در سال‌هاي اخير تحولات گسترده در عرصه‌ي فن‌آوري بويژه در رايانه و ارتباطات سيار باعث شده كه در زمينه‌ي تطابق خط فارسي با اين فضاي نو، تناقض‌هايي به‌وجود آيد كه اين امر به خطر افتادن خط و زبان فارسي در اين محيط را به دنبال داشته و تاخير در يافتن راه‌حل مناسب براي حل اين مساله، به نگراني‌ها در درباره‌ي خط فارسي دامن زده است كه نيازمند چاره‌انديشي است.
اخيرا در پي انتشار نامه‌ي ابراز نگراني كه به‌امضاي جمعي از استادان زبان و ادبيات فارسي دانشگاه تهران رسيده بود، هشت نماينده‌ي مجلس شوراي اسلامي در تذكري به وزير ارتباطات و فن‌آوري اطلاعات، ضرورت صيانت از خط فارسي در فضاي رايانه و ارتباطات سيار را خاطرنشان كردند.
وجود اين نگراني‌ها ضرورت چاره‌انديشي درباره‌ي پاسداري از خط و زبان فارسي را يادآوري كرده و دليلي شد تا اين پرسش از مسوولان وزارت ارتباطات و فن‌آوري اطلاعات به‌عنوان متولي در حوزه‌ي رايانه و ارتباطات سيار پرسيده شود كه چه تدابيري براي اين موضوع انديشيده‌اند؟
وفا غفاريان - معاون وزير ارتباطات و رييس هيات مديره‌ي شركت مخابرات ايران - در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، درباره‌ي اقدام‌هايي كه وزارت ICT بايد براي پاسداري از خط و زبان فارسي در فضاي ارتباطات سيار انجام دهد، اظهار كرد: ارسال SMS به خط فارسي و انگليسي به سيستم‌هاي مخابراتي مربوط نمي‌شود، بلكه به امكانات گوشيهاي تلفن همراه موجود در بازار برمي‌گردد،؛ چراكه سيستم‌هاي مخابراتي ما هر دو نوع خط فارسي و انگليسي را پشتيباني مي‌كند.
وي افزود: اگر به دنبال اشاعه و فراگيري استفاده از خط و زبان فارسي در SMS هستيم، بايد سياست و برنامه‌ريزي اتخاذ شود تا اين مساله كه گوشيهاي تلفن همراه كه وارد كشور مي‌شود، به فونت فارسي مجهز باشند، كنترل شود، يا امكاني به وجود آوريم كه تمام گوشيهاي موجود در بازار اين پشتيباني را داشته باشند. درواقع اين موضوع به قابليت گوشي تلفن همراه برمي‌گردد كه در حيطه‌ي اختيارات مخابرات نيست.
او درباره‌ي اين كه ارسال SMS، با فونت فارسي گران‌تر از فونت انگليسي است، چراكه حجم بيشتري را زبان فارسي اشغال مي‌كند و چاره‌ي اين مساله چيست، گفت: حجمي كه سيگنالينگ براي SMS به خط فارسي مي‌گيرد به طور طبيعي بيشتر از خط انگليسي است، از اين رو فضاي بيشتري را اشغال مي‌كند، اما معتقد نيستم استقبال نكردن از SMS فارسي به دليل هزينه بيشتر آن نسبت به ارسال SMS انگليسي باشد؛ چراكه اگر امكان ارسال SMS به خط فارسي براي تمامي‌گوشي‌ها فراهم باشد، بعيد به نظر مي‌رسد مشتركان به نوشتن SMS به خط انگليسي تمايل داشته باشند؛ چراكه آن‌ها نيز ترجيح مي‌دهد به روشني پيام خود را به مخاطب خود ارسال كنند!
به گفته‌ي غفاريان، جزييات دقيق براي سياست‌گذاري درخصوص حفاظت از خط و زبان فارسي در محيط رايانه و ارتباطات سيار را بايد از شوراي عالي اطلاع‌رساني پيگيري كرد؛ چراكه به دنبال اتخاذ سياست‌هايي از براي توسعه‌ي خط و زبان فارسي در محيط ارتباطات هستند.
عبدالمجيد رياضي - دبير شوراي عالي فن‌آوري اطلاعات كشور - نيز درباره‌ي اقدامات وزارت ارتباطات براي نگهباني از خط و زبان فارسي گفت: با توجه به اين كه اين موضوع‌ها بيشتر به مسائل و فرهنگ‌سازي و محتواي فن‌آوري اطلاعات و ارتباطات تاكيد دارد، از اين رو در شوراي عالي اطلاع رساني براي صيانت از خط و زبان فارسي اعتباري در نظر گرفته شده و اين شورا به دنبال پيگيري اين موضوع است.
