/الگوي اسلامي - ايراني پيشرفت/ عضو شوراي انقلاب فرهنگي: اين الگو تبلور همه آمال و آرمان‌هاست رييس دانشگاه تهران: الگوي ايراني اسلامي به تغيير نسل نياز دارد
با حضور فرهاد رهبر، رييس دانشگاه تهران و علي‌اكبر رشاد عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي، بخش گفت‌وگوي ويژه خبري شامگاه 13 آذر ماه سيما به موضوع «پيش نيازها و راهكارهاي الگوي ايراني اسلامي پيشرفت» و بحث و گفت‌وگو در زمينه مباحث مختلف اين الگو اختصاص داشت.
به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در ابتداي اين برنامه فرهاد رهبر رييس دانشگاه تهران در خصوص ضرورت تدوين الگوي ايراني - اسلامي پيشرفت با وجود سند قانون اساسي و سند چشم‌انداز گفت: اين الگو يك سند زير ساختي و بالادستي براي همه اسنادي است كه در طول 30 سال اخير در بخش‌هاي گوناگون تنظيم شده است و اين الگو با آن چيزي كه امروز در دنيا با عنوان مصطلح توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي مطرح است، متفاوت است.
وي ادامه داد: علم توسعه كه امروز در دنيا مصطلح شده است در واقع تجويزي بيش از آنچه كه مسير رفته كشورهاي غربي را به ما نشان مي‌دهد نيست و عمر آن به بيش از 50 سال هم نمي‌رسد. در حالي كه دانش علوم اجتماعي، اقتصادي و علوم سياسي مربوط به قرن‌ها قبل است كه از آن دوران آغاز شده و دانش توسعه اقتصادي سياسي و فرهنگي هم ممكن است از آن الهام گرفته باشد و چيزي است كه دنياي غرب و دنياي پيشرفته آن مسير را طي كرده است.
رهبر افزود: در حال حاضر كشور‌ها طبق همان دانش مصطلح، به كشورهاي توسعه يافته، در حال توسعه و توسعه نيافته تقسيم‌بندي شده است و طبق اين تقسيم‌بندي كشورهاي توسعه‌يافته شامل همان كشورهاي قدرتمند غربي، كشورهاي در حال توسعه همان كشور‌هايي كه براي رسيدن به هدف و مطلوب از تجويز كشورهاي توسعه يافته استفاده مي‌كنند و كشورهاي توسعه نيافته نيز همان كشور‌هايي هستند كه به طور كلي اين مسير را دنبال نمي‌كنند و نمي‌خواهند قوي شوند، بنابراين اگر ما بخواهيم يك الگوي توسعه اسلامي ايراني كه مختص خود ما است را طراحي كنيم بايد سندي فرادستي از قانون اساسي و سند چشم‌انداز طراحي شود كه جهت كلي را نشان دهد به گونه‌اي كه اسناد و برنامه‌هاي بلند‌مدت مانند سند چشم‌انداز و سند‌هاي ميان‌مدت مانند برنامه‌هاي 5 ساله از اين الگو تبعيت كنند، زيرا اين الگو يك آرمان، قله و هدف را براي رسيدن به هدف مطلوب و متعالي نشان مي‌دهد و جهت‌گيري مي‌كند.
رهبر در بخش ديگري از سخنانش در پاسخ به پرسش مجري تلويزيون مبني بر تعريف شاخصه‌هاي الگوي ايراني ـ اسلامي پيشرفت ادامه داد: در به كاربردن كلمه پيشرفت بار معنايي خاصي دنبال مي‌شود و آن به اين معني است كه چون توسعه فقط كيفيت توسعه و مسائل دنيوي را نشان مي‌دهد مي‌خواهد عالي‌ترين مسائل دنياي پيشرفت و رفاه مادي را براي انسان هدف قرار دهد، در حالي كه الگوي پيشرفت جامعه ايراني نه تنها مفاهيم و شاخص‌هاي دنيوي و كيفيت زندگي بشر را دنبال مي‌كند، بلكه به ابعاد اخروي بشر با سرلوحه قرار‌دادن آموزه‌هاي ديني و اسلامي نيز نظر دارد.
وي ادامه داد: در الگوي توسعه تنها سود توليد‌كننده و مصرف‌كننده ملاك هدف مطلوب قرار گرفته است و اين بدون توجه‌كردن به مسائل ارزشي و ديني ماست كه قصد داريم مسائل دنيوي را به مسائل اخروي متصل كنيم.
