برای شرکت‌ها مادام العمر نیست، گفت: دانش بنیان بودن یک تا دو ساله است و باید مجددا شرکت ، مورد بررسی قرار گیرد.

نحوه اعطای تسهیلات به دو طرح یک شرکت دانش‌بنیان

رییس هیأت عامل صندوق نوآوری و شکوفایی به نحوه اعطای تسهیلات به دو طرح یک شرکت دانش‌بنیان اشاره کرد و گفت: شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند به طور همزمان تقاضای ضمانت نامه و لیزینگ را ارائه طرح دهند و شرکت می‌تواند برای طرحی تقاضای تسهیلات و برای طرح دیگر تقاضای لیزینگ ارائه کند.

وی با تاکید بر این که امکان اعطای تسهیلات یک بار برای محصول و بار دیگر برای تجاری سازی همان محصول دانش بنیان غیر ممکن است، افزود: در صورتی که یک شرکت دارای دو محصول دانش بنیان است می‌تواند برای یکی تقاضای لیزینگ کند.

نحوه برخورداری از تسهیلات صاحبان دو طرح

سلطانی به نحوه بازپرداخت تسهیلات از سوی شرکت‌های دانش بنیان اشاره و اظهار کرد: بر اساس مصوبه صندوق نوآوری و شکوفایی بررسی طرح دوم حداقل سه ماه پس از اولین پرداخت طرح اول انجام خواهد شد و در صورتی که طرح دوم بررسی و تایید شد پرداخت تسهیلات طرح دوم حداقل با پیشرفت فنی 30 درصدی طرح اول صورت خواهد گرفت.

وی علت این رویکرد صندوق را حجم زیاد شرکت‌های دانش بنیان ذکر کرد و یادآور شد: در صورتی که بخواهیم برای دو طرح یک شرکت دانش‌بنیان خارج از این قواعد تسهیلات ارائه شود به سایر شرکت‌ها ظلم می‌شود.

صندوق نوآوری و شکوفایی مستقل از وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی است

سلطانی با اشاره به اساسنامه صندوق نوآوری و شکوفایی ادامه داد: بر این اساس این صندوق به لحاظ مالی، معاملاتی و اداری، استخدامی از دولت مستقل است. از این رو به لحاظ تصمیم گیری این صندوق از وزارت علوم،‌ تحقیقات و فناوری و معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری مستقل است ولی در صورت انجام کار اداری با دولت مانند گزارش‌گیری از دستگاه‌های دولتی برای ارائه گزارش نهایی، از طریق معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری اقدام می‌شود.

وی با بیان اینکه حکم هفت عضو هیات عامل صندوق از سوی رییس جمهور صادر شده است، خاطر نشان کرد: صندوق به لحاظ اداری زیر نظر نهاد ریاست جمهوری هستیم ولی به لحاظ ماموریتی، پیگیری امور مربوط به دولت از طریق معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری صورت می گیرد چون ماموریت‌های دانش بنیان از سوی این معاونت انجام می‌شود.

رییس صندوق نوآوری و شکوفایی با تاکید بر این که احراز دانش بنیان بودن در کارگروه تشخیص صلاحیت دانش بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری پیگیری می‌شود، اضافه کرد: ریاست این کارگروه بر عهده دکتر ستاری معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری و اعضای آن شامل رییس صندوق نوآوری و شکوفایی،‌ نماینده تام الاختیار وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دفاع و ‌صنعت، معدن و تجارت است و شرایط دانش بنیان بودن نیز مشخص شده است که دارا بودن بخش تحقیق و توسعه (R&D) بخشی از این شرایط است.

