وقتي ليونل مسي با دريبل چند بازيکن توپ را درون دروازه حريف جا مي‌دهد، ميليونها نفر در سراسر جهان خوشحال مي‌شوند و ميليونها دلار هم به جيب بازيكن گلزن و تيمش مي‌رود، اما در اين بين کسي به فکر کودکان فقير پاکستاني نيست. کارگراني كم سن و سال که توپي را که مسي گل کرده، توليد کرده‌اند. به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در فوتبال امروز همه از نامها و باشگاههاي بزرگ صحبت مي‌کنند، غافل از اين‌که در همسايگي شرق ايران کشوري فقير قرار داشته که يکي از قطبهاي اصلي توليد دستي توپهاي فوتبال در جهان بوده و کمتر کسي از اين موضوع خبر داشته و يا به آن اهميت مي‌دهد. پاکستان کشوري که يکي از بزرگترين صادرکنندگان تروريست در جهان محسوب مي‌شود، در عين حال بزرگترين صادرکننده کالايي در جهان است که ابزار اصلي پرطرفدارترين ورزش جهان به شمار مي‌رود. توپ فوتبال! براساس آمارهاي منتشر شده امروزه حدود 80 درصد از توپهاي فوتبالي که در سراسر جهان مورد استفاده قرار مي‌گيرند، در پاکستان توليد مي‌شوند. 75 درصد از اين حجم توليد که معادل 60 درصد از کل توليد توپ فوتبال در جهان مي‌شود، در شهر سيالکوت پاکستان صورت مي‌گيرد. همچنين تا پايان دهه 90 ميلادي پاکستان به قطب توليد 75 درصد از مجموع توپهاي فوتبال در جهان تبديل شد. ضمن اين‌که بيش از 70 درصد از کل توپهاي وارداتي به آمريکا نيز ساخت پاکستان هستند. عمده اين توپها در شهر سيالکوت توليد مي‌شوند، شهري که نزديک به 100 سال سابقه کار در صنعت توليد توپ فوتبال را دارد. ***كار كودكان و شكست توافق‌نامه آتلانتا تا اين جاي کار عيبي ديده نمي‌شود، اما در فرايند توليد توپهاي فوتبال در پاکستان عمدتا از کودکان کم سن و سال استفاده مي‌شود که اين موضوع بارها با انتقاد شديد گروههاي ضدکار کودکان مواجه شده است. در سال 1996 و در جريان بازيهاي فوتبال ليگ اروپا عده‌اي از فعالان حقوق کودکان اقدام به لابي‌گري با شرکتهاي بزرگي مانند نايک و آديداس کردند تا جلوي کار کودکان پاکستاني در زمينه توليد توپ فوتبال را بگيرند. در 14 فوريه سال 1997 در آتلانتاي آمريکا توافق نامه‌اي بين سازمان بين‌المللي کار، يونيسف، جمعيت نجات کودکان بريتانيا و اتاق بازرگاني و صنايع سيالکوت به امضا رسيد که هدف اصلي آن مقابله با کار کودکان در مراکز توليد توپ در پاکستان بود. فيفا نيز در سال 1996 اعلام کرد که همه توليدکنندگان توپ فوتبال بايد داراي آرم مخصوصي باشند که آن آرم نشان دهنده توليد توپ بدون استفاده از کودکان است. در سال 1999 تحقيقاتي انجام شد تا نشان دهد توافق نامه آتلانتا چقدر موفق بوده است. در کمال تاسف نتايج تحقيقات نشان داد که روند بکارگيري کودکان در مراکز توليد توپ در پاکستان همچنان ادامه يافته و در نتيجه توافق نامه آتلانتا عملا شکست خورد. همچنين با وجود همه تلاشهاي انجام شده فدراسيون جهاني فوتبال (فيفا) اعتراف کرده که کار کودکان در صنعت توپ سازي پاکستان موضوعي بسيار پيچيده بوده که اين