در سال های اخیر و به دنبال برگزاری هفته جهانی فضانوردی، فضانوردانی بنا به دعوت موسسات دولتی و خصوصی برای شرکت در این مراسم به ایران دعوت شده اند. امسال نیز قرار است شیخ مظفر شکور، فضانورد مالزیايي به ایران آمده و در مراسم هفته جهانی فضا شرکت کند.

خبرنگار فناوري ايسنا در اين گزارش نگاهی دارد به زندگی و کارنامه کیهان نوردانی که طی سال های اخیر به ایران آمده اند.

ایگور ولک

به جز فضانوردانی که به شکل غیر رسمی و به عنوان گردشگر به ایران آمده اند، نخستین کیهان نوردی که رسما توسط یک ارگان دولتی به ایران آمد، ایگور ولک بود. ایگور ولک نزدیک 10 سال قبل به دعوت سازمان فضایی ایران این سفر را انجام داد و در ایران با کارشناسان مختلف دیدار داشت.

ایگور ولک در 12 آوريل 1937 در شهر زميوف درحومه خاركف اوكرائين به دنیا آمد. تحصيلات دبستان و دبيرستانی را در اوکراین و روسيه به پایان رساند. همزمان در باشگاه هوايي كورسك تمرين مي كرد، جايي كه مدرك مهارت هاي فرماندهي و خلباني هواپيما را دريافت كرد. اولين پرواز خود را در آوريل 1954 انجام داد. در 1956 آموزشگاه هوايي نظامي خلبانان كراگرادسكوي (اوكراين) را به پایان رساند و در نیروی هوایی شوروی مشغول به کار شد اما تحصیل را همچنان ادامه داد. در 1965 از دانشگاه معتبر و صاحب نام گرومف، وابسته به وزارت صنایع هوايي شوروي در ژوكوفسكي به عنوان خلبان- آزمايشگر فارغ التحصیل شد.

وی در کنار کار پرواز های هوایی به عنوان خلبان آزمایشگر از سال 1969 در دانشگاه هوايي مسكو به عنوان متخصص مهندسی مكانيك هوایی شروع به تدریس كرد و تا زمان انتخاب به عنوان فضانورد در آن فعالیت داشت. دانش بالای ولک در کنار مهارت های عملی او از وی استاد و خلبانی کم نظیر ساخت؛ به طوری که پس از تصویب طرح کیهان پیمای بوران، هیات عالی گزینش نیروی هوایی شوروی وی را به عنوان یکی از نخستین نامزد های خلبانی بوران به مرکز آموزش کیهان نوردان معرفی کرد و وی پس از گذر از آزمون های دشوار، در سال 1977 به جرگه کیهان نوردان پیوست تا برای پرواز با شاتل روسی بوران آماده شود.

در دوران آموزش به عنوان فضانورد نیز توانست استعداد و توانایی های فوق العاده و دانش فنی بالایش را نشان دهد و به همين دلیل کارشناسان سازمان فضایی روسیه از بین بیش از 12 خلبان برجسته که خود از میان هزاران خلبان نیروی هوایی انتخاب شده بودند، وی را به عنوان سرپرست و استاد گروه انتخاب کردند تا افراد دیگر گروه را آموزش دهد.

با توجه به این که وی سرپرستی گروه را برعهده داشت و باید زیر و بم های سفر به فضا را تجربه کند او را به عنوان مهندس پرواز در جمع کیهان نوردان سایوز- تی 12 قرار دادند و وی پس از حدود دو سال آموزش در ژوئن 1984 پروازی به مدار زمین داشت تا از نزدیک تجربه پرواز فضایی را لمس کند. متاسفانه پس از لغو پرواز های شاتل بوران، گروه او از هم پاشید و ولک نیز در سال 1996 از کیهان نوردی کناره گیری کرد. وی بعد از استعفا سال ها به عنوان مشاور سازمان فضایی روسیه و استاد دانشگاه فعالیت داشت.