وضعیت بودجه صندوق

سلطانی به وضعیت ردیف بودجه این صندوق اشاره کرد و افزود: اگر صندوق ردیف بودجه داشت، تبدیل به یک نهاد دولتی می‌شد؛ از این رو این صندوق به صورت هیات امنایی اداره می‌شود تا بتوانیم با بخش خصوصی همکاری کنیم؛ باید اعتبارات به صورت "کمک" به صندوق داده شود و از سوی یک نهاد دولتی باشد. تا سال گذشته از طریق نهاد ریاست جمهوری پرداخت شد و در سال جاری از سوی معاونت علمی صورت گرفت.

میزان اعتبارات صندوق نوآوری و شکوفایی

وی در عین حال با تاکید بر این که معاونت علمی دخل و تصرف در بودجه صندوق نمی¬کند. اظهار داشت: در سال جاری نیز اعتبارات ما هزار میلیارد تومان نیست بلکه بر اساس مصوبه، 504 میلیارد تومان از سوی صندوق توسعه ملی برای تأمین سرمایه اولیه به صندوق کمک شد و مقداری اعتبارات از سال قبل در صندوق باقی مانده که کل اعتبارات ما حدود 600 تا 700 میلیارد تومان است.

طرح‌های فناورانه به شرط انتقال دانش فنی مورد حمایت صندوق است

وی صندوق را نهاد توسعه‌ای با نگاه اقتصادی در طرح‌های فناوری‌های برتر توصیف کرد و گفت: ما برای توسعه فناوری هم از طرح‌های توسعه‌ای داخلی حمایت می‌کنیم و هم از انتقال تکنولوژی از خارج به شرط واقعی بودن انتقال فناوری استفاده می‌کنیم و طرح‌های صرفا مونتاژی که از خارج وارد شود و در داخل سرهم شوند قابل قبول نیست بلکه این انتقال باید همراه با اکتساب و توسعه فناوری باشد.

صندوق نوآوری می‌تواند سهامدار شرکتهای بزرگ شود

رییس صندوق نوآوری و شکوفایی با بیان این که با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری تلاش می‌کنیم تا شرکت‌های بزرگ را به سمت دانش بنیان شدن هدایت کنیم، افزود: شرکت‌های بزرگ به راحتی به سمت بخش دولتی نمی‌آیند و با احتیاط وارد می‌شوند. این امر نیاز به اقدام جدی دارد و از سوی دیگر این شرکت‌های بزرگ در رسانه‌ها عملکرد صندوق را ببینند و با نام آن آشنا شوند.

وی با بیان این که در حال حاضر طرح‌های پنج تا 10 میلیاردی داریم و با تاکید بر اینکه ممکن است سقف تسهیلات به این طرح‌ها را تا 50 میلیارد تومان افزایش دهیم، افزود: در حال حاضر محدودیت منابع نداریم که بخواهیم برای اعطای تسهیلات صندوق به شرکت‌های دانش¬بنیان اولویت گذاری کنیم و هر طرحی که اقتصادی و دانش بنیان باشد مشمول تسهیلات صندوق خواهد شد.

سلطانی با اشاره به خدمات سرمایه گذاری صندوق نوآوری و شکوفایی به شرکت‌های دانش بنیان یادآور شد: در بخش سرمایه گذاری، صندوق سقفی تعیین نکرده است؛ چراکه بر اساس قانون صندوق می‌تواند حتی بالای 90 درصد سهام شرکت‌های دانش بنیان را خریداری کند ولی چالش‌هایی در این زمینه وجود دارد.

بی‌رغبتی شرکتهای بزرگ در فروش سهام به صندوق و تلاش برای اصلاح این وضعیت

وی بی‌رغبتی شرکت‌ها در فروش سهام را از چالش‌های عمده در این زمینه ذکر و اظهار کرد: شرکت‌های بزرگ برای دریافت اعتبارات زیاد چون 200 میلیارد تومان نمی‌توانند تقاضای تسهیلات کنند ولی با فروش سهام خود می‌توانند مشکلات مالی را برطرف کنند و از سوی دیگر صندوق برای اطمینان از بازگشت سرمایه خود نیاز دارد تا یک نفر در هیات مدیره شرکت داشته باشد که برای این امر باید تا حداقل 35 درصد سهام را خریداری کند.سلطانی ادامه داد: مجموعه این عوامل باعث شده است که شرکت‌های بزرگ کمتر رغبت به دانش بنیان شدن پیدا کنند.

