‌مدیرکل امور اجتماعی استانداری ایلام گفت: اکثر خودکشی‌هایی که در ایلام اتفاق می‌افتد، نتیجه‌ی تضعیف پیوندهای اجتماعی است.

«علی مهرعلیزاده»، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، منطقه ایلام، با بیان اینکه در علوم اجتماعی «پدیده» و «مساله» اجتماعی از یکدیگر کاملا متمایز هستند که میزان آسیب‌زا بودن و تقابل آنها به عرف و قوانین اجتماعی برمی‌گردد، اظهار کرد: پدیده، یک واقعیت اجتماعی مثل یک رفتار یا یک طرز فکر است که در جامعه در دوره خاصی یا به صورت پیوسته، مشاهده می‌شود و ممکن است کمابیش میان قشر یا گروه اجتماعی رایج باشد که امکان بروز پیامدهای منفی برای جامعه دارد، اما یک آسیب اجتماعی که باور عرفی یا قانونی بر آن است که به جامعه ضربه می‌زند، به حساب نیامده، بنابراین با آن برخورد قانونی، عرفی و اجتماعی صورت نمی‌گیرد.

مدیرکل امور اجتماعی استان ایلام با بیان اینکه وقتی در عرف، قانون و جامعه به صورت رسمی یا غیررسمی زیان‌آور بودن موضوعی به طور عام در گروه اجتماعی به رسمیت شمرده شود، بدین‌جهت برای آن مجازات نیز در نظر گرفته می‌شود، ادامه دارد: به عنوان نمونه اعتیاد به سیگار یک پدیده اجتماعی است که در اغلب جوامع یک پدیده زیان‌بار به حساب می‌آید، همان‌طور که نفرت و بدبینی پدیده‌هایی باز هم منفی به حساب می‌آیند، اما هیچ یک از اینها جز در شرایطی خاص آسیب شمرده نمی‌شوند و برخوردی با آنها نمی‌شود.

مهرعلیزاده در پاسخ به این سوال که چرا یک پدیده منفی یا حتی مثبت به یک آسیب تبدیل می‌شود، گفت: این موضوعی امری پیچیده است، اما فرایندی غیرقابل پیش‌بینی نیست مانند اعتیاد به سیگار که اگر جامعه در شرایط سخت به هر دلیلی قرار بگیرد، می‌توانند به آسیب‌های جدی همچون اعتیاد به مشروبات الکلی و یا مواد مخدر تبدیل شده و رواج زیادی پیدا کند و به جامعه زیان‌های جبران‌ناپذیری وارد کند.

وی افزود: اگر در جامعه شاهد بالا رفتن شرایط آسیب‌زا باشیم، نباید از بالا رفتن میزان آسیب‌ها یا تبدیل پدیده‌های کوچک و کم اهمیت به مسائل حاد اجتماعی تعجب کرد، چرا که این نکته‌ی اساسی در اغلب موارد نشان می‌دهد دلیل رشد آسیب‌ها، در خود آنها وجود دارد مثلا اعتیاد به مواد مخدر می‌تواند بدون دلایل اجتماعی قوی، صرفاً به علت مصرف ایجاد شود، اما در سطح عمومی و در مقیاس‌های بزرگ عوامل و مولفه‌های آسیب‌زای اجتماعی، فقر و نبود سامان‌های یک جامعه سالم دلیل اصلی هستند. به همین دلیل نیز برخوردهای آمرانه و سخت گیرانه، تاثیری زود‌گذر دارند، زیرا به علت اصلی حمله نمی‌کنند، بلکه معلول‌ها را هدف می‌گیرند و این تازه زمانی وجود دارد که میان جرم انجام شده و تنبیه نسبت عقلانی وجود داشته باشد و جامعه این نسبت را بپذیرد و افزون بر این توزیع تنبیه و اجرای آن محل شک و تردید نباشد، یعنی افراد جامعه واقعاً باور داشته باشند که در برابر قانون برابرند و هر کسی در هر مقامی اگر خطایی مرتکب شود، به یک نسبت مجازات می‌شود.