گئورگی گرچکو

فضانورد بعدی که به ایران سفر کرد، گئورگی گرچکو بود. وی از نوابغ و نخبگان تاریخ فضانوردی است. وی از جمله دستیاران سرگئی کارالیف، پدر فضانوردی روسیه است که از نخستین روز های آغاز عصر فضانوردی در تشکیلات فضایی شوروی فعالیت داشت؛ به طوری که او را تاریخ زنده کیهان نوردی لقب داده اند.

کمتر کسی است که با تاریخ فضانوردی آشنا باشد و گئورگی گرچکو را نشناسد. شاید بتوان گفت وی بعد از گاگارین، سرشناس ترین فضانورد روسیه است.

او که عاشق تاریخ و فرهنگ ایران است چند سال پیش به همت سیروس برزو روزنامه نگار و پیشتاز ترویج فضانوردی در ایران و بنا به دعوت فرهنگسرای ملل برای گشایش نمایشگاه انسان و فضا به کشورمان سفر کرد.

گئورگی میخائیلویچ گرچکو در 25 مه 1931‏ در لنينگراد به دنیا آمد. 1949 دبیرستان و در 1955 دانشکده مکانیک نظامی لنینگراد را با درجه مهندس مکانیک به اتمام رساند. وی بلافاصله جذب دفتر طراحی کارالیف شد و از افرادی به شمار می رود که در طراحی و پرتاب اسپوتنیک-1 نخستین ماهواره جهان نقش داشت.

در 1967 از دکتری علوم فنی با رساله ای در مورد محاسبه سامانه فرود لونا-9 در ماه دفاع کرد. در سال 1975 عضو فعال آکادمی بین‌المللی آستروناتیک (فضانوردی) و آکادمی علوم چکسلواکی شد. وي كه 17 فوریه 1984 دکتری علوم فیزیک – ریاضی را دريافت كرد بیش از 28 مقاله منتشر شده علمی دارد. وي در سال 1984 کتاب « در کادر سیاره » را نوشت.

وي قبل از انتخاب برای فضانوردی در بخش های مختلف دفاتر طراحی و ساخت سامانه های فضایی فعالیت های ارزشمندی داشت به طوری که در سال 1959 به عنوان مهندس ارشد از سال 1961 رئیس گروه بخش 17 دفتر شماره 1 طراحی و ساخت سامانه های فضایی و بالاخره در 1966 به عنوان ريیس گروه آزمایشگر دستگاه های کیهانی انتخاب شد.

در 27 مه 1968 به پیشنهاد وزارت صنایع، در کنار کار و فعالیت به عنوان ريیس گروه آزمایشگر دستگاه های کیهانی به گروه فضانوردان پیوست و آموزش برای سفر به فضا را آغاز کرد.

وی به مدت دو سال دوره آموزش و تمرین در گروه کیهان نوردان برای سفر به مدار ماه مدار ماه را انجام می داد که با تعطیل شدن برنامه، به کیهان نوردان ناو کیهانی سایوز پیوست. پس از آن، سال ها در کنار طراحی سامانه های فضایی با سمت فضانورد ذخیره ایفای نقش کرد.

نخستین پرواز فضایی او در 11 ژانویه تا 9 فوریه 1975 به عنوان مهندس سفینه سایوز-17 در ایستگاه مداری سالیوت-4 صورت گرفت و 29 شبانه روز و 13 ساعت و 19 دقیقه و 45 ثانیه طول کشید.

دومین پرواز فضایی را از 10 دسامبر 1977 به همراه یوری راماننکو با سایوز-26 در ایستگاه مداری سالیوت 6 انجام داد که پروازی رکورد شکن بود و تا 16 مارس 1978 به مدت 96 شبانه روز و 10 ساعت و 7 ثانیه ادامه داشت. در جریان این سفر، او طبق برنامه، یک بار برای بررسی کار محل اتصال در سکوی شماره 1 سالیوت به راهپیمایی فضایی دست زد که يك ساعت و 28 دقیقه طول کشید.

پرواز سوم و آخرین سفرش به فضا را در 17تا 26 سپتامبر 85 به عنوان مهندس سفینه سایوز تی-14 در ایستگاه سالیوت-7 انجام داد و هشت شبانه روز و 21 ساعت و 13 دقیقه و 6 ثانیه در فضا به سر برد.