مقابله با ایجاد هر گونه رانتی در اعطای تسهیلات صندوق

سلطانی در پاسخ به سوال دیگر ایسنا مبنی بر امکان شکل‌گیری رانت در اعطای تسهیلات صندوق و اقدامات انجام شده برای مقابله با شکل‌گیری این پدیده و یا رانتهای احتمالی صورت گرفته، با تاکید بر اینکه تاکنون پدیده‌ای با عنوان رانت در صندوق نداشته‌ایم توضیح داد: ما در فضایی هستیم که در آن وزارتخانه‌ها با کمبود مالی مواجهند چون دولت با کمبود مالی مواجه است و وزارتخانه‌ها طرح‌های زیادی برای اجرا دارند ولی اعتبارات کافی ندارند.

دو روش بخش دولتی برای استفاده از منابع صندوق نوآوری و اقدامات صورت گرفته برای جلوگیری از این امر

وی به وضعیت شرکت‌های دانش بنیان خصوصی اشاره کرد و افزود: شرکت‌های خصوصی دانش بنیان که طرح‌هایی برای دولت اجرایی کرده‌اند، طلب‌هایی دارند که بخش دولتی نتوانسته است این بدهی را پرداخت کند از این رو این شرکت‌ها یا ورشکسته و یا تحت فشار هستند؛ چون به دلیل عدم دریافت طلب خود نتوانستند بدهی بانکی خود را پرداخت کنند از این رو تحت فشار بانک‌ها قرار دارند.

وی با تاکید بر اینکه در چنین فضایی برخی وزارتخانه‌ها درصدد ارائه راهکاری برای استفاده از منابع صندوق نوآوری و شکوفایی هستند، خاطر نشان کرد: با وجود آنکه بر اساس قانون اعتبارات صندوق تنها شامل بخش خصوصی دانش بنیان می‌شود برخی وزارتخانه ها نیز اقدام به راه اندازی شرکت‌های خصوصی دانش بنیان می‌کنند و به سراغ صندوق نوآوری و شکوفایی می‌آیند و از این طریق درخواست تسهیلات می‌کنند.

سلطانی به روش دیگر بخش دولتی برای تلاش جهت استفاده از منابع صندوق نوآوری و شکوفایی اشاره و اضافه کرد: در روش دیگر وزارتخانه‌ها از شرکت‌های دانش بنیان می‌خواهند برای اجرای طرحی قرارداد منعقد و اعتبارات مورد نیاز اجرای این طرح را از صندوق طلب کنند و به ما اعلام می‌کنند که بازار آنها قطعی شده است.این مقام مسئول، ادامه داد: شرکت خصوصی تسهیلات را از صندوق دریافت و اقدام به اجرای طرح می‌کند و تحویل بخش دولتی می‌دهد و آنها نیز از محصول تولید شده استفاده می‌کنند ولی پرداخت خود را منوط به پولدار شدن بخش دولتی می‌کنند و در این میان تنها صندوق ضرر می‌بیند.

وی با بیان اینکه اینها روش‌های بخش دولتی برای استفاده از منابع صندوق است، خاطر نشان کرد: از این رو شرطی را در این زمینه گذاشتیم که قرار داد شرکت‌های دانش بنیان خصوصی با بخش دولتی در صورتی قابل قبول است که پیش پرداخت قسط اول از سوی بخش دولتی به شرکت پرداخت شده باشد.

