نامش اشتباه است با این وجود سال‌هاست "آمنا پرگیچ" با نام عمومی "وانک" شناخته می‌شود. دوست داران کافه‌های زیبا و دنج اطراف جلفا حتی در هنگام نوشیدن قهوه‌های معروف ارمنی هم‌چشم از "هوس آرماتسی" برنمی‌دارند بنای باشکوهی که در طول قرن‌های گذشته همواره با سخاوت سرگذشت تاریخ ارامنه جهان را با آغوش باز پذیرفته و در طول سال‌های جنگ و محرومیت نیز تلاش کرده تا از موجودیت بی‌مانند و دستاوردهای ناب ارامنه کوچ کرده به ایران دفاع کند.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه اصفهان، از دوردست نمای برج ساعت چشم را نوازش می‌دهد. کوچه‌های باریک و تودرتو اما سنتی و سنگ‌فرش شده راه پرپیچ و خم محله جلفای اصفهان را به رد دیوارهای خشتی کلیسا پیوند می‌زند. انتهای دیوارهای ستبر و بلند، امتداد نگاه را تا سقف آسمان بالا می‌کشد و پنجره‌های اندک و تک به تک بر روی دیوارهای قد علم کشیده تصور راستینی از یک بقعه مذهبی بی‌مانند را در ذهن متجلی می‌کند و با این همه آنچه بیننده را بیش از هر چیز دیگری در "هوس آرماتسی" به سمت خود جلب می‌کند دالان تاریک رمز آلود و حیات وسیع پیش روست.
گام‌ها مسیر دالان را به پلکان ورودی "برج ناقوس" ختم می‌کنند. از یک‌سو کتیبه سنگی ساخته شده از "خاچ کارم" های (سنگ‌های صلیبی) بر جای مانده از سایر کلیساهای ویران شده جلفا روح را به تحسین وادار می‌کند و از سوی دیگر بنای یاد بود قتل عام ارامنه به دست ترکان عثمانی تأسف قلب را برمی‌انگیزد و تأثر بشر را تحریک می‌کند.
آنچه در حیات وسیع پیش رو قبل از موزه، کلیسا، کتابخانه و چاپخانه توجه بیننده را جلب می‌کند باغچه مربع شکل کوچک و درخت‌های کاجی است که قدمت و طول هر کدام به سن کلیسا طعنه می‌زنند. موزاییک‌های ساده و بزرگ کف حیات نوستالژی خانه‌های سنتی ایرانی را به ذهن متبادر می‌کند و اگرچه کلیسای وانک در پیدایش پدیده‌های نوظهوری همچون ساخت و بهره‌برداری از نخستین چاپخانه در ایران، راه‌اندازی نخستین کتابخانه بزرگ خطی گران‌بها و منحصر بفرد از تاریخ سرزمین ارامنه و احداث گران‌بهاترین موزه عتیقه از آثار نایاب اقشار ارمنی موفق به قرارگیری در رتبه نخست شده اما با این همه احداث کلیسای بزرگ و پراهمیت ارتدکس "هوس آرماتسی" یا "آمنا پرگیچ" یا" وانک" بیش از بقیه بر شهرت و اهمیت این مکان افزوده است.
ریش‌سفیدان و کارشناسان ارامنه بر این اعتقاد هستند که اگر چه سازندگان کلیسای "هوس آرماتسی" در ساخت این بنا از کلیسای "سنت استپانوس" در جلفای آذربایجان کپی‌برداری کرده‌اند اما معماری این کلیسا با کلیساهای سنگی ارمنستان تفاوت‌های چشم‌گیری دارد. گنبد دوار کلیسا به شکل خارق‌العاده‌ای به نمای داخلی گنبد مساجد مسلمانان شباهت دارد و تصاویر مذهبی و تزئینات گل‌بوته‌های طلاکاری شده جای‌جای گنبد لاجوردی را منقوش کرده است.
دورتادور گنبد و در فاصله پنجره‌های هشت‌گانه تصاویری همچون آفرینش آدم و حوا، خوردن میوه ممنوعه و مرگ هابیل به چشم می‌خورد و در اطراف محل سرودخوانان کلیسا نیز چهار تصویر به همراه چند گل‌بوته قرار گرفته که در آن‌ها شکنجهٔ مقدسان به تصویر کشیده شده است. تصاویر محل سرودخوانان که مربوط به حضرت مسیح است در اتاقک اشیا مخصوص با تصاویری از بشارت دادن فرشته به حضرت مریم شروع می‌شود و دورتادور کلیسا را دور می‌زند.
نقاش زبردست ارمنی در تصاویر میانی کلیسا سعی کرده تا مواردی مانند میلاد عیسی مسیح، سجدهٔ سه پادشاه به عیسی، آزمون مسیح توسط ابلیس، آخرین شام عیسی، مصلوب شدن و دفن عیسی، معراج عیسی را به تصویر بکشد این در حالی است که دیوار شمالی داخل کلیسا به مدد بهره‌گیری از سبک نقاشی رنگ و روغن و استفاده از گچ کاری تصاویر شکوهمندی از رستاخیز را در مقابل چشمان بیننده قرار می‌دهد به طوری که در بخشی از آن بهشت به عنوان محل ورود رستگاران و در بخشی دیگر دوزخ با زبانه‌های مهیب آتش، اژدهای چند سر، دیوهای رم کرده و فرشتگانی که از بالا گناهکاران را به درون حفره آتش می‌اندازند به شکلی گویا و زنده به چشم می‌خورد.
بر سر در قیام معبد که در سمت غربی کلیسا قرار دارد بر روی کتیبه‌ای به خط ارمنی به عنوان یادبود و به مناسبت تأسیس کلیسای "هوس آرماتسی" نوشته شده آمده است: "معبد کلیسای وانک به سال ۱۶۵۵ میلادی در عهد سلطنت شاه عباس دوم و در زمان جاثلیق پیلیپوس به سعی و اهتمام خلیفه داوید پیشوای مذهبی جلفا و به کمک و استعانت مردم جلفا شروع و به سال ۱۶۶۴ میلادی به اتمام رسید. هر آنچه دعا و عبادت در این معبد برگزار می‌شود ثوابش بر گذشتگان و بازماندگان آن‌ها نصیب باد."
حرکت در دالان‌های ممتد گنبدی شکل و بلند کلیسا و پیچیدن طنین بلند گام‌ها در فضای ساکت آن‌ها که با سکوت و تقدسی بی‌مانند همراه است انسان را در سیطره مذهب قرار می‌دهد. انگار تنفس در یک فضای خلوت بخشی از آرمان و اعتقاد مذاهب در همه جای دنیا است و این آرامش خود خواسته همان چیزی است که سخت‌ترین و پیچیده‌ترین ماشین‌های ساخته شده به دست بشر نیز در فضای پرطمطراق مدرنیته هنوز نتوانسته بر آن فائق آیند.
گزارش از ندا دستان، خبرنگار ایسنا، منطقه اصفهان
انتهای پیام
نظرات