عزای سید و سالار شهیدان(ع) و یاران باوفایشان، در جای جای استان سمنان به شیوه‌ها و آیین‌های مختلفی که گاه عمری به بلندای این داغ بزرگ دارند، اقامه می‌شود.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه سمنان، این عزاداری با شور و حال خاصی در نقاط مختلف این استان و از جمله در نواحی مرکزی سمنان برپا می‌شود که در این یادداشت به معرفی اجمالی مهم‌ترین آیین‌های آن پرداخته می‌شود.

آیین‌های عزاداری در سمنان:

در شهرستان سمنان چند روز مانده به ماه محرم، زنان و مردان هر محله به نظافت مساجد و حسینیه‌ها پرداخته، علاوه بر آن سر در خانه‌ها و بازار را سیاه‌پوش می‌کنند.

چادر بزرگی موسوم به پوش یا خیمه به نشانه آغاز عزاداری برروی تکایای نقاط شهری و روستایی بر پا می‌گردد. از رایج‌ترین مراسم عزاداری مربوط به ماه محرم می‌توان به روضه خوانی، دسته گردانی، علم بندان، نخل گردانی و ادای نذورات اشاره نمود. در تمام نقاط شهرستان سمنان از اول ماه محرم، مراسم روضه خوانی در مساجد و حسینیه‌ها برگزار شده و برخی افراد نیز به بر پایی این مجالس در خانه‌های خود مبادرت می‌ورزند.

در طول شبهای دهه اول محرم، پس از نماز مغرب و عشاء مجالس عزاداری و سوگواری در مساجد با حضور روحانیون و مداحان انجام می‌شود. برپایی این مراسم تا پایان ماه صفر به طول می‌انجامد. یکی از شیوه‌های عزاداری این ایام، دسته روی یا دسته گردانی است. معمولاً از شب پنجم محرم به بعد دستجات عزاداری از مقابل حسینیه یا تکایای خود حرکت کرده و هر دسته مسیر مشخصی را در هر یک از شب‌ها طی می‌کند.

آیین علم بندان:

علم ،چوب بلندی است که یک پنجه فلزی در راس آن نصب شده است. علم بندان از دیگر آئین‌های محرم در سمنان است که در بیشتر نقاط شهرستان با اندکی تفاوت در زمان و نحوه اجرا، انجام می‌شود. بسیاری از مردان و زنان به جهت بر آورده شدن حاجات خود در این مراسم شرکت نموده و نذورات خود شامل پول و پارچه‌ها را به علم می‌بندند. بدین ترتیب بدنه علم از پارچه‌های نذری اهالی پوشیده می‌شود. پس از پوشیدن علم، آن را با احترام بلند کرده و در این لحظه همگان صلوات می‌فرستند. برخی از افراد بنا به نذر خود در جلوی علم گاو یا گوسفند قربانی می‌کنند.

آیین نخل گردانی:

بر اساس پژوهشی که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری سمنان انجام داده است، یکی دیگر از نشانه‌های عزاداری در نقاط مختلف نخل گردانی است. نخل را با پارچه‌های سبز و مشکی پوشش داده و در قسمت جلوی آن تصاویر امامان، شهدا و آینه می‌آویزند. برای بلند کردن نخل عزاداران شال سیاه به گردن خود می‌اندازند. نخل را در شب‌های محرم همراه با هیات‌های عزاداری حمل می‌کنند. این شیوه در روزهای تاسوعا و عاشورا چشمگیرتر است. در بین عزاداران روستای اعلا مرسوم است که برخی پایه‌های نخل را زنان در دست گرفته و در حمل آن شرکت می‌نمایند.

آیین روز تاسوعا و عاشورا:

اوج عزاداری ماه محرم در شب‌های تاسوعا و عاشوراست. اهالی هر محله پس از تجمع در تکایا و حسینیه‌های خود به سوگواری پرداخته و سپس در قالب دستجات عزاداری در سطح شهر یا روستا به حرکت درمی‌آیند. در روز تاسوعا دستجات عزاداری مهدیشهر از حسینیه اعظم به طرف کوه تاسوعا حرکت می‌کنند. در میان دسته، علامت، علم، نخل و دیگر نشانه‌های عزاداری به چشم می‌خورد. عزاداران این شهر زنجیروار نخل را در مسیری شیب‌دار به فراز کوه برده و پس از عزاداری به محل قبلی بازمی‌گردانند.

