یک فعال حوزه زنان با تاکید بر اینکه طرح «جمعیت و تعالی خانواده» اعمال تفکیک جنسیتی در اشتغال زنان است، گفت: طی سال‌های اخیر با اعمال سیاست تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌ها و ارائه برخی لوایح به مجلس به شدت شاهد تنزل جایگاه زنان در کشور بوده‌ایم. در این شرایط اجرای طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده همین فرصت اندک اشتغال را از دختران و زنان ایرانی می‌گیرد
سرویس «زنان» خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، با توجه به اهمیت طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» و تاثیر آن بر ابعاد مختلف زندگی زنان برای دومین بار در میزگردی با حضور دو تن از فعالین حوزه زنان (معصومه رضایی - دبیرکل جامعه اسلامی زنان و آذر منصوری- فعال حوزه زنان) به بررسی ابعاد مختلف این طرح و تاثیرات آن در زندگی زنان پرداخت.
ایسنا: نظر شما درباره طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» چیست؟
منصوری: هر طرح و لایحه‌ای که برای بررسی و تصویب ارائه می‌شود، باید در پاسخ به یک یا چند نیازعمل کند. در مقدمه طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» دغدغه مطرح شده این است که میزان باروری در کشور کاهش یافته و در حال حاضر به 2.1 درصد رسیده است. با ادامه این روند بین سال 1415 تا 1420 رشد جمعیت کشور به صفر می‌رسد و جمعیت کشور سالخورده می‌شوند؛ بنابراین لازم است درصد جمعیت جوان کشور همچنان حفظ شود. یکی دیگر از دلایل ارائه‌کنندگان این طرح، اشاره به بیانات مقام معظم رهبری است. مبنی بر اینکه لازم است در سیاست کنونی جمعیت، تجدید نظر شود.
طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» دولت را فربه‌تر می‌کند
این مقدمه به هیچ عنوان به صورت اصلی به مسئله کاهش جمعیت اشاره نکرده است و مواد این طرح نیز باری را به عنوان تکلیف بر دوش دستگاه‌های اجرایی و دولت می‌افزاید. علاوه بر آن موجب تحمیل بارمالی به این دستگاه‌ها می‌شود همچنین موازی‌کاری را در پی دارد. با توجه به اینکه نقش دولت در این طرح به شدت پررنگ است، اجرای آن نتیجه‌ای جز فربه‌تر کردن دولت ندارد؛ در حالی که نیاز جامعه امروز ما، کوچک کردن دولت است.
دغدغه اصلی ارائه‌دهندگان این طرح، کاهش رشد جمعیت و رسیدن آن به نقطه صفر و حتی رشد منفی جمعیت در صورت ادامه روند موجود است. این در حالی است که مسئله اصلی که سبب کاهش باروری، افزایش طلاق، کم شدن میل جوانان به ازدواج شده، در این طرح پرداخته نشده است.
بر اساس چشم‌انداز بیست ساله، ایران باید به رشد اقتصادی هشت درصدی برسد. رشد بی‌سابقه قیمت نفت، در هشت سال گذشته بهترین زمان بود که کشور را به این رشد اقتصادی برسانیم؛ اما بر اساس گزارش مراکز رسمی، تورم بی‌سابقه‌ای در کشور وجود دارد. از سوی دیگر ایران به دومین کشور مصرف کننده مواد مخدر در جهان تبدیل شده است. آمار بیکاری در حال افزایش است و در کنار لشگر بیکاران، با لشگر فقیران مواجه هستیم، چرا که در سال‌های اخیر با اجرای نادرست و غیرعلمی طرح هدفمندسازی یارانه‌ها، طبقه متوسط را فقیر کرده‌ایم و خط فقر را بالا برده‌ایم.
اجرای طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» همین فرصت اندک اشتغال را از دختران و زنان ایرانی می‌گیرد
در کنار رشد رسمی آمار طلاق، بر اساس آخرین آمار ثبت احوال با مسئله جدیدی در خانواده‌ها به عنوان طلاق عاطفی مواجه هستیم بگونه‌ای که افراد به طور رسمی زن و شوهر هستند ولی ارتباط عاطفی با یکدیگر ندارند. در این شرایط بنای محکم خانواده با طلاق عاطفی از هم گسیخته شده است. ضمن آنکه طی سال‌های اخیر با اعمال سیاست تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌ها و ارائه برخی لوایح به مجلس به شدت شاهد تنزل جایگاه زنان در کشور بوده‌ایم. در این شرایط اجرای طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده همین فرصت اندک اشتغال را از دختران و زنان ایرانی می‌گیرد.
