کارگاه نجوم و رصد آسمانی به همت معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی و با همکاری انجمن نجوم اردبیل در قالب طرح بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی در اردبیل برگزار شد.

به گزارش خبرنگار علمی ایسنا، نجیبه خروشی، مدیرفرهنگی جهاد دانشگاهی واحد استان اردبیل در این کارگاه که در سالن جلسه ورزشگاه رضازاده اردبیل برگزار شد، با بیان اینکه ایران اسلامی با فرهنگ غنی و دیرین خود در شکل‌گیری تمدن‌های جهانی دخیل بوده است، افزود: برای ارج نهادن به این اندیشه‌های علمی و اسلامی سازمان دانشجویان جهاد دانشگاهی در ادامه معرفی مفاخر ایران اسلامی طرح بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی را برگزار می‌کند.

وی با اشاره به اینکه در سال گذشته، این سازمان به معرفی حکیم ابوالقاسم فردوسی در قالب طرح «ایران، سرای جاوید» پرداخت، اظهار کرد: این سازمان امسال نیز طرح بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی را با هدف گسترش فرهنگ پاسداشت مقام و مرتبه‌ی گنجینه‌های علم و ادب و فرهنگ ایران اسلامی و به منظور نهادینه‌ کردن این فرهنگ در محیط‌ های دانشگاهی و انتقال آن به جامعه آینده در 15 استان کشور برگزار می‌کند.

خروشی، ارج‌گذاری و تکریم نخبگان، مشاهیر، عالمان، دانشمندان و فرهیختگان ایران زمین و معرفی آثار آنان به دانشجویان و تقویت روحیه خودباروری، عزت، افتخار، امیدواری و نشاط فردی و اجتماعی قشر دانشجور را از جمله اهداف این طرح عنوان و تصریح کرد: الگوسازی برای جوانان، تلاش در جهت استقلال فرهنگی و مبارزه با تهاجم فرهنگی از طریق آشنا کردن دانشجویان با مفاخر و فرهنگ غنی ایران، ارائه شناسنامه تاریخی و اثبات‌ شده جهت معرفی برخی مفاخر ایران زمین و رد استدلال هرگونه ادعای پوشالی کشور‌های دیگر نسبت به آنان از جمله اهداف دیگر برگزاری این طرح است.

سعید صداقت، مربی کارگاه نجوم نیز با اشاره به نقش خواجه نصیرالدین طوسی در زمینه نجوم و رصد آسمانی گفت: برگزاری آیین نکوداشت این دانشمندان و تبیین تأثیرات علمی و سیاسی آن‌ها در بین دانشجویان، بیان‌گر قدرشناسی نسل حاضر و نهاد‌های اجتماعی از گنجینه‌های خویش است.

وی افزود: ابوجعفر محمد بن‌ محمد بن حسن طوسی مشهور به خواجه نصیرالدین (زاده‌ی ۵ اسفند ۵۷۹ در توس - درگذشته‌ی ۱۱ تیر ۶۵۳ در بغداد) فیلسوف، متکلم، فقیه، دانشمند، ریاضیدان و منجم ایرانی شیعه سده هفتم است. کنیه‌اش «ابوجعفر» و به القابی چون «نصرالدین»، «محقق طوسی»، «استاد البشر» و «خواجه» شهرت دارد.

وی خاطرنشان کرد: این دانشمند ایرانی سنت فلسفه مشایی را که پس از ابن سینا در ایران رو به افول گذاشته بود، بار دیگر احیا کرد. وی مجموعه آرا و دیدگاه‌های کلامی شیعه را در کتاب تجرید الاعتقاد گرد آورد.

صداقت افزود: خواجه نصیر در مراغه رصدخانه‌ای ساخت و کتابخانه‌ای به وجود آورد که در آن حدود چهل هزار جلد کتاب بوده‌ است. او با پرورش شاگردانی همچون قطب الدین شیرازی و گردآوری دانشمندان ایرانی عامل انتقال تمدن و دانش‌های ایران پیش از مغول به آیندگان شد.

وی، خواجه نصیرالدین طوسی را یکی از توسعه دهندگان علم مثلثات دانست و گفت: در قرن ۱۶ میلادی کتاب‌های مثلثات او به زبان فرانسه ترجمه شد.

صداقت ادامه داد: رصدخانه مراغه به عنوان بزرگترین مرکز پژوهشی نجومی در زمان خود مطرح بوده و امروزه نیز علاوه بر ثبت در کتب، جزوات و اسناد ملی و بین‌المللی هرساله صدها محقق نجوم در داخل و خارج از کشور را به خود جذب می‌کند.

