نتایج یک تحقیق حاکیست: تعداد زیاد بیماران بستری در اورژانس، ازدحام در این بخش، حجم کاری بالا و نیاز به سرعت در انجام کارهای طب اورژانس،‌ از مهمترین علل عدم رعایت اصول پیشگیری از بیماری‌های منتقله از راه خون در این بخش است.

به گزارش سرویس پژوهشی ایسنا، عفونت‌های منتقله از راه خون به طور شایع در میان پزشکان اورژانس و کارکنان آزمایشگاه‌ها دیده می‌شود؛ اما به رغم شیوع نسبتا بالای بیماری‌های شغلی، این بیماری‌ها کاملا قابل پیشگیری بوده و لازمه این پیشگیری شناخت بیماری و عوامل بوجود آورنده آن است.

اورژانس، یکی از بخش‌هایی است که پزشکان به دلیل موقعیت بحرانی بیماران شدیدا با خطرات شغلی بویژه تماس با خون و ترشحات بیماران مواجه هستند. از طرفی به دلیل کم بودن تعداد پرسنل نسبت به بیماران و عدم امکان انجام آزمایشات تشخیص سریع جهت شناسایی بیماران مبتلا به بیماری‌های منتقله از راه خون، تمایز بیماران پرخطر در این بخش ممکن نیست.

در ایالات متحده بیماری‌های منتقله از راه تماس با سوزن آلوده از یک میلیون در سال 1996 به 385 هزار مورد در سال 2000 کاهش یافته است. این کاهش مدیون اقدامات پیشگیرانه‌ای است که توسط مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های شغلی ارائه شده است.

به علت گسترش جهانی و نتایج وخیم بیماری، پزشکان اورژانس نیازمند کسب مهارت در تشخیص و کنترل اورژانس‌های مربوط به ویروس HIV هستند و این درحالیست که میزان ابتلا به هپاتیت B و C در میان کارکنان مراکز بهداشتی درمانی به طور قابل ملاحظه‌ای بیشتر از افراد عادی است؛ به طوری که میزان ابتلا به HBV در میان پزشکان اورژانس 12 تا 15 درصد گزارش شده است. این امر ضرورت واکسیناسیون کلیه کادر درمانی را می رساند.

رعایت احتیاط‌هایی نظیر استفاده از دستکش، ماسک، عینک محافظ چشم و غیره بهترین راه جلوگیری از آلودگی هنگام تماس با بیماران است.اگرچه پیشرفت قابل ملاحظه‌ای در مورد رعایت احتیاط‌های جهانی در بین پزشکان اورژانس مشاهده شده است، اما مطالعات همچنان تداوم برنامه‌های آموزشی جهت حفظ و ارتقای بهداشت پرسنل اورژانس را ضروری می‌دانند.

یک پژوهش در کشور با مطالعه بر روی 40 تن از دستیاران طب اورژانس یکی از بیمارستان‌های تهران، به بررسی شستن دست‌ها قبل و بعد از اقدامات درمانی، پوشیدن دستکش، گان،‌ ماسک، عینک محافظ در حین رگ گیری وریدی و رعایت اصول ایمنی در خصوص سرسوزن‌ها و وسایل تیز بعد از استفاده توسط این افراد پرداخته است.

یافته‌های این تحقیق که توسط حمیدرضا حاتم‌آبادی و همکاران وی انجام شده است، نشان داد: بیشترین موانع موجود در مورد رعایت اصول پیشگیری از بیماری‌های منتقله از راه خون، تعداد زیاد بیماران بستری و ازدحام در بخش، حجم کاری بالا در بخش و نیاز به سرعت بالا در انجام کارهای بخش بودند.

در میان موارد پیشگیری اصلی مانند پوشیدن دستکش لاتکس قبل از انجام مداخلات پزشکی، تمیز کردن پوست آلوده به خون ناشی از خونگیری یا گرفتن رگ‌گیری وریدی با محلول الکل یا بتادین و پاشیده نشدن خون و ترشحات به اطراف، بعد از گرفتن رگ گیری وریدی، در آوردن آنژیوکت یا خون‌گیری یا ساکشن بیشترین امتیاز را داشتند.

این پژوهش، اختلاف آماری معناداری بین هیچ یک از موارد نحوه رعایت اصول پیشگیری بیماری‌های منتقله از راه خون و نیز امتیاز کلی افراد بر اساس جنسیت را نشان نداد.