به گزارش ايسنا، گرچكو از اول مارس 92 و پس از خارج شدن از گروه فضانوردان، به عنوان پژوهشگر ارشد دانشکده فیزیک جو آکادمی علوم روسیه فعالیت دارد.

وی به دلیل کارهای با ارزشش در زمینه فناوری فضایی چندین مدال گرفته است که از جمله می توان به دو مدال طلایی قهرمان شوروی، سه نشان لنین، مدال ستاره طلایی قهرمان چکسلواکی، مدال طلایی گاگارین و مدال طلایی تسیولکوفسکی اشاره کرد.

گرچکو دو بار به ایران سفر کرده و بعد از این سفرها، اینک یکی از مبلغان فرهنگ و تاریخ تمدت ایران است.

الکساندر بالاندین

بعد از گرچکو، نوبت الکساندر بالاندین، مهندس برجسته سامانه های فضایی اتحادیه تولید سامانه های فضایی انرگیا بود که به ایران بیاید.

آلکساندر بالاندین را شاید کم حرف ترین و خجالتی ترین فضانورد جهان بتوان لقب داد. خیلی کم حرف می زند و در چشمانش نجابتی همراه با غمی پنهان لمس می شود. شاید به این دلیل که او فقط مرد محاسبه و فن و صنعت نیست. او نه فقط یک فضانورد بلکه انسانی اهل هنر و شعر و ادبیات نیز هست. گرچه در بین فضانوردان هستند آلن بین، الکسی لئونف و ولادیمیر ژانیبکف هم نقاشی می‌کنند اما در بین فضانوردان کسی نیست که هم نقاش باشد و هم شاعر. بالاندین چنین فضانوردی است.

آلکساندر بالاندین روز 30 ژوئیه 1953 در شهر فرازینو در حومه مسکو به دنیا آمد. پدرش نیکلای ماکسیمویچ بالاندین نظامی بود و مادرش نینا نیکلایونا معلم.

درسال 1970 از مدرسه متوسطه شماره 2 در شهر فرازینو فارغ التحصیل شد و در 1976 انستیتوی عالی بائومان مسکو - یکی از معروف ترین و معتبر ترین دانشگاه های علوم هوافضایی جهان - را با مدرک مهندس در زمینه سامانه های دقیق فضایی تمام کرد. با توجه به سطح دانش علمی و عملی، هیات گزینش وی را به اتحادیه تولیدات فضایی انرگیا معرفی کردند و بالاندین از همان سال به عنوان مهندس طراح سامانه های فضایی مشغول به کار گردید.

در سال 1978 از طرف بخش مسوولان موسسه انرگیا برای سفر به فضا به کمیسیون پزشکی نیروهای هوایی معرفی شد و پس از انجام معاینات مختلف پزشکی در سوم اوت 1978 سلامتی اش برای سفر به فضا مورد تایید قرار گرفت و به هیات گزینش نهایی راه پیدا کرد.

بعد از طی دوره عمومی، از سال 1979 به او ماموریت دادند به عنوان کیهان نورد، در جمع گروهی که برای پرواز با کیهان پیمای بوران دوره می دیدند حاضر شود.

از مارس 1987 تا نوامبر 1988 دوره آماده سازی را مرکز آموزش فضانوردان برای سفر به مجتمع مداری میر سفر طی کرد. از سپتامبر 1988 به عنوان جانشین مهندس سفینه در چهارمین هیات اعزامی به مجتمع مداری میر با آناتولی سالاویف مشغول آموزش شد. از 15 دسامبر 1988 تا فوریه 1989 به عنوان مهندس سفینه درگروه جانشین هیات اعزامی-5 به میر باز هم با سالاویف تمرین و آموزش را ادامه داد. در سال های بعد به عنوان فضانورد ذخیره در گروه های مختلف حضور داشت.

