در جدیدترین تحولات سوریه «کمیسیون تحقیق بین‌المللی مستقل سوریه» اعلام کرد که فعلاً نمی‌تواند در مورد اتهامات مطرح‌شده در مورد استفاده دولت سوریه یا مخالفان آن از سلاح‌هایی شیمیایی اظهارنظر کند. این کمیسیون ۶ مه (۱۶ اردیبهشت) با صدور بیانیه‌ای تاکید کرد که در تحقیقات خود به نتیجه‌ای قطعی در مورد استفاده هیچ‌کدام از طرفین درگیر در سوریه از چنین سلاح‌هایی نرسیده است. این بیانیه در پی انتشار صحبتهای کارلا دل‌پونته، عضو کمیسیون تحقیق بین‌المللی مستقل سوریه منتشر شد که گفته بود شهادت قربانیان حملات شیمیایی نشان می‌دهد که احتمالاً مخالفان مسلح دولت سوریه از گاز سارین استفاده کرده‌اند. این در حالی است که طی چند ماه اخیر کشورهای غربی دولت سوریه را به دلیل استفاده احتمالی از گاز شیمیایی زیر فشار گذاشته‌اند.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) دل‌پونته در حالی اعلام کرده است که هنوز مدرکی که نشان دهد نیروهای نظامی سوریه از گاز شیمیایی استفاده کرده‌اند، پیدا نشده است که پائولو سرجیو پینیرو، رئیس کمیسیون تحقیق بین‌المللی مستقل سوریه گفته است که این کمیسیون در حال بررسی تمام اتهامات مربوط به استفاده از اسلحه شیمیایی توسط طرف‌های درگیر در جنگ داخلی سوریه است.

با این‌همه و درحالی‌که دولت سوریه و مخالفان مسلح آن کشور یکدیگر را به استفاده از سلاح شیمیایی متهم می‌کنند، سازمان ملل گروه تحقیق دیگری تشکیل داده است. این گروه آماده سفر به سوریه است اما خواستار آزادی بی‌قیدوشرط برای تحقیق درباره تمام گزارش‌های استفاده از گازهای شیمیایی است. آمریکا و کشورهای اروپایی می‌گویند که شواهد تازه نشان می‌دهد نیروهای دولتی از گاز سارین استفاده کرده‌اند.

احتمال استفاده از سلاح‌های شیمیایی توسط دولت سوریه در حالی است که این کشور بارها چنین اتهاماتی را رد کرده و آن را یک دروغ می‌داند.

تشدید جنگ روانی علیه سوریه به بهانه استفاده احتمالی از تسلیحات شیمیایی یک روز پس از آن صورت گرفت که رژیم صهیونیستی در نخستین ساعات یکشنبه ۵ ماه مه (۱۵ اردیبهشت) به مجتمعی نظامی جمرایا در منطقه قاسیون نزدیک منطقه الهامه در حومه دمشق حمله کرد. عدم واکنش مقتضی و مناسب منطقه‌ای و بین‌المللی نشان از آن دارد که اسرائیل با دریافت چراغ سبز ضمنی از اتحادیه عرب و آمریکا و درک موقعیت داخلی سوریه مبنی بر عدم واکنش آنی یک نوع مصونیت از پاسخ متقابل در مقابل سوریه را کرده و بی‌توجه به‌تمامی کنوانسیون‌های و معاهدات بین‌المللی مبادرت به نقض حاکمیت سرزمینی کشور سوریه می‌نماید. با این حمله شمار حملات هوایی و موشکی اسرائیل به خاک سوریه از ژانویه تاکنون به عدد سه رسیده است. پس از آنکه جنگنده‌های اسرائیلی حدود دو ماه پیش کاروان نظامی را در سوریه هدف قرار داده بود، ارتش این رژیم بار دیگر ظرف دو روز با دو حمله تازه برخی مواضع نظامی سوریه را هدف قرارداد.