بر اساس یافته‌های این تحقیق، شست‌وشوی دست‌ها بعد از درآوردن دستکش، تنها اصلی بود که با افزایش سال دستیاری بیشتر رعایت می‌شد، به طوری که در دستیاران سال اول میانگین امتیاز این عمل، 16.7، در سال دوم 27.8 و در سال سوم 46.8 بود.

میانگین امتیاز کلی رعایت اصول پیشگیری بیماری‌های منتقله از راه خون نیز بر اساس سال دستیاری تفاوت داشته و با بالا رفتن سال دستیاری افزایش می یافت؛ بطوری که در دستیاران سال اول میانگین آن 19.3، در سال دوم 23.3 و در سال سوم 29.5 بود.

شستشوی دست‌ها بعداز درآوردن دستکش تنها اصلی بود که بین دو روش لوله گذاری و گرفتن رگ گیری وریدی تفاوت داشت و میانگین آن در گرفتن رگ‌گیری وریدی 47 و در لوله‌گذاری 25 بود. میانگین امتیاز کلی رعایت اصولی پیشگیری بیماری‌های منتقله از راه خون نیز بر اساس رویه مورد بررسی تفاوت نداشت.

بر اساس نتایج این تحقیق، اختلاف آماری معنادار بین هیچ یک از موردهای نحوه رعایت اصول پیشگیری بیماری‌های منتقله از راه خون و نیز امتیاز کلی افراد براساس نوبت کاری آن‌ها وجود نداشت. شستن دست‌ها قبل از پوشیدن دستکش لاتکس توسط هیچ یک از دستیاران انجام نمی‌شد. پوشیدن دستکش لاتکس قبل از انجام اقدامات پزشکی توسط 95 درصد از افراد انجام می‌شد که دور انداختن دستکش بعد از استفاده و اجتناب از شستن دستکش برای استفاده مجدد بیشترین موارد انجام را داشتند. شستن دست‌ها بعد از در آوردن دستکش نیز توسط 47.5 درصد از دستیاران رعایت می‌شد که آب کشیدن دست‌ها بیشترین فراوانی را با 43.8 درصد داشت.

همچنین پوشیدن گان در زمانی که احتمال پاشیدن خون و ترشحات بیمار به لباس پزشک وجود دارد توسط 3.8 درصد از افراد رعایت می‌شد.

این تحقیق نشان داد: پوشیدن ماسک در زمانی که احتمال پاشیدن خون و استفاده از عینک محافظ نیز توسط 25 درصد از افراد رعایت می‌شد.

پاشیده نشدن خون و ترشحات به اطراف، بعد از گرفتن خط وریدی، درآوردن آنژیوکت یا خون گیری یا ساکشن توسط 41.3 درصد، تمیز کردن پوست آلوده به خون ناشی از خون‌گیری یا رگ‌گیری وریدی با محلول الکل یا بتادین توسط 47.5 درصد، خم کردن سرسوزن بعد از خون‌گیری توسط 25 درصد، در پوش‌گذاری مجدد سر سوزن بعد از خونگیری یا تزریق وریدی توسط 13 درصد، قرار دادن سرسوزن یا سوزن فلزی آنژیوکت در ظرف ایمن و مقاوم نیز توسط 13 درصد، استفاده از ظرف ایمن و مقاوم برای سر سوزن‌ها، تا زمانی که 3.4 ظرف پر شود توسط 13 درصد و استفاده از چسب زخم یا پانسمان، (اگر بریدگی یا زخمی در دست‌ها وجود باشد) نیز توسط 13 درصد از افراد رعایت می‌شد.

طبق یافته‌های به دست آمده، بیشترین مواردی که در بین اصول پیشگیری بیماری‌های منتقله از راه خون به میزان بسیار خوبی رعایت می‌شدند پوشیدن دستکش لاتکس قبل از انجام اقدامات پزشکی، تمیز کردن پوست آلوده به خون ناشی از خون گیری یا گرفتن خط وریدی با محلول الکل یا بتادین و پاشیده نشدن خون و ترشحات به اطراف، بعد از گرفتن رگ‌گیری وریدی، در آوردن آنژیوکت یا خون‌گیری یا ساکشن بودند.

بیشترین موانع موجود در مورد رعایت اصول پیشگیری از بیماری‌های منتقله از راه خون، تعداد زیاد بیماران بستری و ازدحام در بخش (85 درصد)، حجم کاری بالا در بخش (80 درصد) و نیاز به سرعت بالا در انجام کارهای بخش (68 درصد ) بودند.