وی با بیان این که رصدخانه مراغه به دستور هلاکوخان و به همت دانشمند ایرانی خواجه نصیرالدین طوسی ساخته شده است، ادامه داد: در مدرسه رصدخانه برای محققان جوان آن دوره رشته‌های نجوم، نور، ریاضیات، فیزیک آموزش داده می‌شد و گفته می‌شود سرای استادان و پژهشگران این رصدخانه نیز در سطح تپه رصدخانه با ۱۷واحد مجزا احداث شده بوده که مورد استفاده استادان قرار می‌گرفت.

مربی کارگاه نجوم در ادامه به بحث نجوم و چگونگی رصد در آسمان پرداخت و گفت: آسمان شب یکی از نعمت‌های طبیعت است که خداوند آن را در اختیار بشر قرار داده تا بتواند با آن رابطه برقرار کرده و از آن به عنوان راهنما و آزمایشگاه نجومی استفاده کند.

وی تصریح کرد: نجوم دارای دو بخش تئوری و عملی است و در واقع به زبان ساده‌تر آسمان شگفت انگیز بالای سر ما آزمایشگاه پیچیده طبیعت است که به ودیعه در خدمت انسان قرار گرفته است.

صداقت ادامه داد: تصور کنید وقتی به آسمان نگاه می‌کنید بتوانید ستاره‌ها و صورت‌های فلکی را تشخیص داده و آنها را نام ببرید، در این زمان زیبایی آسمان برای شما بیش از پیش خواهد بود و ستاره‌شناسی برایتان جذاب‌تر می‌شود.

وی ادامه داد: پیشینیان ما همواره به آسمان به عنوان یک منبع بی‌نهایت شگفت‌انگیز و زیبا پرداخته‌اند. در تمدن‌های مختلف مثل ایران، مصر، بابل و... مکان‌هایی برای رصد ساخته بودند یکی از این آثار رصدخانه مراغه است که بانی ساخت آن که تا قبل از اختراع تلسکوپ بزرگ‌ترین رصدخانه جهان بود، خواجه نصیر الدین طوسی بوده است و در آنجا شاگردانی همچون جمشید غیاث‌الدین کاشانی و... و دهها دانشمند از سرتاسر جهان توسط خواجه تربیت شدند.

صداقت به معرفی ابزار ستاره شناسی دوران گذشته پرداخت و افزود: استون هنج اثری به جای مانده از دوران باستان است و پیش بینی می‌شود که حدود ۳۱۰۰ سال قبل از میلاد ایجاد شده باشد که محلی برای پیش بینی موقعیت خورشید و ماه نسبت به زمین و تعیین فصول بوده است.

وی منطقه باستانی شهریری مشکین‌شهر اردبیل را اولین رصدخانه جهان با قدمت 9000 ساله معرفی و اظهار کرد: برای هر رصد باید نقشه‌ی راهنمای آسمان شب را داشته باشیم که صور فلکی از جمله نقشه راه آسمان محسوب می‌شود.

صداقت، فهرست صورت فلکی امروزی را ۸۸ صورت از جمله آبمار، آتشدان، ارابه‌ران، اژدها، اسب بالدار، اسب کوچک، اسکنه، آفتاب‌پرست و ... عنوان کرد و گفت: برای اینکه بتوانید جرمی را در آسمان به راحتی پیدا کنید، بهتر است که از نقشه آسمان شب استفاده کنید. برای استفاده از نقشه آسمان شب ابتدا باید با صورت‌های فلکی آشنا بود.

وی افزود: هنگام مشاهده آسمان، احساس می‌کنیم که در مرکز گنبدی قرار گرفته و ستارگان را بر روی سطح این گنبد با کره آسمانی می‌بینیم. فاصله ستارگان و ارتباط آنها با هم ثابت است، ولی با گذشت زمان، تصور می‌کنیم که این کره حول محوری در گردش است. ستارگان و صورت‌های فلکی به تدریج از شرق سر بر می آورند و بعد از مدتی در غرب ناپدید می‌شوند.

صداقت به معرفی 12 صورت فلکی مشهور آسمان یا دایرة البروج پرداخت و ادامه داد: دایرةالبروج مسیر حرکت ظاهری سالانه خورشید نسبت به زمین بر روی کره سماوی است. دایرةالبروج دایره‌ای فرضی در آسمان است که از دید ساکنان کره زمین به نظر می‌آید خورشید در مدت یک سال آن دایره را طی می‌کند.

وی افزود: این دایره در حقیقت، مدار حرکت انتقالی زمین را به دور کره خورشید مشخص می‌کند و در واقع طرح مدار زمین بر کره آسمان است یعنی دایره‌ای است که از تلاقی سطح مدار حرکت انتقالی زمین با کره آسمان که آن را اصطلاحاً فلک ثوابت نامیده‌اند، پیدا می‌شود.

در ادامه این کارگاه شرکت کنندگان به وسیله تلسکوپ به صورت عملی به رصد آسمانی پرداختند.

انتهای پیام