تحولات هفته‌های اخیر در مناسبات و مراودات آمریکا و اتحادیه عرب با اسرائیل پس از سفرهای جداگانه جان کری، وزیر خارجه و چاک هاگل، وزیر دفاع آمریکا به اسرائیل به باور بسیاری تأیید و اعلام نظر مثبت و مساعد امریکا با هر گونه تعرض نظامی اسراییل به سوریه تعبیر می‌شود. این مسئله آن گاه قابل باور می‌نماید که باراک اوباما، رییس‌جمهور آمریکا پس از حمله اسراییل به سوریه بر "حق" رژیم صهیونیستی در دفاع از خود تاکید کرد و به طور ضمنی این حمله را مشروع شمرد.

ضمن اینکه اتحادیه عرب نیز اخیراً به‌منظور احیای مذاکرات سازش طرحی تحت عنوان «زمین در برابر زمین» ارائه کرده است که دغدغه آن به‌جای در نظر داشتن منافع و مصلحت فلسطینی‌ها، دادن امتیازاتی به اسرائیلی‌ها است تا به‌این‌ترتیب اعراب جدیت خود را درباره صلح بیش‌ازپیش به‌طرف اسرائیلی اثبات کند.

هم آوایی آمریکا و اروپا با اتحادیه عرب در هجمه همه‌جانبه علیه دولت سوریه نشان از تحکیم جبهه شکننده ضد سوری است. با وجودی که جمهوری اسلامی ایران و گروه‌های مقاومت بر حمایت از بیش‌ازپیش از سوریه تاکید کرده‌اند در هفته گذشته روسیه چندین ناو خود را از دریای سیاه به‌سوی سواحل طرطوس سوریه (پایگاه دائمی ناوگان دریایی روسیه) حرکت داد.

سفر جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا به روسیه همزمان با سفر علی‌اکبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران به اردن و سوریه نشانی از تحرکات دیپلماتیک در صفحه تحولات منطقه‌ای است. این تحرکات که با توافق روسیه و امریکا مبنی بر برگزاری کنفرانسی بین‌المللی و روش‌های دیپلماتیک همراه شده است کماکان زیر سایه جنگ روانی کشورهای غربی علیه سوریه به بهانه استفاده از سلاح های شیمیایی قرار دارد.

باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا در جدیدترین موضع‌گیری دراین‌باره اعلام کرده است که دقیقاً نمی‌داند تسلیحات شیمیایی چطور و توسط چه کسانی در سوریه استفاده شده است. او درعین‌حال هشدار داده است که اگر به‌طورقطع روشن شود که حکومت سوریه به چنین تسلیحاتی متوسل شده باشد، سیاست دولت او احتمالاً تغییر خواهد کرد.

اعلام چنین موضعی از سوی اوباما را می‌توان تمایل به دخالت فعالانه در روند تحولات سوریه دانست. درعین‌حال سازمان‌های اطلاعاتی ایالات‌متحده نیز طی یک برآورد رسمی، به کنگره و کاخ سفید گفته‌اند که ارتش سوریه احتمالاً در مواردی علیه مخالفان از گاز اعصاب سارین استفاده کرده است. از زمان انتشار این خبرها بود که فشارها بر باراک اوباما برای اتخاذ سیاستی سخت‌گیرانه‌تر علیه حکومت سوریه بیشتر شده است، زیرا وی پیش تر توسل به چنین تسلیحاتی را «خط قرمز» اعلام کرده بود.

فشارها علیه اوباما برای دخالت موثر در تحولات سوریه پس از آن تشدید شد که سناتور جمهوری‌خواه جان مک کین اعلام کرد که باید به مخالفان طوری کمک کنیم که توازن قدرت به طور قابل‌ملاحظه به نفع آنها تغییر کند. ما همچنین در یک چارچوب بین‌المللی باید برای عملیات علیه زرادخانه شیمیایی بشار اسد آماده‌ باشیم.