تحقیق حاضر تاکید می‌کند: بخش اورژانس بیمارستان به دلیل داشتن پر حجم‌ترین، متنوع‌ترین، گرفتارترین و حساس‌ترین گروه بیماران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به طوری که حدود 50 درصد اشغال تخت‌های بیمارستان‌ها، از بخش‌های اورژانس صورت می‌گیرد که تقریبا 25.7درصد از تخت‌های فعال بیمارستان را به خود اختصاص می دهد. خطر عمده عفونت ‌شغلی با ایدز در شرایط مراقبت‌های بهداشتی مربوط به مواجهه از راه پوست با خون یا مایعات خون آلوده بدن بوده که بیش از 85 درصد از موارد را تشکیل داده است.

در این تحقیق، سه موردی که بیشترین امتیاز را داشتند، پوشیدن دستکش لاتکس قبل از انجام مداخلات پزشکی، تمیز کردن پوست آلوده به خون ناشی از خون‌گیری یا رگ گیری وریدی با محلول الکل یا بتادین و پاشیدن نشدن خون و ترشحات به اطراف، بعد از گرفتن خط وریدی، در آوردن آنژیوکت یا خون گیری یا ساکشن بودند که همگی این موارد در اصل به صورت روتین در دوره آموزش عمومی رشته پزشکی نیز به افراد ارائه شده است؛ لذا دانستن و رعایت کردن‌ آنها چندان نشان دهنده توجه دستیاران طب اورژانس به اصول اولیه پیشگیری از بیماری‌های منتقله از راه خون نیست.

در مطالعه انجام شده، اختلاف آماری معناداری بین نحوه رعایت اصول پیشگیری بیماری‌های منتقله از راه خون بر اساس جنسیت و نوبت کاری در افراد مورد بررسی وجود نداشت. اما رعایت این اصول به تدریج از سالی به سال بالاتر افزایش می‌یافت که نشان دهنده نقش تجربه و تکرار در آموزش اصول بهداشتی است. شستن دست‌ها قبل از پوشیدن دستکش لاتکس توسط هیچ یک از دستیاران انجام نمی‌شد، که نکته‌ای در خور توجه است و نشان می دهد دستیاران به خوبی در مورد اهمیت این امر توجیه نشده‌اند.

در همین زمینه یک تحقیق هم نشان داد که پرستاران مشکل بودن انجام اقدامات پرستاری با پوشیدن دستکش در حین خون گیری و گرفتن مسیر وریدی، فراموش کردن پوشیدن ماسک و عینک و شست‌وشوی دست‌ها قبل از انجام اقدامات پرستاری و دور انداختن سر سوزن‌ها در داخل ظرف های مخصوص و ضروری ندانستن پوشیدن گان، شستشوی دست‌ها بعد از انجام اقدامات پرستاری، اجتناب از درپوش گذاری مجدد را جز موانع فردی مطرح کرده‌اند که با یافته‌های همین مطالعه همخوانی دارد.

در زمینه موانع شغلی نیز مواردی مانند تراکم کاری، اجرا نشدن این اصول به عنوان قانون در بخش، نیاز به سرعت بالا و افزایش ساعات کاری و در زمینه موانع محیطی، نبودامکانات یا ناکافی بودن امکانات، نامناسب بودن امکانات، ازدحام در بخش و ساختار فیزیکی نامناسب بخش مطرح شده‌اند و در بین موانع مطرح شده بیشترین مانع مربوط به موانع شغلی (44.3 درصد) گزارش شده که همگی این موارد جزء مشکلاتی بودند که دستیاران طب اورژانس نیز در همین پژوهش به آن‌ها اشاره کرده‌اند.

پژوهش حاضر تصریح می‌کند: اصولا کارکنان شاغل در بیمارستان با افزایش نیاز مراجعه کنندگان به مراقبت‌های بهداشتی همراه با افزایش ساعات کار، تعویض شیفت‌های کاری و با کار کاری بیماران نیازمند به مراقبت و خدمات فنی پیچیده، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری و آسیب شغلی هستند. حال آنکه بیشتر عفونت‌های بیمارستانی به روش‌های نامناسب مراقبت از بیماران ارتباط دارد. مانند گذاشتن درپوش سرسوزن‌ها، نشستن دست‌ها، پس از تماس با بیماران که به ظاهر بسیار ساده می‌نماید، در حالی که برطرف کردن مشکلات ناشی از عدم رعایت آن‌ها بسیار دشوار است.

این پژوهش بر برگزاری کلاس‌های توجیهی و فراهم آوردن شرایط کاری استاندارد توام با نظارت و پایش مداوم جهت ارتقای کیفیت عملکرد دستیاران طب اورژانس تاکید کرده است.

انتهای پیام