مهرعلیزاده با بیان اینکه ناهنجاری اجتماعی یا آنومی درجه بالاتری از آسیب است، یادآور شد: رواج یافتن بسیار شدید آسیب‌های متعدد و متداخل در جامعه‌شناسی به آنومی معروف است. در این رابطه جامعه‌ای را تصور کنید که در آن واحد پدیده‌هایی مثل فقر، اعتیاد، سقوط اخلاقی، فساد اقتصادی و سیاسی و نظام‌های سخت و سرکوب‌گرانه را تجربه کند که وارد شدن در موقعیت‌های آنومیک که نسبتاً استثنایی هستند، به صورت فراوان اتفاق نمی‌افتند و براساس آمار و داده‌های اجتماعی، خودکشی از جمله مسایل اجتماعی مبتلا به جامعه استان ایلام است.

مدیرکل امور اجتماعی استانداری ایلام افزود: هر ساله در تاریخ دهم سپتامبر مصادف با 19 شهریورماه به مناسبت «روز جهانی پیشگیری از خودکشی» و به منظور افزایش اطلاع‌رسانی در زمینه اقدامات پیشگیرانه ضروری با هدف کاهش نرخ قربانیان خودکشی در سراسر جهان مراسم ویژه‌ای در کشورهای مختلف برگزار می‌شود که براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، خودکشی تبدیل به معضل عمده‌ی در حوزه سلامت عمومی در کشورهای مختلف شده‌ است.

این کارشناس مسائل اجتماعی شعار یازدهمین سالگرد روز جهانی پیشگیری از خودکشی را «ننگ اجتماعی: مانع اصلی برای پیشگیری از خودکشی» عنوان کرد و گفت: هدف از این نامگذاری افزایش آگاهی در مورد قابل پیشگیری بودن خودکشی، ارتقاء آموزش‌ها در مورد خودکشی و افزایش اطلاعات در مورد آگاهی از خودکشی است.

وی تصریح کرد: برگزاری مراسم روز جهانی پیشگیری از خودکشی به سازمان‌ها، آژانس‌های دولتی و افراد این فرصت را می‌دهد تا سطح آگاهی‌های خود را در مورد خودکشی، بیماری‌های ذهنی مرتبط با خودکشی و پیشگیری از خودکشی افزایش دهند، چرا که گذشته از آمار و ارقام مربوط به خودکشی در سطح جهانی، ملی و استانی، بررسی‌ها نشان داده است افرادی که دست به خودکشی می‌زنند، آن‌را تنها راه‌حل باقی‌مانده می‌دانند، اما همیشه یک راه دیگر وجود دارد که با کمک یکدیگر می‌توان از پس آن برآمد.

مهرعلیزاده یادآور شد: خودکشی یکی از عمده‌ترین علل قابل پیشگیری مرگ زودرس در افراد بوده و تحت تاثیر عوامل خطرزای زیست محیطی، فرهنگی و روانی – اجتماعی شکل می‌گیرد که اگر پیشگیری به موقع و رسیدگی کافی وجود داشته باشد، نرخ اقدام به خودکشی به میزان چشمگیری کاهش می‌یابد.

وی در مورد برخی علل و راهکارهای پیشگیرانه خودکشی در استان ایلام اظهار کرد: روان‌شناسان خودکشی را یک وضعیت پیشرفته از مشکلات روحی و روانی در فرد و افسردگی ضعیف می‌داند که می‌تواند بدل به افسردگی شدید و منجر به اقدام به خودکشی در فرد شود، اما هنگامی که میزان خودکشی افزایش پیدا می‌کند و وضعیتی غیرعادی شکل می‌گیرد، خودکشی از یک پدیده عادی و فردی تبدیل به مسئله‌ای اجتماعی می‌شود، در چنین حالتی باید به دنبال پارامترهای جامعه‌شناختی مسئله گشت.

این مسئول افزود: تا زمانی یک فرد از نظر اجتماعی زنده و سرشار از انرژی است که ارتباط او با جامعه و میزان تعلق او به آن بیشتر باشد و خلایی در روابطش با جامعه وجود نداشته باشد، در چنین شرایطی احتمال خودکشی افراد جامعه به حداقل می‌رسد، بدین‌صورت اگر در جامعه‌ایی انسجام و همبستگی میان افراد بیشتر و حضور فرد در جامعه براساس درک متقابل و همکاریِ مشترک باشد، احساس مفیدبودن به وجود می‌آید که خود سبب وابستگی بیشتر فرد به جامعه و رضایت و ارتباط داشتن با حیاتِ اجتماعی از جانب فرد قطع نمی‌شود.