اما محمدباقر بقايي‌فر - مدير اجرايي كارگروه خط و زبان فارسي در محيط رايانه‌يي در شوراي عالي اطلاع‌رساني - در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا، در اين‌باره با اشاره به لزوم اهميت بحث كاربرد خط و زبان فارسي در محيط رايانه‌يي اظهار كرد: براي اجراي طرح صيانت از خط و زبان فارسي در تلفن همراه، قراردادي را با مركز گسترش فن‌آوري اطلاعات (مگفا)، منعقد كرده‌ايم و منتظريم تا RFP اين طرح استخراج شود. البته در اين زمينه مشكلات مالي ميان ما با سازمان مديريت و برنامه‌ريزي وجود داشت كه خوشبختانه حل شده و منتظر خروجي كار هستيم؛ زيرا تا زماني كه خروجي‌ها استخراج نشود، نمي‌توان كاري در اين زمينه انجام داد.
وي گفت: در جلسات هم‌انديشي از كساني كه در اين زمينه مواردي را مطرح كرده‌اند، دعوت مي‌كنيم تا وضعيت موجود و مطلوب را شناسايي و مطرح كنند؛ تا اقدامات لازم را در اين زمينه انجام دهيم.
او گفت: فراخوان اين پروژه در بهمن‌ماه سال 85 داده شده و قرارداد مربوطه در سال جديد منعقد شد و براي انجام آن به RFP، قوانين حقوقي و فرهنگ سازي مناسب نياز است؛ بنابراين تا زماني كه اين خروجي كار در نيايد، مشخص نمي‌شود كه چه كاري بايد انجام داد.
به‌گفته‌ي بقايي‌فر، در بحث به‌كارگيري زبان فارسي در نوشتن پيام كوتاه تلفن همراه، پيشنهاد مشخص شورا فرهنگ‌سازي و از طرفي كاهش تعرفه‌هاي SMS فارسي است.
وي همچنين درباره‌ي ورود گوشي‌هايي كه قابليت نوشتن زبان فارسي ندارند، تصريح كرد: پيشنهاد مي‌كنيم شركت‌هايي كه مجوز وارد كردن گوشيهاي تلفن همراه را دارند، برنامه‌ها و يونيكد را داخل گوشي‌ها قرار دهند تا با استفاده از برنامه‌هاي خاص در زمينه‌هاي كاربردي بتوانيم از زبان فارسي به خوبي استفاده كنيم.
بقايي‌فر ادامه داد: با استفاده از اين برنامه‌ها، زبان به فارسي تبديل شده و تاريخ نيز در گوشي‌ها به شمسي به نمايش گذاشته مي‌شود و درحقيقت امكان به‌كارگيري اين مبدل‌ها در گوشي وجود خواهد داشت.
وي يادآور شد: در اين كارگروه هشت شوراي پژوهشي با عنوان‌هاي OCR، تبديل متن به گفتار، تبديل گفتار به متن، ترجمه‌ي ماشيني، موبايل، فونت، خطاياب و دادگان ملي تشكيل داديم، همچنين شوراي فني نيز تشكيل شده كه مباحث زيرساختي را در اين زمينه دنبال مي‌كند.
مدير اجرايي كارگروه خط و زبان فارسي در محيط رايانه‌يي در شوراي عالي اطلاع‌رساني با بيان اين كه شوراي پژوهشي آماده‌ي پذيرش افراد متخصص در اين زمينه است، گفت: در شوراي پژوهشي كارشناساني از دانشگاه‌ها، اساتيد و شركت‌هاي برجسته انتخاب كرديم و با برگزاري جلسات يكسري شرح خدمات وضع شده كه به‌صورت پژوهش نامه است كه از داخل اين پژوهش نامه يكسري، RFP و قوانين استخراج خواهد شد.
وي گفت: در اين كارگروه از نظرات استادان و كارشناسان و پيشنهادات آن‌ها پيرامون اين موضوع استقبال مي‌كنيم.
در هر حال حفظ حرمت و اعتبار خط فارسي يكي از وظايف مهم همه به‌شمار مي‌رود و نيازمند فرهنگ‌سازي است؛ چراكه فقدان چاره‌انديشي جامع در اين زمينه باعث شده است كه بسياري از كاربران رايانه و فن‌آوري‌هاي نوين، از سر ناچاري به الفباي انگليسي روي بياورند و به‌عنوان مثال، مشتركان تلفن‌هاي همراه، در ميليون‌ها پيام كوتاهي كه روزانه ارسال مي‌كنند، از خط بيگانه استفاده كنند كه به نظر مي‌رسد مشكلات موجود در فرستادن پيام به خط فارسي و احيانا گران‌تر بودن تعرفه‌ي خط فارسي، در اين زمينه بي‌تأثير نبوده است. حال اين پرسش پيش مي‌آيد كه اين‌بار هم براي جلوگيري از بروز يكي از معضلات، تنها مردم هستند كه بايد هزينه‌ها متقبل شوند، و سياست‌هاي تشويقي نهادهاي متولي در اين زمينه چقدر تاثيرگذار خواهد بود؟
انتهاي پيام
نظرات