رییس هیأت عامل صندوق نوآوری و شکوفایی با تاکید بر اینکه تاکنون سعی شده است جلوی چنین اقداماتی گرفته شود، گفت: تاکنون این روش کم اتفاق افتاده است ولی اگر جلوی این اقدام گرفته نشود بخش دولتی با شرکت‌ها قرار می‌بندند و آنها را به سمت ما هدایت می‌کنند و صندوق جایگزین کسری مالی وزارتخانه‌ها می‌شود و شرکت‌های خصوصی دانش بنیان نیز در این میان نقش واسطه را ایفا می‌کنند.

وی ادامه داد: از سوی دیگر 80 درصد بازار محصولات شرکت‌های دانش بنیان دولت است و اگر با دولت قرار داد نبندند بازاری وجود ندارد از این رو ما چاره‌ای نداریم جز اینکه قرار دادها را چک کنیم و از پرداخت قسط اول مطمئن شویم ولی اگر اقساط بعدی از سوی بخش دولتی پرداخت نشود باز با مشکلاتی مواجه می‌شویم.

بسیاری از شرکتهای دانش‌بنیان با قرارداد دولتی به صندوق مراجعه می‌کنند

وی با بیان این که آماری در این زمینه موجود نیست؛ ولی بسیاری از شرکت‌های دانش بنیان با قرار داد دولتی به صندوق مراجعه می‌کنند، خاطرنشان کرد: تعداد شرکت‌هایی که از سوی بخش دولتی تشکیل شده‌اند اندک هستند ولی شرکت‌هایی که به این شیوه تشکیل شده‌اند از اعضای سهامدار شرکت وکالت بلاعزل گرفته می‌شود مبنی بر اینکه شرکت ایجاد شده وابسته به بخشی از دولت است.

شرکتهای خصولتی؛ پدیده‌ای که نباید از آنها غفلت کرد!

سلطانی با تأکید بر این که این نوع شرکت‌ها سه تا چهار درصد شرکت‌های خصوصی دانش بنیان را تشکیل می‌دهند، افزود: اگر در اعطای تسهیلات به این شرکت‌ها غفلت شود ایجاد چنین شرکت‌هایی از سوی بخش دولتی رشد زیادی می‌یابد و در نهایت موج عظیمی از این نوع شرکت‌ها ایجاد شده و شاهد رشد شرکت‌های "خصولتی" (هم خصوصی و هم دولتی) خواهیم بود و منابع صندوق نوآوری و شکوفایی صرف پروژه‌های دولتی می‌شود که این هم با روح قانون سازگاری ندارد.

شرایط طرح‌های ارسالی به صندوق برای جلب حمایت

رییس هیأت عامل صندوق نوآوری و شکوفایی با اشاره به برخی سوء تفاهمات شرکت‌های دانش بنیان برای جلب حمایت صندوق نوآوری و شکوفایی گفت: برخی از شرکت‌های دانش بنیان تصور می‌کنند که طرح‌های ارائه شده به صندوق باید جدید باشد در حالی که کافی است طرح‌ها دانش بنیان باشند. این سوء‌تفاهم موجب شده است که شرکت‌هایی 10 محصول تولیدی دانش بنیان دارند که می‌توانند برای آنها تقاضای تسهیلات کنند ولی طرحی از سوی آنها معرفی می‌شود که نمونه اولیه آن ساخته نشده است.

وی در عین حال با تاکید بر این که همه طرح‌های دانش بنیان مورد حمایت صندوق قرار می‌گیرد، اظهار داشت: این حمایت‌ها مشمول دو حلقه از تحقیقات که شامل حلقه تحقیقات اولیه و حلقه ساخت نمونه آزمایشگاهی است، نخواهد شد؛ چون ممکن است طرح به نتیجه نرسد و در این صورت پول صندوق سوخت می‌شود؛ در حالی که در تعریف صندوق گفته شده است که صندوق نوآوری و شکوفایی نهاد اقتصادی استو پول صندوق مثل وزارتخانه‌ها، هزینه‌ای نیست و به گفته سلطانی تسهیلات صندوق مشمول نمونه صنعتی می‌شود مشروط بر آنکه صندوق مطمئن شود که شرکت از فروش محصولات دیگر و یا دارایی‌های خود توانایی بازپرداخت تسهیلات صندوق را دارد.