رييس دانشگاه تهران افزود: در الگوي ايراني ـ اسلامي پيشرفت مفاهيم از جنبه‌هاي ديگري نيز مطرح مي‌شود و در واقع انسان‌ها از مصرف ديگران هم لذت مي‌برند كه به نوعي جنبه ايثار و از خودگذشتگي را نيز در خود دارد.
وي ادامه داد: در ترسيم الگوي ايراني ـ اسلامي پيشرفت بعضي از شاخص‌هاي دنيوي را نيز مي‌توان اندازه‌گيري و رصد كرد و از طرف ديگر نيز مي‌توان برخي از شاخص‌هايي را كه در آن مفاهيم و ارزش‌هاي اسلامي هم نهفته است مورد توجه قرار مي‌گيرد و آنها را نيز به لحاظ كيفي و كمي براي طراحي الگوي مطلوب بايد مورد توجه قرار داد.
رهبر افزود: طبيعتا براي رسيدن به يك الگوي مطلوب بايد از وضع موجود شناخت داشته باشيم و با ترسيم هدف مطلوب نوع روند و چگونگي نيل به اين هدف را نيز طرح‌ريزي كرد و هم‌چنين براي اين‌كه بفهميم در طول مسير درست حركت كرده‌ايم، قاعدتا بايد به شاخصه‌هاي كمي در مسائل دنيوي در كنار مسائل اخروي توجه داشت تا ميزان انحراف از وضع مطلوب در هر لحظه اندازه‌گيري و رصد شود و به سمت وضع مطلوب هدايت شود.
فرهاد رهبر در بخش ديگري از اين برنامه در پاسخ به اين سوال كه با تدوين الگوي ايراني - اسلامي پيشرفت تكليف تجربه‌هاي بشر در حوزه‌هاي علوم مختلف چه مي‌شود و آيا در طراحي اين الگو از آنها نيز استفاده مي‌شود، گفت: اگر از نكات افتراق الگوي ايراني - اسلامي پيشرفت و توسعه سخن به ميان آمده است، به اين معني نيست كه ما در ترسيم اين الگو به ديگر مفاهيم علوم انساني كه تا به حال تجربه شده است، توجه نمي‌كنيم، بلكه در اين الگو سعي خواهد شد در كنار مسائل دنيوي كه بيشتر سرچشمه‌هاي علوم انساني غرب است، به مسائل روحي و اخروي نيز توجه شود، زيرا به طور كلي در الگوي توسعه غربي اين نقيصه كه همه مسائل را به صورت مادي نگاه مي‌كند وجود دارد، در حالي كه الگوي پيشرفت ايراني - اسلامي هم جنبه مادي و هم جنبه معنوي را مورد توجه قرار داده است.
وي ادامه داد: الگوي ايراني - اسلامي پيشرفت به دنبال اين نيست كه همه علوم را از نو آغاز كند، ولي ايرادي كه باعث شده است ما الگوي ايراني - اسلامي را طراحي كنيم، مبحث علوم انساني است، زيرا معتقديم كه علوم انساني كه غرب در طي ساليان گذشته مورد مطالعه قرار داده است و ما امروز آن را مطالعه مي‌كنيم، بارها نقد و ابطال شده است و متناسب با ويژگي‌هايي كه خود آنها از انسان‌شناسي داشته‌اند مورد بررسي قرار گرفته است، ولي در ترسيم الگوي ايراني - اسلامي، پيشرفت مفهوم ديگري پيدا مي‌كند كه در آن انسان مادي گرا نيست و همه چيزش با لذت تعريف نمي‌شود كه ممكن است در همين مبحث نكات افتراقي با ديگر الگوها داشته باشيم، چرا كه در اين حوزه تعريف ما از انسان با توجه به آموزه‌هاي ديني و اسلامي با توجه به هستي‌شناسي، معرفت‌شناسي و شناخت ما نسبت به اين انسان است.
فرهاد رهبر، رييس دانشگاه تهران در پاسخ به اين پرسش كه تا چه اندازه الگوي ايراني - اسلامي پيشرفت بر اساس زمان و مكان متغير و يا ثابت است، نيز ادامه داد: اين الگو فضايي است كه بايد ايجاد شود و همگان در آن تنفس مي‌كنند، به همين منظور معتقدم شايد براي اجراي اين الگو بايد نسل عوض شود، زيرا ما به دنبال تغيير هستيم، ولي اين تغيير بايد در طول زمان انجام بگيرد و شايد لازم باشد چند نسل عوض شود.
