اشاره:
آنچه كه در پي مي‌آيد هفدهمين بخش از گزارش عملكرد اداره سلامت روان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در سال 1386 است كه در دفتر سلامت رواني، اجتماعي و اعتياد اداره‌ي سلامت روان تنظيم شده است.
در اين بخش عملكرد اداره سلامت روان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در "برنامه انتشار و توزيع ابزارهاي ارتباطي جهت ارتقاي روابط  خانوادگي و آغاز بهره برداري" ارائه مي‌شود؛ به اين ترتيب كه پس از بيان مساله، به چگونگي وضعيت موجود، اهداف كلي و اختصاصي، شرح برنامه، فعاليت‌هاي انجام شده، مشكلات موجود، فعاليت‌هاي بعدي و دستاوردهاي برنامه پرداخته خواهد شد.

سرويس مسائل راهبردي ايران به منظور تسهيل دسترسي خبرنگاران حوزه اجتماعي، و بهداشت و درمان به اسناد سياستي و برنامه‌هاي وزارت بهداشت و درمان با هدف فراهم آوردن زمينه تحليل و بررسي برنامه‌ها و سياست‌هاي حوزه بهداشت روان در عرصه‌اي عمومي، متن كامل اين سند را منتشر مي‌كند. قابل ذكر است پيش از اين نيز گزارشي از اهداف عملكردي اداره‌ي مذكور در سال 1387، در اين سرويس منتشر شده است.
سرويس مسائل راهبردي ايران (psy.isna88@yahoo.com) با تقدير از اين اقدام دفتر سلامت رواني، اجتماعي و اعتياد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، در مسير انتشار اطلاعات و تعامل با دانشگاهيان و افكار عمومي، آمادگي خود را براي انعكاس پيشنهادات و انتقادات استادان، پژوهشگران، دانشجويان، فعالان بخش سلامت روان و مديران و سياست‌گذاران بخش به منظور بررسي اين گزارش اعلام كرده و اظهار اميدواري مي‌كند ايجاد يك عرصه‌ي‌ عمومي براي گفت وگوي دانشگاهيان و حرفه‌مندان با مديران و سياست‌گذاران ضمن مستندسازي تاريخ سياست‌گذاري و نظارت عمومي بيشتر بر فرآيند سياست‌گذاري عمومي، موجب طرح ديدگاه‌هاي جديد و ارتقاي كيفيت اين فرآيند در هر حوزه شود. 

*********

انتشار و توزيع ابزارهاي ارتباطي جهت ارتقاي روابط خانوادگي
و آغاز بهره برداري

مقدمه و بيان مساله:
نتايج مطالعات انجام شده در ايران حاکي از آن است که برخلاف کشورهاي غربي، در اکثريت موارد بروز موارد كودك‌آزاري صرفاً ناشي از عدم آگاهي والدين از نحوه صحيح تعامل با کودکان است و به ميزان بسيار کمتري مسائلي چون الکليسم، پريشاني‌هاي روابط والدين و غيره در آن دخيل هستند؛ هرچند که اين اتيولوژي‌ها نيز در مواردي مطرح مي‌باشند. به همين دليل وزارت بهداشت در سال 1382 با همکاري صندوق کودکان سازمان ملل متحد بر آن شد تا طي تعدادي كارگاه‌هاي مشارکتي با شرکت والدين، کودکان و نوجوانان و دست‌اندرکاران مراقبت از کودک، نيازهاي اساسي در رابطه با روش‌هاي بهبود روابط خانوادگي را برآورد كند. پس از اين مرحله، روش‌هاي بهبود ارتباط در قالب کتاب و بروشور به نحوي قابل ارائه به خانواده‌ها تدوين شد.

وضعيت موجود:
تاکنون 10،000 نسخه از ابزارهاي ارتباطي تهيه و توزيع شده است. تعداد افراد آموزش‌ديده در رده‌هاي مختلف در ادامه اين گزارش مورد اشاره قرار گرفته است.

مجري برنامه و همكاران:
- دفتر سلامت رواني، اجتماعي و اعتياد (اداره سلامت روان)
- صندوق کودکان سازمان ملل متحد

هدف كلي:
ارتقاي کيفيت ارتباط والد و کودک

هدف اختصاصي:
- تهيه ابزارهاي ارتباطي در قالب داستان‌هاي کوتاه
- تهيه ابزارهاي ارتباطي در قالب بروشور
- آموزش کارشناسان بهداشت روان در زمينه نحوه انتقال پيام‌هاي ابزارها به والدين، مشاورين و اولياي مدارس
- برگزاري نشست‌هاي آموزشي و آموزش والدين و مشاورين
- ارزيابي اثربخشي برنامه در بهبود توانايي برقراري ارتباط ميان والد و فرزند

شرح برنامه:
اين ابزارها در قالب يک کتاب داستان (10 داستان کوتاه) و سه بروشور با همکاري کارشناسان وزارت بهداشت و يونيسف طي سال‌هاي 2004 تا 2006 تدوين شده‌اند. دفتر سلامت رواني- اجتماعي براي سال 2007 ميلادي متعهد به چاپ و انتشار 10،000 نسخه از اين ابزارها و آغاز بهره‌برداري از آن‌ها در محيط بوده است.

فعاليت‌هاي انجام شده:
- انتشار 10،000 نسخه از هر يک ابزارها
- توزيع ابزارها ميان دانشگاه‌هاي علوم پزشکي کشور (معيار توزيع، ميزان فعاليت کارشناس بهداشت روان و روانپزشک مشاور علمي برنامه بوده است)
- برگزاري دو کارگاه آموزشي جهت آموزش نحوه بهره‌برداري از ابزارها به کارشناسان بهداشت روان و روانپزشکان مشاور علمي برنامه
- آغاز بهره برداري از ابزارها طي هفته بهداشت روان

دستاوردهاي برنامه تاکنون:
- آموزش کارشناسان مسئول بهداشت روان و روانپزشکان مشاور علمي برنامه
- برگزاري تعداد 14،298 جلسه آموزشي
آموزش 868،8774 نفر در زمينه ارتقاي کيفيت ارتباط والدين با کودکان شامل: 
* پرسنل بهداشتي
* اوليا 
* مشاورين مدارس
- توزيع بسته‌هاي آموزشي در بين شرکت کنندگان جلسات آموزشي

فعاليت‌هاي بعدي:
- تجديد چاپ ابزارها (توسط دفتر سلامت رواني- اجتماعي و يونيسف) و توزيع آن‌ها
- انجام ارزيابي در مورد اثربخشي ابزارها

دستاوردهاي سال 87:
- تجديد چاپ و توزيع حداقل 30،000 بسته آموزشي
- انجام ارزيابي در مورد اثربخشي برنامه

ميزان پيشرفت:
100درصد فعاليت‌هاي مورد انتظار در سال 1386 انجام شده است.

مشكلات موجود:
- محدوديت بودجه جهت انتشار ابزارها در سطح مورد نياز
- عدم انعقاد تفاهم‌نامه سال 2008 ميلادي مابين معاونت سلامت روان و صندوق کودکان سازمان ملل متحد (اين صندوق براي سال 2008 متعهد به چاپ 10،000 نسخه از هر يک از ابزارها شده است). در حال حاضر، علي‌رغم اين‌که 5000 نسخه از ابزارها آماده تحويل هستند، امکان تحويل از صندوق کودکان سازمان ملل متحد وجود ندارد.

ادامه دارد...