ایسنا: نگاه این طرح را به عوامل کاهش جمعیت چگونه ارزیابی می‌کنید؟
منصوری: نگاه این طرح به دلایل کاهش جمعیت، سطحی است. یکی از مشکلات، رویکرد نویسندگان و مدافعان طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده است. دلایل افزایش جمعیت در دهه 60 و 70 و کاهش جمعیت در شرایط کنونی با یکدیگر تفاوت دارد. این در حالی است که نویسندگان این طرح گمان می‌کنند اگر در شرایط فعلی عواملی که باعث افزایش جمعیت در دهه‌های گذشته شده بود را تشدید کنند، جمعیت کشور افزایش می‌یابد و به هیچ وجه توجه ندارند که کشور ما در زمینه سلامت باروری به یکی از پیشرفته‌ترین کشورهای خاورمیانه تبدیل شده است و سرعت پیشرفت فناوری و وسایل ارتباط جمعی، فضای امروز را با حال و هوای حاکم در دهه 60 بسیار متفاوت کرده است.
ما فکر می‌کنیم با در نظر گرفتن مشوق‌هایی می‌توانیم جوانان را به ازدواج و فرزندآوری ترغیب کنیم، این در حالیست که رویکردها با دهه 60 کاملا تفاوت دارد. اگر مشکلات مبنایی را شناسایی و رفع نکنیم، مشوق‌ها هیچ تاثیری در رشد جمعیت نخواهند داشت. ضمن اینکه در حال حاضر نگاه غیرواقع‌بینانه‌ای نسبت به دلایل افزایش سن ازدواج وجود دارد.
طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» دغدغه طراحان آن را تامین نمی‌کند
در حال حاضرطرح جامع جمعیت و تعالی خانواده دغدغه طراحان آن را به علت وجود اشکالات جدی در آن و تحمیل بار مالی به دولت تامین نمی‌کند. به ویژه آنکه در موقعیت کنونی دولت ماهانه در پرداخت یارانه نقدی با کسری بودجه 1000 میلیاردی روبروست و برای تامین حدود یک دوم بودجه سال جاری، کسری بودجه دارد. تصویب این طرح غیر از اینکه بار مالی بی‌حاصلی را به دولت تامین کند، نتیجه دیگری را دربر ندارد. ضمن آنکه باید نگران پیامدهای دیگر آن نیز بود.
ایسنا: ماده 9 طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده چه تاثیری بر اشتغال زنان می‌گذارد؟
منصوری: ماده 9 طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» مربوط به اولویت استخدام است و بر مبنای آن «در کلیه بخش‌های دولتی و غیر دولتی اولویت استخدام به ترتیب با مردان دارای فرزند و سپس مردان متاهل فاقد فرزند و سپس زنان دارای فرزند است. به کارگیری یا استخدام افراد مجرد واجد شرایط در صورت عدم وجود متقاضیان متاهل واجد شرایط بلامانع است.» هیچ کدام از موارد ذکر شده در این ماده، عملی نخواهد شد. چرا که تا صورت مسئله را به درستی نشناسیم و به دنبال پاسخ متناسب با آن نباشیم، ارائه و تصویب این طرح موجب حل مشکلات نمی‌شود.
تصویب ماده 9 طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده موجب می‌شود که کارفرمایان مردان را در اولویت اول استخدام قرار دهند و با توجه به آنکه در مواد دیگر این طرح مشوق‌هایی برای زنان در نظر گرفته شده، کارفرمایان رغبتی برای بکارگیری زنان نخواهند داشت. این در حالی است که میزان اشتغال زنان رقم بسیار نگران‌کننده‌ای دارد و متناسب با سطح تحصیل و میزان توانمندی آنان نیست و تصویب این طرح فرصت‌های اندک شغلی را از آنان می‌گیرد.