رییس هیأت عامل صندوق نوآوری و شکوفایی همچنین اضافه کرد: صندوقاز تولید نمونه صنعتی و آزمایشگاهی طرح‌های تحقیقاتی(VCسرمایه¬گذاری خطر پذیر) حمایت می‌کند که البته شرط آن فروش سهام شرکت است اما بسیاری از شرکت‌ها به دلیل مشکلات فرهنگی حاضر به فروش سهام نمی‌شوند.

وی ادامه داد: اگر ما احساس کنیم که طرح مذکور جذابیت دارد حاضریم سرمایه گذاری کنیم حتی در دوره تحقیقات و ساخت نمونه آزمایشگاهی. در عین حال شرکت هم باید راضی شود که سهام خود را بفروشد. اگر فرهنگ دانش بنیان در کشور شکل بگیرد باعث خواهد شد ما مثلا در 10 شرکت سرمایه گذاری کنیم که در این بین ممکن است 8 طرح به موفقیت نرسند ولی دو طرحی که موفق می‌شوند به اندازه‌ای رشد می‌کنند که ضررهای 8 شرکت دیگر را جبران خواهد کرد.

شبکه خدمات بانکی به کمک صندوق می‌آیند

سلطانی ادامه داد: بر اساس قانون عاملان مالی صندوق یا می‌توانند صندوق‌های پژوهش و فناوری یا بانک‌ها و یا موسسات مالی دارای مجوز رسمی از بانک مرکزی باشند. در حال حاضر 14 صندوق پژوهش و فناوری با صندوق نوآوری و شکوفایی قرار داد دارند و به عنوان عاملان ارزیابی، نظارت و مالی با صندوق همکاری دارند و بر اساس قانون اعتبارات صندوق از طریق این صندوق‌ها باید تامین شود که این میزان به 61 درصد رسیده است.

ارائه 18 روش ارائه خدمات مالی از طریق بانک‌ها برای تامین مالی شرکتهای دانش‌بنیان

وی از تلاش این نهاد اقتصادی برای همکاری با صندوق نوآوری و شکوفایی خبر داد و یادآور شد: با 12 بانک‌ مذاکراتی را در دستور کار داریم که آنها عاملان ما باشند که از سوی بانک‌ها مورد استقبال قرار گرفت به گونه‌ای که یکی از بانک‌ها اعلام کرده است که آمادگی اختصاص هزار و 500 میلیارد تومان از منابع خود برای حمایت از شرکت‌های دانش بنیان را دارد.

سلطانی افزود: علاوه بر آن ما 18 روش جدید تامین مالی شرکت‌های دانش بنیان را ارائه دادیم و اعلام کردیم هر بانکی که از بعضیاز این روش‌ها استفاده کند ما با آنها همکاری می‌کنیم به این ترتیب از ابزار پولی صندوق استفاده می‌کنیم تا بانک‌ها در خدمت شرکت‌های دانش بنیان قرار گیرند که این امر در دستور کار قرار دارد و با نهایی شدن این طرح اعلام رسمی خواهد شد.

تسهیلات صندوق شامل طرح‌های کلان ملی نمی‌شود.

رییس هیأت عامل صندوق نوآوری و شکوفایی در خصوص حمایت صندوق از طرح‌های کلان ملی گفت: بر اساس قانون 3 تا 4 درصد درآمد عمومی دولت باید صرف امور پژوهشی شود که متاسفانه نشده است. از آن جا که طرح‌های کلان ملی عتف و معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری عمدتاً دولتی و بسیاری از این طرح‌ها در مرحله تحقیقات هستند مشمول حمایت صندوق نوآوری و شکوفایی نمی‌شوند مگر اینکه اقتصادی باشند و توسط یک شرکت دانش‌بنیان ارائه شوند که بررسی خواهد شد.

