سال 1387 در حالي به روزهاي پاياني خود نزديك مي‌شود كه صنايع وابسته حمل‌ونقل ريلي كشور به ويژه صنعت واگن‌سازي آن‌طور كه بايد و شايد نتوانستند به اهداف خود دست پيدا كنند.

به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، بدون شك حمل‌ونقل ريلي چه از نوع درون‌شهري و چه از نوع برون‌شهري آن يكي از مطمئن‌ترين انواع حمل‌ونقل در همه كشورهاي جهان محسوب مي‌شود و كشورهايي كه توانسته‌اند دراين نوع حمل‌ونقل پيشرفت كنند، در ابتدا اقدام به فراهم كردن زيرساخت‌هاي لازم براي استفاده از حمل‌ونقل ريلي كرده‌اند كه يكي از اساسي‌ترين اين زيرساخت‌ها‌ توسعه صنايع مربوط به اين نوع حمل‌ونقل است.

اما يكي از شاخص‌ترين صنايع وابسته به حمل‌ونقل ريلي در كشور، صنعت واگن‌سازي بوده كه اتفاقا سابقه اين صنعت نيز در كشورمان چندان كم نيست.

صنعت واگن‌سازي ايران طي سال‌هاي اخير پيشرفت‌هايي داشته و امسال نيز واحد ايريكو ايران‌خودرو به بهره‌برداري رسيد كه البته فعلا فقط ريل‌باس توليد مي‌كند. با اين وجود ضعف‌هاي صنعت واگن‌سازي كشور به قدري بود كه امسال دست‌كم دو شركت زيرمجموعه سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران (ايدرو) نتوانستند به برنامه‌هاي از پيش تعيين شده خود جامه عمل بپوشانند.

واگن‌پارس و پلور سبز، عقب‌تر از برنامه

بر اين اساس در حالي برنامه شركت واگن‌پارس براي سال جاري توليد 1276 دستگاه انواع واگن‌هاي باري است كه اين شركت تا پايان دي ماه امسال فقط موفق به توليد 198 دستگاه انواع واگن باري شده است؛ يعني از برنامه توليد 10 ماهه اين شركت (1016 دستگاه) معادل 19 درصد آن محقق شده است.

اين شركت در اجراي ساير برنامه‌هاي توليد خود نيز عقب افتاده است؛ به طوري كه در زمينه ساخت اسكلت انواع واگن مسافري، اين شركت برنامه توليد 33 دستگاه را براي سال جاري در دستور كار دارد كه تا پايان دي حتي يك دستگاه هم ساخته نشده است. اين در حاليست كه برنامه توليد 10ماهه اين شركت ساخت 23 دستگاه اسكلت انواع واگن مسافري بود.

در بخش ساخت و تكميل لكوموتيو نيز اين شركت تا پايان دي ماه امسال فقط به 29 درصد از برنامه توليد 10 ماهه‌اش عمل كرد.

اين شركت براي سال جاري ساخت و تكميل 7 دستگاه لكوموتيو را برنامه‌ريزي كرده بود كه تا پايان دي بايد به كليه برنامه خود عمل مي‌كرد، اما طي اين مدت فقط توانست دو دستگاه را عملياتي كند.

در زمينه تكميل واگن مسافري، برنامه امسال واگن پارس ساخت 80 دستگاه است كه تا پايان دي فقط 8 دستگاه معادل تنها 14 درصد از برنامه توليد 10 ماهه اين شركت اجرايي شد. در زمينه تكميل واگن ترن‌ست هم برنامه امسال اين شركت 40 دستگاه بود كه در 10 ماهه سال جاري فقط 4 دستگاه معادل تنها 13 درصد از برنامه توليد به مرحله اجرا رسيد.

در بخش تكميل واگن مترو نيز برنامه امسال شركت واگن پارس 50 دستگاه اعلام شد كه جالب اينجاست كه تا پايان دي ماه اين شركت هيچ عملكردي در اين حوزه نداشته است. اين در حاليست كه برنامه توليد 10 ماهه اين شركت تا پايان دي ماه تكميل 36 دستگاه واگن مترو بود.

در زمينه ساخت انواع فريم بوژي نيز برنامه سال جاري شركت واگن پارس 244 دستگاه اعلام شده است كه تا پايان دي فقط 112 دستگاه معادل 49 درصد از برنامه توليد 10 ماهه آن اجرايي شد.

همچنين شركت پلورسبز كه سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران (ايدرو) در كنار بخش خصوصي از سهامداران عمده آن به شمار مي‌رود، ساخت 42 دستگاه اسكلت انواع واگن مسافري را براي سال جاري در دستور كار دارد كه در 10 ماهه سال جاري فقط موفق به ساخت 12 دستگاه معادل 33 درصد از برنامه توليد خود شد.

واگن‌سازان واسطه‌گري مي‌كنند تا سازندگي!

اما در زمينه وضعيت صنعت واگن‌سازي ايران در سالي كه گذشت، عضو هيات علمي دانشگاه امام حسين (ع) به خبرنگار ايسنا گفت: " امسال از نظر برنامه‌ريزي، سال خوبي براي صنعت واگن‌سازي كشور خوب بود، اما از نظر اجرايي نه!"

دكتر اردشير احمدي با اشاره به اين‌كه شركت‌هاي واگن‌سازي كشور امسال در اجراي برنامه‌هاي خود با مشكلات زيادي مواجه شدند، عنوان كرد: " مي‌توان گفت كه امسال در زمينه ساخت واگن‌هاي مترو تقريبا هيچ كار خاصي در كشور انجام نشد و مي‌تواند گفت كه امسال عملكرد صنعت واگن‌سازي كشور در حوزه‌ بين‌شهري بهتر از حوزه مترويي بوده است."