نهاد ورزشي توانايي و تجربه کافي و لازم را براي مهار آن ندارد. ***مراكز توليدي كه توالت هم ندارند! در حال حاضر سازمان بين‌المللي کار (IL0) و انجمن مستقل نظارت بر کار کودکان (IMAC) به صورت موردي بر وضعيت کار کودکان در مراکز توليد توپ در پاکستان نظارت مي‌كنند. در همين حال سازمانهاي فعال در زمينه حقوق کارگران نيز اذعان کرده‌اند که اغلب اهداف از پيش تعيين شده درباره رعايت حقوق کارگران فعال در صنعت توپ سازي در کشورهاي پاکستان، هند، چين و تايلند محقق نشده است. براساس بررسيهاي انجام شده بسياري از کارگران پاکستاني فعال در صنعت توپ سازي از دريافت حداقل دستمزد قانوني ماهانه محروم بوده و تحت سخت‌ترين شرايط کار مي‌کنند. همچنين براساس تحقيقات انجام شده از يکي از شرکتهاي توليدکننده توپ در پاکستان مشخص شد که کليه کارگران اين شرکت به صورت موقت استخدام شده‌اند که به اين ترتيب آنها از دسترسي به هرگونه خدمات بهداشتي و بيمه اجتماعي محروم مانده‌اند. زنان پاکستاني فعال در صنعت توپ سازي اين کشور نيز با تبعيضي مضاعف روبرو بوده و به خاطر جنسيتشان کمتر از مردان حقوق مي‌گيرند. حال آن‌که حقوق مردان هم زير ميزان تعيين شده از سوي قانون است. زنان همچنين در صورت حاملگي با خطر از دست دادن شغل خود روبرو هستند. در يک کارخانه توليد توپ در چين هم مشخص شد که کارگران در فصل اوج کار روزي 21 ساعت کار مي‌کنند، در حالي که از هرگونه اضافه حقوق و مزايا نيز محروم هستند. شرايط کار در مراکز دوخت و توليد توپ در پاکستان رقت‌انگيز توصيف شده است. در اين مراکز خبري از آب آشاميدني سالم، تجهيزات پزشکي و درماني و حتي سرويس بهداشتي نيست! ***برقي كه همه را كور كرد! براساس گزارش نهادهاي بين‌المللي کار کودکان همچنان در مراکز توليد توپ در اين کشور ادامه داشته و به نظر مي‌رسد تلاشها براي مبارزه با اين معضل تاکنون نتيجه‌اي در بر نداشته است. قرار بود حتي در جريان برگزاري رقابتهاي جام جهاني 2010 در آفريقاي جنوبي کمپيني در حمايت از پايان کار کودکان در مراکز توپ سازي پاکستان و افزايش حقوق کارگران فعال در اين مراکز به راه بيفتد، اما به نظر مي‌رسد برق بازيهاي جام جهاني همه را کور کرد و کسي به حرف به حق اين کمپين گوش نکرد. براساس تحقيقات انجام شده هزاران کودک بين سنين پنج تا 14 سال به 10 تا 11 ساعت کار در مراکز دوخت توپ در پاکستان مجبور شده‌اند. بسياري از اين کودکان به دليل بدهي والدين خود مجبور کار در مراکز دوخت توپ شده‌اند. ***رقيبي به نام چين اخيرا مشکل ديگري نيز بر مشکلات کارگران صنعت توپ سازي پاکستان افزوده شده که آن مشکل اخراج از کار است. با توجه به اين‌که رقبا در شرق و جنوب شرقي آسيا در دوخت توپ از ماشينهاي پيشرفته استفاده مي‌کنند اين موضوع صنعت توپ سازي پاکستان را به شدت تهديد مي‌کند. اخيرا نيز تعداد زيادي از کارگران يکي از واحدهاي بزرگ توليد توپ در پاکستان از کار خود اخراج شدند. اين باعث شده تا کودکان اخراج شده براي ادامه کار