فرهنگ‌سازی برای شرکت‌های صنایع بزرگ با صندوق نوآوری و شکوفایی

سلطانی به ذکر برنامه‌های این نهاد توسعه ای در زمینه فرهنگ سازی دانش بنیان پرداخت و گفت: در سفرهای استانی یک روز قبل از سفر رییس‌جمهور به استان مورد نظر با اتاق‌های بازرگانی، شرکت‌های بزرگ، انجمن‌های صنفی، خانه‌های صنعت و تشکل‌های بزرگ استان جلساتی برگزار می‌کنیم تا ضمن بررسی مشکلات هر استان، آنها را با عملکرد صندوق آشنا کنیم.

وی این اقدام را در راستای فرهنگ سازی ذکر کرد و افزود: علاوه بر آن حمایت از مراکز شتاب‌دهی شرکت‌های کوچک را در دستور کار داریم که در حال حاضر تعداد این مراکز چهار مرکز است که اقدام به حمایت از شرکت‌های کوچک و استارتاپ‌ها و سرمایه گذاری می‌کنند و صندوق نوآوری و شکوفایی نیز از این مراکز حمایت خواهد کرد.

حمایت صندوق از شرکت‌های دانش‌بنیان درون پارک‌های علمی

سلطانی با تاکید بر اینکه درصد کمی از هزار و 221 شرکت دانش بنیان در پارک‌ها مستقر هستند، یادآور شد: در حال حاضر از شرکت‌های مستقر در پارک‌های علم و فناوری حمایت می‌شود و بسیاری از شرکت‌های نوپا در این پارک‌ها مستقر هستند و بر اساس گفته روسای یکی از پارک‌های بزرگ فناوری کشور سالی 20 میلیون تومان به شرکت‌ها در مدت سه سال پرداخت شد که مجموعا 60 میلیون تومان به شرکت‌ها پرداخت شد ولی صندوق یک باره 100 میلیون تومان در یک سال به شرکت نوپا پرداخت کرد.

وی ادامه داد: از آنجایی که پارک‌ها اعتبارات لازم را ندارند این اقدام صندوق کمکی برای پارک‌ها خواهد بود.

الزام دستگاه‌ها برای پیش بینی دیون آینده

سلطانی با تاکید بر لزوم ترغیب شرکت‌های بزرگ به دانش بنیان شدن، گفت: بانک‌ها از سرمایه خود وامی اعطا نمی‌کنند بلکه از 63 تا 85 درصد از سپرده‌های مردم نزد بانک‌ها تسهیلات داده می‌شود. صندوق یک نهاد اقتصادی است و همه اعضای آن باید پاسخگوی پولی که از دست داده است، باشند.

وی با اشاره به اعتبارات صندوق خاطرنشان کرد: قرار بود مبلغ 3 هزار میلیارد تومان به عنوان سرمایه در اختیار صندوق گذاشته شود علاوه بر آن نیم درصد بودجه عمومی دولت به عنوان کمک به منابع و نه به عنوان سرمایه در اختیار صندوق باشد که تسهیلات اعطایی صندوق از محل این نیم درصد خواهد بود ولی تاکنون این نیم درصد محقق نشده است.

سلطانی دلیل این امر را دولتی تلقی کردن فعالیت‌های صندوق دانست و خاطر نشان کرد: این در حالی است که ما از سرمایه صندوق نباید وام بدهیم و از سوی دیگر بر اساس نظر معاون وزارت اقتصاد و امور دارایی باید بخشی از دیون سال آینده نگه داشته شود.

رییس صندوق نوآوری و شکوفایی در پایان نشست خود با خبرنگاران علمی ایسنا اظهار امیدواری کرد که مجموع تلاشها و اقدامات انجام شده برای آشنایی بیشتر شرکتهای بزرگ با این صندوق منجر به ایجاد تحولی بهتر و موثرتر در حوزه فناوری و ثروت‌افزایی کشور شود.

انتهای پیام