از 9 سپتامبر 1989 او به عنوان مهندس سفینه و آناتولی سالاویف به سمت فرمانده ناو در قالب ششمین گروه هیات اعزامی اصلی به میر تمرین می کردند. بالاندین در 11 فوریه 1990 با ناو سایوز تی.ام- 9 با سالاویف به فضا پرتاب شد. سفینه آنها دو روز بعد به مجتمع مداری میر پیوست و آنها سفری را آغاز کردند که 179 روز و يك ساعت و 17 دقیقه و 57 ثانیه طول کشید.

گرچه وی تا سال 1992 نیز به تمرین و آموزش ادامه داد اما با فروپاشی شوروی و تعطیلی برخی از طرح ها و برنامه ها فضایی از جمله پروازهای بوران و استقرار مجتمع مداری میر-2 که منجر به بازنشستگی اجباری بسیاری از فضانوردان شد، وی نیز سفر به فضا را وداع کرد.

بالاندین در سال های بعد، همراه کار در موسسه تولیدات فضایی انرگیا به عنوان مشاور بسیاری از موسسات علمی فعالیت دارد.

ویکتور گارباتکو

در سال قبل نیز یکی دیگر از نخبه های تاریخ فضانوردی به ایران سفر کرد. ویکتور گارباتکو فضانورد، استاد فضانوردی و ريیس سابق دانشگاه هوایی مسکو به همراه همسرش برای سفری یک هفته‌يي به ایران سفر کرد.

وی يکي از پيشتازان تاريخ کيهان نوردي به شمار می رود. او يکي از 20 کيهان نورد اوليه شوروي و از دوستان يوري گاگارين به شمار مي‌رود.

ويكتور گورباتكو در سوم دسامبر 1934 در كراسنادار روسيه به دنيا آمد. در 1952 وارد مدرسه هوانوردي روستف شد. در سال 1956 فارغ التحصيل شده و به نيروي هوايي شوروي پيوست.

وي توانست مرز امتحان هاي گوناگون علمي و عملي را پشت سر گذاشته و از بين چندين هزار نفر، يكي از 20 نفري باشد كه براي سفر به فضا انتخاب شدند و به تمرين پرداخت اما اين آموزش 9 سال به طول انجاميد.

گارباتکو در این فاصله توانست دکترای علوم فنون هوایی را از معتبرترین موسسه آموزش عالی هوانوردی نظامی شوروی یعنی آکادمی ژوکوفسکی بگیرد و سطح دانش خود را در حد بالایی ارتقاء دهد. وی نخستين پرواز خود را با سايوز7 به همراه ولكف و فيليپچنكو در 1969 به مدت 118 ساعت و 42 دقيقه انجام داد. سفر بعدي وي با سايوز24 به همراه گلازكف در 1977 انجام شد كه 425 ساعت و 23 دقيقه طول كشيد. گورباتكو و همسفرش طي اين مدت در ساليوت 5 به پژوهش مشغول بودند.

سومين سفر وي با سايوز37 در 23 ژوئيه 1980 آغاز شد. در اين سفر فام توآن، كيهان نورد ويتنامي وي را همراهي مي‌كرد. سفر اين دو در مدار زمين 188 ساعت و 42 دقيقه به طول انجاميد.

به گزارش ايسنا، گارباتکو در سال های بعد و به دنبال کناره گیری از گروه کیهان نوردان، مدت ها در هیات گزینش و ممتحنه فضانوردان بود و همزمان با درجه استادی ارشد دانشگاه مهندسی هوایی مسکو تدریس می کرد. وی بعدا به ریاست این دانشگاه رسید.

گارباتکو سال قبل به ایران آمد و ضمن شرکت در مراسم مختلف کلنگ نخستین باغ موزه فضایی خاورمیانه را در اصفهان به زمین زد.