وارد بخشهايي مانند ساخت تجهيزات جراحي و يا برداشت پنبه شوند که شرايط کاري در آنها بسيار بيشتر خشن‌تر و بي‌رحم‌تر است. چين در سالهاي اخير به يکي از رقباي جدي پاکستان در زمينه توليد توپ فوتبال تبديل شده و توانسته با توجه به مزيت توليد انبوه و نيروي کار ارزان سهم خود را در بازار جهاني افزايش دهد. با اين وجود پاکستان با توجه به سابقه طولاني در صنعت توپ سازي جهان همچنان در بازار جهاني اين کالا يکه‌تازي مي‌کند. در حال حاضر برندهاي مطرحي مانند امبرو، آديداس و پوما توپهاي فوتبال خود را به سازندگان پاکستاني سفارش مي‌دهند. سازمان بين‌المللي حقوق کارگران قبل از جام جهاني 2010 آفريقاي جنوبي با راه‌اندازي ايميلي ويژه از همه مردم دنيا خواسته بود که با فرستادن نظرات خود به صورت مستقيم با سپ بلاتر، رئيس فيفا ارتباط برقرار کرده و او را وادار به متوقف کردن شرايط نامساعد کاري کودکان در پاکستان کنند. ***سيالکوت کجاست؟ سيالکوت از شهرهاي پاکستان بوده که در شمال شرقي استان پنجاب و در دامنه کوه‌هاي پوشيده از برف کشمير نزديک رودخانه چناب واقع شده است. سيالکوت مرکز ناحيه سيالکوت است. اين شهر در 125 کيلومتري شمال غربي لاهور واقع شده و تنها چند کيلومتر با منطقه تحت کنترل هند يعني جامو فاصله دارد. سيالکوت داراي تاريخچه‌اي چند هزار ساله بوده و تاکنون بارها بين اقوام و اديان هندو، بودايي، فارسي، يوناني، افغان، ترک، سيک، مسلمانان و بريتانايي دست به دست شده تا اين‌که بالاخره تحت حکومت کشور پاکستان قرار گرفت. جمعيت سيالکوت حدود يک ميليون نفر اعلام شده است. سيالکوت سومين مرکز اقتصادي در پنجاب پس از لاهور و فيصل آباد محسوب مي‌شود. سيالکوت از طريق پايه بازرگاني اين شهر با بورس لاهور در ارتباط است. چند بانک دولتي پاکستان نيز در اين شهر شعباتي دارند. بعد از کراچي سيالکوت دومين شهر پاکستان از نظر حجم درآمد ارزي به خاطر صادرات بالايش محسوب مي‌شود. سيالکوت تاکنون بارها جايزه صادرکننده نمونه پاکستان را بدست آورده است. اين شهر همچنين يک بخش صنعتي و يک منطقه فرآوري صادرات دارد. قرار است يک منطقه فرآوري صادرات ديگر نيز در مسير بزرگراه بين سيالکوت و لاهور احداث شود. سيالکوت از نظر درآمد سرانه بالاترين رتبه را در ميان شهرهاي پاکستان دارد. از مهمترين صنايع سيالکوت مي‌توان به لوله‌سازي، چرم، پوشاک چرمي، تجهيزات موسيقي، جراحي و دندان‌سازي، تجهيزات ورزشي شامل پوشاک هنرهاي رزمي، دستکش، مدال، صندلي، عصا، کارد و چنگال، چاقوهاي شکار، تفنگهاي بادي و تفنگهاي ساچمه‌اي اشاره کرد.صادرات محصولات اين صنايع سالانه ميلياردها دلار درآمد ارزي نصيب سيالکوت مي‌کند. همچنين بخشي از صنعت قطعه‌سازي خودرو پاکستان نيز در سيالکوت فعال است. ضمن اين‌که بخشهايي مانند توليد مبلهاي چوبي و فولادي، محصولات لاستيکي، لوازم آشپزي، دوچرخه، تاير و تيوپ دوچرخه و کفش نيز در سيالکوت حضور پررنگي دارند. گزارش از خبرنگار ايسنا: محمدجواد به‌آبادي انتهاي پيام