تمرکز بر تسلیحات شیمیایی دولت سوریه و احتمال استفاده از آن توسط دولت این کشور تکرار سناریو سال 2003 است که آمریکا و نیروهای ائتلاف علیه دولت عراق به کار گرفتند. عراق سازی و در مرتبه‌ای پایین تر لیبی سازی سوریه، برآیند سناریوهایی است که این روزها توسط آمریکا و دیگر متحدان عربی و غربی‌اش در صفحه تحولات سوریه صورت می‌گیرد. در این راستا سید حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله اعلام کرده است که این گروه بخشی از پاسخ سوریه به اسراییل بوده و دوستان واقعی سوریه هیچ‌گاه اجازه نخواهند داد این کشور مورد تعرض واقع شود.

بااین‌همه به دنبال مخالفت سوریه با استقبال از هیات تحقیقات سازمان ملل برای ورود بی‌قیدوشرط به همه بخش‌های سوریه، دبیرکل این سازمان مهلتی زمانی را برای دمشق جهت موافقت با ورود هیات تحقیقات تعیین کرد. بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل در کنفرانسی مطبوعاتی از مقام‌های سوریه خواسته بود ظرف 24 تا 48 ساعت آینده به تیم محققان سازمان ملل اجازه دهند برای انجام تحقیقات در خاک سوریه وارد این کشور شوند.

پیش‌تر سازمان ملل در ماه مارس کمیته بین‌المللی را برای انجام تحقیقات درخصوص استفاده از سلاح شیمیایی در منطقه خان العسل حلب بنا به درخواست دولت سوریه تشکیل داد، اما در پی تغییر موضع این سازمان و درخواست برای انجام تحقیقات در سراسر سوریه دمشق با این درخواست و حضور بی‌قیدوشرط تیم محققان در همه جای سوریه مخالفت کرد.

همزمان با این مسئله نمایندگان مجلس نمایندگان آمریکا فشارها بر باراک اوباما رییس ‌جمهوری این کشور را برای دخالت بیشتر در سوریه افزایش داده‌اند. گروهی از نمایندگان جمهوری‌خواه از رییس‌جمهوری آمریکا خواسته‌اند تا دست به اقدام نظامی در سوریه بزند و گروهی از نمایندگان دمکرات نیز از او خواسته‌اند تا بر کمک‌های بشردوستانه در این کشور بیفزاید. سناتور جان مک‌ کین به‌عنوان پیشگام در تحریک به دخالت و از هواداران دخالت نظامی در سوریه است گفته که رییس جمهوری ایالات‌متحده گفته است اگر بشار اسد از جنگ‌ افزارهای شیمیایی استفاده کرد، قاعده بازی را تغییر خواهد داد؛ زیرا در این صورت از خط قرمز تجاوز کرده است. گمان می‌کنم از این خط قرمز تجاوز شده است.

جمع‌بندی چنین اظهارنظر و موضع‌گیری‌هایی نشان از آن دارد که این روزها صدایی در آمریکا در حال بلندتر شدن است که آمریکا باید در سوریه دخالت کرده و واکنش نشان دهد. البته دخالت و حضور نظامی موثر آمریکا در سوریه در حالی با نگرانی‌هایی روبروست که مجلس این کشور چند روز قبل از افزایش کمک‌های غیرنظامی به مخالفان سوری را به تصویب رساند. کمک‌های آمریکا در آموزش دسته‌ای از مخالفان اسد در خاک اردن و ارسال کمک‌های به‌اصطلاح غیرنظامی از جمله پیامدهای این تصمیم کنگره آمریکا بوده است.

باوجود تسریع روند تحولات در جغرافیای سوریه طی روزهای اخیر هنوز هم به نظر می‌رسد که آمریکا و هم‌پیمانان این کشور به تصمیم قطعی به‌منظور دخالت نظامی موثر در این کشور نرسیده‌اند. در این میان تمرکز رسانه‌ای بر استفاده احتمالی دولت سوریه از تسلیحات شیمیایی زمینه‌سازی برای همراهی جهانی و اقناع افکار عمومی با اقدامات آتی کشورهای غربی و عربی است.

تحلیل از: ارسلان مرشدی

انتهای پیام