وي درباره شاخصه‌هاي طراحي اين الگو نيز افزود: اين الگو بايد به گونه‌اي طرح‌ريزي شود كه فرد از بدو تولد در خانواده و آموزش و پرورش به طور طبيعي زاينده الگوي اسلامي - ايراني شود، لذا اگر به دنبال ايجاد اين فضا باشيم، نبايد شتاب‌زده عمل كنيم و اين به اين معني است كه بايد حداقل دو نسل عوض شود تا جايي كه براي اجراي اين الگو بگوييم سربازان مجري اين الگو هنوز متولد نشده‌اند. ضمن اين‌كه الگوي ايراني - اسلامي پيشرفت نبايد فضايي از پيش تعريف شده، خشك و بدون انعطاف داشته باشد، بلكه بايد فضايي متناسب با اقتضائات زمان در كل جهان طراحي شود تا بتوان با استفاده از اين الگو در كشور حركتي ايجاد شود و به واسطه به كارگيري آن از ديگر كشور‌ها عقب نيفتيم و از آنها تبعيت نكنيم.
رهبر گفت: اين الگو بايد به گونه‌اي طراحي شود كه بتوان استقلال خود را همان‌گونه كه اسم ايراني - اسلامي نيز در آن نهاده شده است، ترسيم كند تا شايد مورد تقليد خيلي ديگر از كشور‌ها قرار بگيرد.
به گزارش ايسنا، هم‌چنين در اين گفت‌وگو علي‌اكبر رشاد عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي درباره مبناي انتخاب كلمات الگوي ايراني - اسلامي پيشرفت گفت: الگوي ايراني - اسلامي پيشرفت يك سند نيست، بلكه تبلور همه آمال و آرمان‌هاست و بايد ديگر اسناد براي تحقق اين الگو به خدمت اين الگو درآيند.
وي ادامه داد: در اين تعبير از چهار كلمه استفاده شده است كه هدف از به كاربردن اين واژه‌ها حاكي از معنا، مراودات و منوياتي است كه در پس اين تركيبات نهفته است. به همين منظور، هدف از به كارگيري كلمه الگو و معني كه ما از آن اراده مي‌كنيم، شامل يك مجموعه و منظومه است كه بايد به لحاظ ظرف تاريخي، جغرافيايي، فرهنگي و حتي اقليمي نقطه‌اي كه ظرف تحقق اين نظام است به صورت يك مدل و الگو در بيايد تا به يك نمونه تحقق‌پذير تبديل و ارائه شود. بنابراين الگو از جنس سند نيست، بلكه از جنس تصوير قابل تحقق است.
وي در خصوص به كارگيري واژه پيشرفت در الگوي ايراني - اسلامي پيشرفت ادامه داد: در واژه پيشرفت يك مبدا و انتها با توجه به بالندگي و جلورفتن در ذات و متن تركيب مدنظر قرار گرفته و به كاربرده شده و بستگي به اين دارد كه ما چه چيزي را پس و پيش بدانيم، ولي به نظر مي‌رسد كه كلمه پيشرفت بار معنايي خود را كه منظور مقام معظم رهبري است، دارا مي‌باشد.
وي افزود: كلمه اسلامي وجوه و عناصر ذاتي اين الگو را نمايندگي مي‌كند و واژه ايراني مختصات جغرافيايي، فرهنگي، تاريخ، احساسات و عواطف ملي را نمايندگي مي‌كند. علاوه بر اين صفت ايراني مختصات و ويژگي‌هاي اين الگو كه احيانا جنبه‌هاي نظري و عملي در آن ديده شده است را دارد و اين كلمه علت فاعلي براي اين الگو است.
وي با بيان اين‌كه الگوي ايراني - اسلامي پيشرفت دنياگر آخرت‌گراست، ادامه داد: اين الگو دنيا را مي‌سازد اما دنيا آرمان آن نيست، بلكه دنياگر آخرت‌نگر است.
