به گفته برخي از كارشناسان و دانشگاهيان؛ امروزه نبود اطلاعات يا نامنظم بودن بانك‌هاي اطلاعات فني مخازن نفت، از بنيادي ترين نقاط ضعف فرآيند مديريت و بهره‌برداري از مخازن نفت و گاز محسوب مي‌شود.
گزارش خبرنگار سرويس مسائل راهبردي ايران حاكي است، برخي از دانشگاهيان و متخصصان مهندسي نفت معتقدند: نبود و نقصان اطلاعات به طور مستقيم و غير مستقيم خسارت‌هاي سنگيني را در صنعت نفت كشور ما به بار مي‌آورد و نقش زيادي در كاهش ضريب بازيافت مخازن و به تعبيري از دست رفتن ميليارد‌ها بشكه نفت و كاهش چشم‌گير توان اقتصادي كشور دارد.

مخازن نفت در عمق چند كيلومتري زمين، به شكلي نامنظم، با ويژگي‌هايي متغيير گسترده شده‌اند و تنها مدل سازي‌هاي پيچيده‌ي رياضي و فني مي‌تواند رفتار پيچيده و بسيار متغير سنگ و سيال را در طول دوران بهره‌برداري پيش‌بيني كند؛ چنان‌كه متخصصان نفت رفتار مخزن را به پيچيدگي رفتار يك موجود زنده در طول عمر آن تشبيه مي‌كنند.

 از سوي ديگر انجام هر نوع تغييري در عمليات بهره‌برداري از جمله حفر يك چاه جديد، حفظ يا تغيير دبي توليد، تزريق سيالات ديگر براي حفظ فشار و نظير آن، واكنش‌هاي پيچيده‌اي از سوي مخزن به دنبال خواهد داشت كه مدل مخزن بايد توانايي پيش‌بيني آن را داشته باشد. در واقع هر تصميمي درباره نحوه‌ي بهره‌برداري و توسعه‌ي مخزن بايد قبل از اجرا در مدل مخزن شبيه‌سازي شده باشد. از اين منظر نبود يك مدل يا به روز نبودن آن، بنيادي ترين مشكل در برنامه‌ريزي توسعه‌ي مخازن نفت محسوب مي‌شود. در واقع توسعه بدون انجام مطالعات مخزن، حركت كردن با چشم‌هاي بسته، بدون هدف مشخص، در مسيري بسيار گسترده، پيچيده و خطرناك است.

اما اولين ابزار مدل سازي مخزن كه بايد در اختيار مهندسان مخزن قرار گيرد، مجموعه‌ي اطلاعاتي است كه از سنگ و سيال هر مخزن به دست مي‌آيد. اين اطلاعات به سختي و طي عمليات‌هاي مختلفي مانند زمين‌شناسي، چاه‌ پيمايي، لرزه نگاري‌، چاه آزمايي، مغزه‌گيري، انجام آزمايشات مغزه و آزمايشات و محاسبات pvt (دما،‌فشار، حجم) به‌ دست مي‌آيد و جمع آوري همه‌ي آن‌ها در كيفيت و دقت مدل سازي جامع آن مخزن نقش بسيار مهمي دارد. از آنجا كه نبود يك مدل درست و واقعي از مخزن منجر به تصميمات و مديريت نادرست در آن مخزن مي‌شود، مي‌توان به اهميت بنيادي اين اطلاعات پي برد. متاسفانه در صنعت نفت كشور ما بسياري از اين اطلاعات به دليل كوتاهي‌هاي انجام گرفته، موجود و يا در دسترس نيست.

 در يك نگرش راهبردي با رويكرد تجزيه و تحليل (SWOT) مي‌توان مواجهه با اين خلأ را به عنوان يك نقطه ضعف بنيادين در درون بخش مورد بررسي قرار داد. در اين صورت اگر درنظر داشته باشيم كه ساماندهي اطلاعات مخازن، زيربناي اصلي طراحي مدل مخزن است، مي‌توان گفت صنعت نفت كشور به ‌گونه‌اي جدي نيازمند تدوين استراتژي انتقال فناوري و از سوي ديگر طراحي‌ شيوه‌نامه‌ها و نظام‌ جامع جمع‌آوري اطلاعات است، به گونه‌اي كه تمامي شركت‌ها ملزم به رعايت آن در كل فرآيند مديريت و بهره‌برداري از مخزن باشند. 
سرويس مسائل راهبردي ايران در گزارش‌هاي آتي خود در اين زمينه به تفكيك، عمليات‌ها و فناوري‌هاي مختلف اخذ اطلاعات از مخازن نفت را مورد بررسي قرار مي‌دهد. 

ادامه دارد...