مجسمه‌های تهران، قرار بود این شهر را زیباتر کنند و برازنده قرار گرفتن در «دروازه تمدن» باشند. خیلی از این مجسمه‌ها که اتفاقاً کار دست بزرگانی همچون ابوالحسن خان صدیقی استاد مجسمه‌سازی است، هنوز هم در برخی میدان‌ها و معبرهای تهران باقی است و البته چندتایی هم مثل سرنوشت صاحبانشان، ساقط شدند.

مردم، دیگر حکومت وقت را نخواستند و انقلاب کردند و مجسمه‌های شاه پدر و شاه پسر را همچون سلسله خاندانشان به زیر کشیدند و معلوم نیست که سرنوشت آن مجسمه‌ها چه شد.

تصاویری که نشان می‌دهد این مجسمه‌ها چطور به زیر کشیده شده‌اند، در مجموعه عکس‌هایی که یکی از عکاسان برجسته انقلاب از آن روزها ثبت کرده است، دیده می‌شود.

«عباس عطار» - که معمولاً فقط به همین نام «عباس» یا «عباس مگنوم» شناخته می‌شود - عکاس خبری ایرانی و از عکاسان مشهور آژانس عکس مگنوم است که در 1944 به دنیا آمده، در پاریس زندگی می‌کند و شهرت خود را بیشتر مدیون عکاسی از جمهوری ساقط شده «بیافرا» (کشوری سابق در قاره آفریقا) است. او عکاسی از ویتنام و آفریقای جنوبی را هم در کارنامه‌اش دارد.

او بین سال‌های 1978 تا 1980 برای عکاسی از انقلاب، به تهران برگشت و هفده سال بعد در 1997 بار دیگر به تهران آمد تا تصویر دیگری از تهران بعد از انقلاب را ثبت کند.

از مشهورترین عکس‌هایی که این عکاس ایرانی در طول انقلاب گرفته، عکس‌های مربوط به پایین کشیدن مجسمه رضا و محمدرضا پهلوی از روی پایه‌های بتونی این مجسمه‌ها در تهران است.

عباس وقتی بار دیگر در سال 1375 به ایران آمد، تلاش کرد تا عکس‌های خود از سقوط مجسمه‌های خانواده پهلوی را کامل کند.

دانشجویان معترض، مجسمه شاه را به زیر می‌کشند. به نظر می‌رسد دانشجویان با نصب پلاک روی گردن مجسمه تلاش کرده‌اند تا از این نماد برای نشان دادن مجرم بودن آخرین پادشاه ایران استفاده کنند. نیمی از نشان دانشگاه تهران، روی پای بتونی مجسمه مشخص است.

در همان درگیری‌های انقلابی، مجسمه‌ای که به نظر می‌رسد مجمسه محمدرضا شاه در مقابل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران باشد، از پایه جدا شد. عباس، عکاس این عکس در شرح آن نوشته که مجسمه نزدیک محل زندگی امام روی زمین رها شده بود.

باقی‌مانده مجسمه برنزی از رضا شاه که در جریان جوشش‌های انقلابی در اهواز تخریب و بعد از مدتی به تهران انتقال داده شد و از آن‌جا که تنها بازمانده از تمام مجسمه‌های رضا و محمدرضا پهلوی بود، آن را به مجموعه کاخ‌های سعدآباد تهران انتقال دادند.

این عکس در سال 1375 توسط عباس گرفته شد.

در مورد اینکه باقی مجسمه‌های خانواده پهلوی به چه سرنوشتی دچار شده‌اند، اطلاع دقیقی در دست نیست، اما در مستندی ساخته منصور فروزش، به نام «قصه اعلیحضرت» داستان یکی از مجسمه‌های رضاشاه که پیشتر در دانشگاه تهران قرار داشته، روایت شده است. بخشی از این مستند را در زیر می‌بینید:

انتهای پیام