رشاد در ادامه در پاسخ به اين پرسش كه آيا اين الگو براي همه افراد جامعه نقش تعريف خواهد كرد، نيز گفت: اين الگو يك بخش‌نامه و قالب نيست كه بتوان آن را طراحي كرد و در واقع الگو و مدل جهان زيست است و همه‌چيز در آن متفاوت مي‌شود، اگر الگوها از يك منبع گرفته شود، اين الگو در شرايط تاريخي در نقاط و كشورهاي مختلف فرق مي‌كند و طبعا مختصات محيطي، منطقه‌اي، جغرافيايي، سياسي، تاريخي و عواطفي خاص خود را خواهد داشت و در كشور ديگر به گونه‌اي ديگر خواهد بود كه در نتيجه ممكن است خيلي با هم تفاوت نداشته باشد، اما اگر منابع الگوها متفاوت باشد، شاخصه‌ها نيز متفاوت خواهد بود كه ممكن است در بخش‌هايي با هم مشتركاتي داشته باشند كه ايرادي هم بر آنها نيست.
عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي ادامه داد: بايد توجه داشت كه در علوم انساني غر‌ب‌زاد تك گزاره‌هايي وجود دارد كه ممكن است به جهت اين‌كه از منابعي كه معتبر و مورد قبول ما نيز هستند، گرفته شده باشد و به همين خاطر درست هم باشند، كه در اين قبيل امور به مدد عقل و فطرت شباهت‌هايي بين الگوها وجود خواهد داشت كه اين‌ها مساله ما نيست.
وي افزود: بايد ديد كه اشتراكات الگوي ما با ديگر الگوها در چه سطح و افقي پيش مي‌آيد، زيرا ما در مختصات كلامي، اسلامي و غيراسلامي و علوم انساني اسلامي و سكولار كاملا با غرب متفاوت هستيم، البته اين به اين معني نيست كه بعضي با عوام‌فريبي مقاله نوشته‌اند كه ما مي‌خواهيم علوم عقلي را كنار بگذاريم و صرفا به علوم نقلي بپردازيم، كه اين‌گونه نيست، زيرا ممكن است كه ما بگوييم كه تكيه بر علوم صرفا تجربي به دليل تك منبعي‌بودن ناقص است، زيرا ما معتقديم عقل و فطرت هر كدام يك منبع هستند و وحي هم مي‌تواند به عنوان يك منبع مورد بررسي قرار گيرد، ولي كسي نگفته است كه قرار است ما علوم عقلي را نفي كنيم.
وي در ادامه اظهار كرد: ما در ترسيم الگوي ايراني - اسلامي پيشرفت بنا نداريم چيزي را ترسيم كنيم، بلكه مي‌خواهيم عالمي و آدمي را از نو بسازيم.
به گزارش ايسنا، هم‌چنين دكتر سليمي‌فر، رييس دانشكده علوم اداري و اقتصادي دانشگاه فردوسي مشهد كه در گفت‌وگوي تلفني در اين برنامه حضور پيدا كرده بود در خصوص چگونگي عملياتي‌شدن شاخصه‌هاي الگوي ايراني - اسلامي پيشرفت گفت: براي عملياتي‌شدن الگوي ايراني - اسلامي پيشرفت بايد به طور كلي نظام آموزش اصلاح شود و از سيستم فعلي كه متكي بر معقولات و حفظيات است به سمت پرورش و خلق توليد علمي برود. علاوه بر اين بايد نظام عميق‌تر كردن معرفت مردم نيز تنظيم شود، كه اين وظيفه نيز بر دوش مديران كشور، رسانه‌ها، دانشگاه‌ها و مراكز آموزشي است تا در اطلاع‌رساني آگاهي مردم افزايش پيدا كند و مردم به حقايق ديگر جهان نيز پي ببرند و براي مجسم‌كردن حقايق آماده شوند تا در واقع به يك انسان تسليم خدا تبديل شوند كه اين مي‌تواند هدف نهايي الگوي ايراني اسلامي پيشرفت باشد.
وي در بخش ديگري از اين برنامه در خصوص چگونگي برنامه‌ريزي دولت و حكومت براي تحقق اين الگو در بستر جامعه نيز ادامه داد: يكي از ماموريت‌هاي الگوي ايراني - اسلامي پيشرفت فراهم‌كردن زمينه براي مشاركت حداكثري مردم در فعاليت‌ها است.
وي ادامه داد: منظور از مشاركت حداكثري مردم، خصوصي يا دولتي‌بودن و يا تعاوني‌بودن نيست، ولي ممكن است بخشي از همه اين مسائل را شامل شود. به اين معني كه مردم در همه زمينه‌ها و ابعاد اقتصادي، سياسي و فرهنگي مشاركت كنند كه دولت مي‌تواند نقش مديريتي و هدايتي را در اين الگو براي نيرو‌ها به عهده بگيرد.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
نظرات