وی تصریح کرد: هنگامی که انسجام و همبستگی در جامعه کاهش پیدا کند، منازعه فرد با افراد و جامعه به تبع افزایش پیدا می‌کند در چنین شرایطی فرد رضایت و خشنودی حاصل از با جامعه بودن را از دست می‌دهد و فلسفه وجودی خود نیز برایش از بین می‌رود، چرا که این فلسفه وجودی تابعی از حضور و ارتباط فرد با افراد و جامعه است. پس هنگامی که چنین شرایطی در یک جامعه پیش بیاید، پیوندهای اجتماعی در سطوح خانوادگی، دوستی، شغلی، حزبی و غیره کاهش پیدا می‌کند که خود سبب بروز خودکشی و افزایش آن در جامعه می‌شود.

وی گفت: تضعیف پیوندهای اجتماعی از مهم‌ترین دلایل مستقیم خودکشی در ایلام است که از عواملی غیرمستقیم هم‌چون بیکاری، تورم، مشکلات اقتصادی و... نشأت گرفته و سبب بالا رفتن آمار خودکشی شده‌ است برای مثال یک فرد بیکار، ارتباطش را با جامعه، خانواده و محیط کار از دست می‌دهد و همین موضوع پیوندهای اجتماعی او را از میان می‌برد، همین‌طور فقر نیز به این دلیل که فرصت با دیگران بودن را از فرد می‌گیرد، سبب سستی پیوندها و فاصله گرفتن فرد از جامعه و سپس خودش می‌شود‌.

مهرعلیزاده، بیماری فراگیر نمایش ثروت در جامعه و خودکشی، همچنین ارتباط بین نهاد خانواده و خودکشی را از عوامل دیگر نارضایتی فرد از خود عنوان کرد و افزود: از آنجایی که خانواده در ایران همچنان یکی از نهادهایی است که پیوندهای اجتماعی فرد را تا حد زیادی ایجاد می‌کند، پس اگر به چالش کشیده‌ شود، تبدیل به یکی از عواملی می‌شود که می‌تواند در افزایش خودکشی بسیار موثر باشد، هر چند خانواده ایرانی در گذشته بنیان قوی‌ای داشته، اما امروز دچار مشکلاتی ‌است که نتیجه آن افزایش اختلافات خانوادگی است.

وی دلیل بروز اختلافات در خانواده را نشأت گرفته از عدم استحکامات خانوادگی و از بین رفتن حمایت نهادهای اجتماعی‌ همچون محله، گروه‌های خویشاوندی، روابط همسایگی و... دانست که به خدمت خانواده نمی‌آیند، چرا که تعاملات و روابطی که در گذشته میان این نهادها وجود داشت، از بین رفته است.

مدیرکل امور اجتماعی استانداری ایلام با بیان این که در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، مشاوره‌های خانوادگی، NGO ها و نهادهای حمایتیِ اقتصادی، اجتماعی و سایر نهادها به نهاد خانواده کمک می‌کنند، اما چنین حمایت‌هایی پیرامون نهاد خانواده در ایران وجود ندارد و آسیب‌های خانواده افزایش پیدا می‌کند، تاکید کرد: نهاد خانواده در ایران، با وجود اینکه میان مدرنیته و سنت در تعارض است، به هیچ وجه نمی‌تواند به گذشته بازگردد، این در حالی است که سیاست‌های اجتماعی و اقتصادی کشور ما عمدتاً تعریفی سنتی از خانواده دارند، پس باید نگاه به خانواده را تغییر دهیم و خانواده هسته‌ای را با کارکردهای جدید آن بپذیریم و برای حل مسائل نباید صرفاً از خانواده انتظار داشت، بلکه باید بتوان به نهادها، گروه‌ها و انجمن‌های اجتماعی مجال بروز و فعالیت داد تا بتوانیم در جامعه مدرن امروزی زندگی کنیم.

‌انتهای پیام