مراسم نخل گردانی شهمیرزاد در بعد از ظهر روز عاشورا انجام می‌شود. عزاداران در قالب دستجات منظم همراه با حمل نشانه‌های عزاداری به ارتفاعات همجوار شهر رفته و از آن مکان به مقبره پیغمبران در ارتفاعات جانب دیگر شهر سلام می‌دهند. در میان دستجات این شهر حرکت ذوالجناح نیز مرسوم می‌باشد.

عزاداران شهر سرخه بعد از نماز ظهر عاشورا نخل را در میان حسینیه، پنج نوبت می‌چرخانند. آتش زدن خیمه‌ها از دیگر مراسم شهر سرخه و برخی نقاط شهرستان است. مراسم نخل گردانی محله جهادیه سمنان در بعد از ظهر تاسوعا بسیار باشکوه بوده و جمعیت زیادی برای شرکت در این مراسم در محل حضور می‌یایند. در ایام تاسوعا و عاشورا در میان دستجات عزاداری نشانه‌هایی چون نخل، علم، علامت، پرچم، سقا، چلچراغ و غیره مشاهده می‌گردد، پخت غذای نذری و تقسیم آن در بین اهالی هر محله از دیگر آداب این ایام می‌باشد.

سنگ زنی:

یکی دیگر از شیوه‌های خاص عزاداری رایج در منطقه، مراسم سنگ زنی عزاداران شهر سرخه و روستای اعلا است. در این شیوه عزاداران با در دست گرفتن دو چوب به اندازه کف دست همگام و هم نوا با آوای نوحه آنها را به هم می‌کوبند. در این شیوه، عزاداران به جای زدن بر سینه، دو چوب (سنگ) موجود در دستان خود را در حالت تک ضرب و سه ضرب بر هم می‌زنند. در شهر سرخه عزاداران دو هئیت خندق و آقا علی چال در روزهای تاسوعا و عاشورا در حالی که لباس عربی بر تن نموده و چهره خود را پوشانده‌اند به سنگ زنی می‌پردازند.

شام غریبان:

غروب روز عاشورا، شام غریبان شهدای کربلاست. از این رو عزاداران هر محل از خواندن نماز مغرب و عشا در حالی که شمع یا فانوسی در دست دارند در تاریکی اقدام به دسته گردانی در نقاط مختلف می‌نمایند. حمل نشانه‌های عزاداری در میان دستجات شام غریبان مرسوم نمی‌باشد. در نقاطی چون افتر، فولادمحله و شهمیرزاد، مراسم دسته روی و سوگواری تا سیزدهم محرم که اصطلاحاً سوم امام نام دارد انجام می‌گیرد. در شهمیرزاد و سرخه در غروب روز سوم جماعتی در قالب قوم بنی‌اسد به نشانه دفن نمادین اجساد شهدا در حال حمل بیل و کلنگ وشبیه نعش اقدام به دسته گردانی و سوگواری می‌نمایند.

تعزیه خوانی:

بر پایی مجالس تعزیه از دیگر روش‌های عزاداری در این ایام است. مجالس تعزیه در تکایا و حسینیه‌های نقاطی چون مهدیشهر، اعلا، دوزهیر، افتر، سرخه، فولاد محله و نیز در شهر سمنان برگزار می‌گردد. ایفاکنندگان نقش در یک گروه تعزیه شامل: امام خوان، شمر خوان، بچه خوان، حر، عباس، علی اکبر و غیره است. نام برخی از مجالس تعزیه خوانی که برگرفته از وقایع و حوادث کربلا به شرح زیر می‌باشد:

مجلس مصیب، شهادت حر، مسلم، دو طفلان مسلم، شهادت امام رضا (ع)، مجلس ابوالفضل، علی اکبر(ع)، قاسم و شهادت امام حسین(ع). گفتنی است که مجالس تعزیه خوانی زنانه نیز توسط برخی زنان روضه خوان این شهر در ایام محرم برگزار می‌گردد.

انتهای پیام