ماده 9 طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده ادامه نگاه تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌هاست
طبق تبصره یک ماده 9 طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» (مشاغلی از قبیل پزشکی، پرستاری، معلمی که به لحاظ ویژگی تفکیک جنسیتی وجود بانوان را در اولویت قرار می‌دهند از شمول این ماده مستثنی هستند و در صورت نیاز به اشتغال بانوان، اولویت به ترتیب با زنان دارای فرزند و سپس با زنان متاهل فاقد فرزند است) در واقع این تبصره ادامه نگاه تفکیک جنسیتی دانشگاه‌هاست و رویکرد این است که زنان نباید به جز پزشکی، پرستاری و معلمی در مشاغل دیگری حضور داشته باشند. در این شرایط اگر شغل دیگری داشته باشند. کارفرمایان هیچ اولویتی برای استخدام آنان نخواهند داشت و هیچ ضمانتی وجود ندارد که از توانمندی زنان متخصص در عرصه‌هایی غیر از پزشکی، پرستاری و معلمی استفاده کنند. این ماده نوعی اعمال تفکیک جنسیتی در اشتغال زنان است.
در تبصره یک و 2 ماده 19 طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» آمده است: «در هر مرحله‌ای که پرونده‌های خانواده منجر به صلح و سازش شود. وکیل استحقاق دریافت تمامی حق الوکاله تا آخرین مراحل رسیدگی را خواهد داشت. بر اساس تعداد پرونده‌های مختومه منجر به صلح و سازش، امتیاز در پرونده ارزیابی عملکرد وکیل ثبت و به نحو مقتضی برای ارتقای شغلی آنان منظور خواهد شد.» این ماده نیز بار مالی به دولت تحمیل می‌کند و این سوال مطرح می‌شود که آیا در حال حاضر قاضیان تمام تلاش خود را انجام نمی‌دهند که یک پیوند منجر به طلاق نشود؟
در مجلس ششم ، طرح نظام جامع رفاه اجتماعی با کمک کارشناسان دولتی، فعالان اجتماعی، استادان و کارشناسان تدوین و به مجلس ارائه و تصویب شد و شورای نگهبان نیز آن را تایید کرد؛ اما تاکنون اجرا نشده است که در صورت اجرای این طرح، بسیاری از دغدغه‌های کنونی رفع می‌شود و با مقایسه طرح نظام جامع رفاه اجتماعی و طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» مشخص می‌شود که طرح جامع رفاه اجتماعی، طرح کاملی است.
در ماده 23 این طرح «وزارت بهداشت مکلف شده است نسبت به ایجاد آزمایشگاه‌هایی برای به کارگیری روش‌های دقیق تر آزمایشگاهی برای تشخیص اعتیاد به انواع مواد مخدر صنعتی و غیر صنعتی و ارتقای سطح دانش، تجهیزات و مهارت کارکنان آزمایشگاه‌های مربوطه ظرف یک سال از زمان لازم الاجرا شدن این قانون اقدام نماید.» در این ماده نیز صورت مسئله پاک شده است. در سه دهه اخیر برخورد قهری و نگاه سلبی نسبت به اعتیاد داشته‌ایم. در حالی که باید به این موضوع جدی‌تر و عمیق‌تر نگریسته شود. اعتیاد یک مشکل اجتماعی است و تا زمانی که به این مشکل اجتماعی با نگاه قهری پرداخته شود، این مشکل وجود خواهد داشت. البته در چند سال گذشته با فعالیت‌های سازمان‌های مردم نهاد، بخشی از این نگاه تغییر کرده است.
ایسنا: آیا طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» موجب کاهش فرصت شغلی زنان می‌شود؟
منصوری: در ماده 27 طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده، کاهش ساعت کاری مطرح شده و مزایایی برای زنان باردار و مادران شیرده تعریف شده است. اگر در بخش دولتی نیز این اقدامات عملی شود، اما در بخش خصوصی این کار صورت نخواهد گرفت. این در حالی است که بیشتر زنان ایرانی در بخش خصوصی شاغل هستند.