وي با بيان اين‌كه سال آينده ساخت واگن‌هاي مترويي در كشور به دليل اجراي پروژه‌هاي مربوط به اين حوزه مترو بايد سرعت بيشتري گيرد، توضيح داد: " تقاضا براي واگن‌هاي مسافري بين‌شهري، لكوموتيو و واگن مترويي در پنج سال آينده به ترتيب به بيش از 1500، 300 و 3000 دستگاه مي‌رسد."

او با تاكيد بر اين‌كه بايد نقش سازندگي در شركت‌هاي واگن‌سازي كشور پررنگ‌تر شود، گفت: " در حال حاضر شركت‌هاي واگن‌سازي كشور بيشتر نقش واسطه‌گري دارند. يعني از طريق مشاركت با واگن‌سازان خارجي عمده مسووليت ساخت را به آن‌ها واگذار كرده و تقريبا هيچ نقشي در ساخت واگن ندارند."

احمدي تاكيد كرد: " اگر واگن‌سازان داخلي از واسطه‌گري دوري كرده و به سازندگي واقعي روي آورند، صنعت واگن‌سازي كشور در مسير پيشرفت قرار خواهند گرفت."

او با اشاره به لزوم انتقال دانش فني ساخت انواع واگن به كشور از طريق مشاركت با شركت‌هاي خارجي خاطرنشان كرد: "متاسفانه در صنعت واگن‌سازي مشاهده شده كه بعضا يك فن‌آوري يا يك نقشه طراحي چند بار از طرف خارجي به صورت تكراري خريداري شده و در عين حال باز هم وابستگي در اين زمينه وجود دارد كه اين موضوع جاي تاسف بسيار دارد."

وي با بيان اين‌كه واگن‌سازان داخلي حتي بايد به مرحله‌اي برسند كه ضمن دارا بودن دانش فني، قادر به توليد محصولات جديد نيز باشند، توضيح داد: "يكي ديگر از اشكالاتي كه در صنعت واگن‌سازي كشور وجود دارد، اين است كه شركت‌هاي واگن‌ساز براي جبران زيان خود در يك پروژه از يك پروژه ديگر استفاده كرده و به اين ترتيب بعضا با ضرردهي در چند پروژه متوالي مواجه مي‌شوند. اين در حاليست كه شرايط هر پروژه‌ با بقيه متفاوت است و بايد پرونده هر پروژه‌اي جداگانه بسته شود؛ حتي اگر آن پروژه زيان‌ده باشد."

وي با بيان اين‌كه براي توليد لكوموتيو برقي بايد كارخانه جديدي در كشور احداث شود يا اين‌كه خطوط توليد جديدي به كارخانه‌هاي واگن‌سازي كنوني در كشور اضافه شوند، عنوان كرد: " شركت واگن‌پارس اگر براي توليد واگن‌هاي باري طراحي شده است، بايد ظرفيت توليد خود را فقط با همين نوع واگن پر كند؛ در غير اين صورت براي توليد محصولات جديد بايد خطوط جديدي را به كارخانه خود اضافه كند."

او با بيان اين‌كه كشور هم‌اكنون اساسا كارخانه ايده‌آل براي توليد واگن‌هاي مترويي ندارد، گفت: " هم‌اكنون كارخانه‌هايي مانند جمكو و موتوژن تبريز مي‌توانند روي ساخت قسمت برق واگن مترو متمركز شده و سفارش بگيرند."

چشم‌انداز مثبت براي سال آينده

احمدي همچنين با بيان اين‌كه براي توسعه صنايع ريلي در كشور بايد از نظر متخصصان مربوطه استفاده شود، خاطرنشان كرد: "امسال همچنين ستاد راهبردي حمل و نقل ريلي به رياست ايدرو تشكيل شد تا بتواند اين صنايع را در كشور توسعه دهد."

وي چشم‌انداز حمل‌ونقل درون‌شهري و صنايع مربوط به آن‌را در سال آينده مثبت ارزيابي و خاطرنشان كرد: " دولت در لايحه بودجه بيش از هزار ميليارد تومان براي توسعه مترو در كشور مصوب كرده و شهرداري‌ها نيز بايد همين مقدار به مترو اختصاص دهند كه در مجموع بخش قابل ملاحظه‌اي از اين منابع بايد در بخش تجهيزات و به ويژه واگن‌سازي هزينه شود."

مونوريل مزيت دارد

عضو هيات علمي دانشگاه امام حسين (ع) در ادامه درباره وضعيت ساخت مونوريل نيز در سال جاري يادآوري كرد: " در تهران احداث مونوريل به طول 66 كيلومتر مصوب شده و آغاز كار اين پروژه منوط به تشكيل يك شركت مشترك بين شهرداري و وزارت كشور است. در مشهد نيز احداث منوريل به طول 46 كيلومتر مصوب شده است."

وي گفت: " به دليل اين‌كه كل سيستم‌هاي مترويي در كشورمان به صورت ستاره‌اي چيده مي‌شوند، نيازمند كمربندي هستيم تا مكمل اين سيستم باشد كه اين كمربند مي‌تواند مونوريل باشد؛ بنابراين احداث مونوريل مي‌تواند داراي مزيت باشد. براساس برنامه‌ريزي‌هاي انجام شده قرار است، در شهرهاي تهران، مشهد، اصفهان، شيراز، اهواز، كرج، كرمانشاه و قم مونوريل احداث شود كه البته تاكنون در هيچ‌يك از اين شهرها عمليات اجرايي آغاز نشده است. "

گزارش از: خبرنگار ايسنا محمدجواد به‌آبادي

انتهاي پيام