سالیجان شریپوف

آخرین فضانوردی که به ایران سفر کرده، سالیجان شریپوف، کیهان نورد مسلمان روس بود. وی که چند ماه قبل سفری یک هفته ای به دامغان داشت در روز 24 اوت 1964 در شهر اوزگن جمهوری قیرقیزستان در خانواده ای مسلمان به دنیا آمد. دبیرستان را در سال 1981 در همان شهر به پایان رساند. با توجه به علاقه ای که به هوانوردی داشت به آموزشگاه عالی هوانوردی نظامی خارکف وارد شد و در سال 1987 این آکادمی را در رشته مهندسی و فرماندهی جنگنده های تاکتیکی به اتمام رساند. وی بعدا تحصیل را ادامه داد و در سال 1995 از دانشکده کارتوگرافی مسکو درجه مهندسی و کارشناسی ارشد مدیریت محیط زیست را دریافت کرد.

از سال 1987 تا 1990 به عنوان مربی آموزش خلبانی هنگ هفتم حمل و نقل هوایی دوره های آموزشی برای کارمندان بخش حمل و نقل هوایی و توسعه نیروی هوایی نظامی منطقه آسیاي مرکزی در شهر توکماک خدمت می کرد.

در 8 اوت 1990 به جمع کیهان نوردان پیوست. آموزش مخصوص پرواز های فضایی را از اکتبر همین سال آغاز کرد که تا مارس سال 1992 ادامه داشت. در پایان دوره با عبور از امتحان توانست بطور رسمی عنوان فضانورد را به دست آورد.

از آوریل 1992 در گروه های آماده سازی برای پرواز به مجتمع فضایی میر فعالیت می کرد. به دنبال بستن قرارداد همکاری بین سازمان فضانوردی روسیه و سازمان فضانوردی آمریکا از سال 1997 برای پرواز با شاتل فضایی انتخاب شد. از اوت 1997 تا ژانویه سال 1998 به عنوان متخصص ماموریت در پرواز شماره 89 شاتل فضایی در مرکز فضایی جانسون آموزش دید.

نخستین سفرش با کیهان پیمای اندیور بود. او به عنوان متخصص ماموریت در این پرواز به همراه شش کیهان نورد آمریکایی در 23 ژانویه سال 1998 از مرکز فضایی کاناورال به فضا پرتاب شد. کیهان پیمای آنها 24 ژانویه به مجتمع مداری میر متصل شد. پرواز مشترک تا 29 ژانویه طول کشید اما سفر آنها پس از جدایی از میر تا 31 ژانویه ادامه داشت. به این ترتیب نخستین ماموریت مداری سالیجان، هشت روز و 19 ساعت و 46 دقیقه و 54 ثانیه طول کشید و نام شریپف به عنوان سیصد و هفتاد و پنجمین فضانورد جهان و هشتاد و هشتمین کیهان نورد روس به ثبت رسید.

در سفر دوم او به فضا به عنوان فرمانده ناو سایوز تی.ام. آ-5 در قالب دهمین گروه اعزامی به ایستگاه فضایی بین المللی به همراه یوری شارگین و لروی چیائو از آمریکا راهی مدار زمین شد.

این ماموریت در 14 اکتبر سال 2004 آغاز و پس از 192 روز و 19 ساعت و يك دقیقه و 59 ثانیه در 24 آوریل 2005 پایان یافت. در طول این پرواز، شاریپف دو راهپیمایی فضایی انجام داد که جمعا 10 ساعت طول کشید.

او از اکتبر 2005 تا مه 2006 به عنوان نماینده مرکز آموزش کیهان نوردان روسیه در مرکز فضایی جانسون آمریکا، آموزش و تمرین کیهان نوردان برای پرواز به ایستگاه فضایی بین المللی را زیر نظر داشت.

شریپف در سال 2008 از پرواز های فضایی کناره گیری کرد اما در آموزش کیهان نوردان در روسیه همچنین مرکز فضایی جانسون به عنوان استاد فضانوردان شرکت دارد.

به گزارش ايسنا، وی به دليل خدمت هایی که در زمینه فضانوردی انجام داده، موفق به دریافت مدال هایی شده که از جمله می توان به مدال ستاره طلایی «قهرمان فدراسیون روسیه»، مدال «شایستگی در توسعه کیهانوردی»، ستاره طلا «قهرمان جمهوری قرقیزستان»، مدال پرواز فضایی ناسا و ... اشاره کرد.