از سوی دیگر با چنین شرایطی کارفرمایان حاضر به استخدام زنان نیستند. آنان با توجه به فرصت‌های شغلی محدود و میزان زیاد متقاضیان، به دنبال افرادی می‌گردند که با ساعات کاری بیشتر و دستمزد کمتر حاضر به کار کردن باشند؛ بنابراین طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» غیر از اینکه فرصت شغلی زنان را کاهش دهد، نتیجه دیگری نخواهد داشت.
در ماده 36 طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده نیز«دولت مکلف است پس از عقد نکاح دائم، به هر یک از زوجین یک عدد سکه بهار ازادی و به ازای هر یک از فرزندان سوم به بعد از آن، یک سکه بهار آزادی به مادر هدیه دهد.» آیا مشکل ازدواج نکردن جوانان این است که آنان سکه بهار آزادی ندارند و با اعطای سکه به آنها می‌خواهیم آنان را به ازدواج تشویق کنیم؟ زمانی که نگاه به تولد فرزند مثبت نیست، آیا این نگاه را با هدایایی مانند سکه بهار آزادی می‌توان تغییر داد.
ایسنا:آیا اجرای طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» موجب انتقال ژن نخبه در کشور می‌شود؟
منصوری: اگر واقعا دغدغه تولید انتقال ژن به کشور و قصد افزایش میزان نخبگان را داریم، مهم‌ترین نکته جلوگیری از فرار نخبگان آن است که در حال حاضر بسیاری از متخصصان به جای آنکه توان خود را صرف توسعه کشور به ویژه در زمینه‌هایی مانند صنعت، فناوری کنند، در خدمت کشورهای دیگر هستند؛اما می‌توان با برنامه‌ریزی تلاش کرد که آنان را جذب کشور خود کنیم. در این مسیر باید تنگ‌نظری‌ها کنار گذاشته شود و بتوانیم شاهد حضور همه نیروهای دلسوز در کشور باشیم که با این کار اولین قدم را برای بکارگیری نخبگان برداشته‌ایم.
امیدواریم که طراحان این طرح با کارشناسان، فعالان جامعه مدنی که در حوزه‌های آسیب‌های اجتماعی، طلاق، کودکان کار، اعتیاد و ... صاحب نظر هستند، تبادل نظر کنند تا با نگاه عمیق‌تری بتوانند به مشکلات کشور بپردازند و آنها را کاهش دهند. از سوی دیگر برخی قوانین به تصویب رسیده، اما اجرا نشده یا در حال اجراست. برخی از مواد طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» به شدت بین نهادهای درگیر در این طرح موازی‌کاری به وجود می‌آورد و با طرح‌های تصویب شده نیز شباهت‌های قابل توجهی دارد. لازم است حذف این موازی‌کاری‌ها به طور جدی بررسی شود.
ایسنا: آیا طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده منجر به افزایش جمعیت می‌شود؟
منصوری: طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده منجر به افزایش جمعیت نمی‌شود؛ بلکه اجرای آن مشکلات دیگری را برای جامعه ایجاد می‌کند. اجرای این طرح به تبعیض‌های موجود علیه زنان ایرانی دامن می‌زند و موجب افزایش آن می‌شود. با کاهش فرصت‌های شغلی زنان متخصص و تحصیلکرده، به غیر از رشته‌های معلمی، پزشکی و پرستاری، موجب خروج زنان متخصص در رشته‌های دیگر از کشور می‌شود.
در این طرح به هیچ وجه صورت مسئله به درستی تبیین نشده است و رغبت گروه هدف این طرح اعم از دختران و پسران نسبت به مقوله ازدواج کاهش می‌یابد. درباره این گروه هدف هیچ ساز و کار منطقی با ضمانت اجرایی دیده نشده و بسته‌های تشویقی در نظر گرفته شده، رغبتی را در آنان ایجاد نمی‌کند. اگر تمایل زنان به فرزندآوری کاهش یافته است، به دلیل محدودیت‌ها و مشکلات در دوران کودکی فرزندان نیست؛ بلکه مهم‌ترین دغدغه‌ای که مانع افزایش تعداد جمعیت می‌شود، نگرانی والدین از آینده فرزندانشان است.
انتهای پیام
نظرات