شریپف متاهل است و جالب است بدانید که یک دختر به نام نگار و یک پسر به اسم جهانگیر دارد.

شیخ مظفر

بر اساس برخی خبر ها، امسال در هفته جهانی فضانوردی قرار است شیخ مظفر، فضانورد مسلمان مالزیایی به ایران بیاید. وي به عنوان سخنران كليدي در نخستين همايش ملي «ماهواره براي توسعه پايدار» كه 12 و 13 مهر ماه جاري در دانشگاه صنعتي اميركبير برگزار مي‌شود، سخنراني مي‌كند.

سفر مظفر شکور به فضا برخلاف دیگر گردشگران مانند تیتو و شاتلورث که با پرداخت 20 میلیون دلار از طرف آنها میسر شد، هدیه دولت روسیه در ازای بستن قرارداد سنگین یک میلیارد دلاری با مالزی برای خرید سامانه های هوایی و خدمات ماهواره‌يي بود. پس از بستن این قرارداد مشخص شد روسیه در کنار فروش برخی امکانات در زمینه های هوایی و ماهواره‌يي به مالزی، کیهان نوردی را هم از این کشور به ایستگاه فضایی بین المللی خواهد فرستاد.

در چارچوب همین قرارداد دولت مالزی فراخوانی صادر كرد و از علاقمندان سفر به فضا خواست با پر کردن فرم های مخصوص اعلام آمادگی کنند. پس از انتشار فراخوان، سازمان فضایی مالزی 11 هزار و 275 درخواست دریافت کرد. در بررسی پرسشنامه های دریافت شده، هزار و 994 نفر به مرحله بعدی راه یافتند. در مرحله بعدی انتخاب، مسابقه دو استقامت برگزار شد که 198 نفر توانستند از آن سر بلند بیرون آیند. در آزمایش های دقیق پزشکی تعداد افراد را به 27 نفر تقلیل داد. آزمون های بعدی داوطلبان را به هشت و بالاخره به چهار نفر تقلیل داد. این چهار نفر به شهرک فضانوردان در حومه مسکو منتقل شدند تا کارشناسان فضایی روسیه با بررسی های دقیق، دو نفر را به عنوان نامزدهای اصلی انتخاب کنند. بالاخره پس از بررسی های همه جانبه این دو نفر برگزیده شدند. در چهارم سپتامبر 2006 عبدالاحمد بدری، نخست وزیر مالزی به طور رسمی نام کیهان نوردان را اعلام کرد و مشخص شد نامزد اصلی این سفر، مظفر شکور خواهد بود و فیض بن خالد به عنوان جانشین و عضو علی البدل در تمام مراحل آموزش وی را همراهی خواهد کرد.

کار آموزش مظفر شکور و فیض بن خالد از اکتبر2006 در مرکز آموزش و آماده سازی فضانوردان آغاز شد.

مظفر شکور در 27 ژوئیه 1972 در کوالالامپور به دنیا آمد. وی دارای درجه دکتری اورتوپدی است، گرچه وقت زیادی را صرف کارهای مورد علاقه اش از جمله نمایش لباس و شرکت در برنامه‌های تلویزیونی و مدیریت رستوران و ... غیره می کند.

وی در روز 10 اکتبر 2007 بر عرشه ناو کیهانی سایوز تی. ام. آ-11 به همراه یوری مالنچنکو، کیهان نورد با سابقه روس و پگی ویتسون، فضانورد آمریکایی به فضا پرتاب شد. دو روز بعد این ناو به ایستگاه فضایی بین المللی پیوست. شکور پس از 11 روز اقامت در فضا، روز 21 اکتبر 2007 به سلامت در قزاقستان فرود آمد.

مظفر شکور، نهمین و آخرین فضانورد مسلمانی است که تاکنون به فضا سفر کرده است.

همچنین وي را بعد از انوشه انصاری مي توان دومین گردشگر فضایی مسلمان دانست که توانسته مرزهای جو زمین را پشت سر بگذارد.

انتهاي پيام