دكتر «بهرام مبشر»، نماينده سازمان فضايي اروپا (ESA) در ناسا و از مجريان تهيه ژرف‌ترين تصوير نجومي جهان كه روز گذشته جايزه رتبه اول پژوهش‌هاي بنيادي بيستمين جشنواره بين‌المللي خوارزمي را دريافت كرد، در گفت‌و‌گويي تفصيلي با سرويس علمي - پژوهشي خبرگزاري دانشجويان ايران به سوالات ايسنا پاسخ داد.

به گزارش سرويس علمي - پژوهشي خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، نام اين دانشمند برجسته ايراني كه به واسطه نقش شاياني كه در تهيه و بررسي ژرف‌ترين تصوير از جهان موسوم به «فراژرف» داشته، در محافل كيهان‌شناسي جهان كاملا شناخته شده است، در هفته‌هاي اخير نيز در پي يكي ديگر از موفقيت‌هاي برجسته كيهان‌شناسي سال‌هاي اخير كه تهيه نخستين نقشه سه‌بعدي از چارچوب ماده تاريك جهان بوده، بار ديگر مطرح شده است.

اين موفقيت علمي چندي پيش در يك كنفرانس خبري در دويست و نهمين نشست انجمن ستاره‌شناسي آمريكا در واشنگتن اعلام و در قالب مقاله‌اي در مجله نيچر گزارش شد. اين پژوهش بهترين مدرك علمي، عنوان شده كه الگويي از توزيع كهكشان‌ها را در پي توزيع ماده تاريك ارائه مي‌كند.

اين تحقيق كه حاصل 1000 ساعت رصد توسط تلسكوپ فضايي هابل بوده است، تاييد زيبايي از تئوري‌هاي استاندارد براي توضيح نحوه تكامل ساختارها در كائنات طي ميلياردها سال ارائه داده و در حالي كه مطالعات قبلي بر روي ماده تاريك وابسته به شبيه‌سازي‌ها بوده، يافته اخير جزئيات توزيع ماده تاريك را در مقياس گسترده به شكل سه بعدي ارائه كرده است.

دكتر مبشر كه در سال‌هاي اخير علي‌رغم مسئوليت‌ها و مشغله‌ فراوان علمي بارها به ايران سفر كرده و هر بار نشست‌ها و سخنراني‌هايي در مجامع علمي و دانشگاهي كشور داشته است، انگيزه خود را از حضور مستمر در محافل دانشجويي كشور، تشويق و تقويت روح خودباوري جوانان ايراني در عرصه‌هاي علمي پژوهشي عنوان كرده و معتقدست در سايه تلاش و موفقيت جوانان ايراني امروز حتي در مراكز علمي بزرگ دنيا نظير ناسا ديدگاه مثبتي نسبت به محققان ايراني به وجود آمده است.

دكتر بهرام مبشر كه در سال 1337 در تهران متولد شده، ديپلم رياضي را از دبيرستان البرز و ليسانس فيزيك را از مدرسه عالي پارس دريافت كرده و سپس به انگلستان رفته و تحصيلات فوق ‌ليسانس و دكتري خود را در رشته كيهان‌شناسي مشاهداتي در دانشگاه «دورهام» انگلستان پشت سر گذاشته است.

وي پس از دريافت درجه فوق‌ليسانس مهندسي اپتوالكترونيك و ديپلم مهندسي ميكروويو از دانشگاه لندن، مدت هشت سال در اين دانشگاه به تدريس و تحقيق اشتغال داشته و از چند سال قبل در موسسه تلسكوپ فضايي هابل در ناسا فعاليت دارد.

دكتر مبشر در حال حاضر نماينده سازمان فضايي اروپا (ESA) در ناسا و از دانشمندان مسئول آشكارساز Nikmouse تلسكوپ فضايي هابل است.

دكتر مبشر در گفت‌و‌گوي تفصيلي با خبرنگاران گروه علمي ايسنا علاوه بر ارائه توضيحاتي درباره كشف اخير خود و همكارانش از آينده تلسكوپ هابل، تلسكوپ‌هاي جديد فضايي و نقش آنها در دورنماي مطالعات كيهان‌شناسي، ابعاد بي‌كران كيهان و نظريه‌هاي مطرح درباره آغاز و انجام آن، برخي ديگر از طرح‌هاي تحقيقاتي هابل و مباحث ديگر سخن گفته است.

تهيه نخستين نقشه سه‌بعدي از چارچوب ماده تاريك جهان

اين كيهان‌شناس برجسته ايراني كه از محققان و نويسندگان مقاله نيچر درباره تهيه نخستين نقشه سه‌بعدي از چارچوب ماده تاريك جهان است، درباره اين طرح اظهار داشت: در اين طرح، ماده تاريك جهان را با ماده نوراني موجود در جهان مقايسه كرديم و با يافتن نقاطي كه ماده تاريك وجود داشته و ماده نوراني وجود ندارد و يا نقاطي كه همراه با ماده نوراني، ماده تاريك نيز وجود دارد، به اين نتيجه رسيديم كه ماده نوراني كه شب‌ها در آسمان رويت مي‌شود، توام با ماده تاريك است كه قابل رويت نمي‌باشد.

وي افزود: با مطالعه سرعت حركت كهكشان‌ها تصويري سه بعدي تهيه شد كه توزيع اين ماده در كهكشان‌ها را در جهان نشان مي‌دهد. اين تصوير بر روي جلد مجله نيچر به تاريخ 18 ژانويه 2007 به همراه مقاله‌اي منتشر شده است.

به گزارش ايسنا، به بياني ديگر، نور ناشي از كهكشان‌ها براي اينكه بتواند به ما برسد بايد از ميان ماده تاريك بگذرد. اين ماده تاريك به واسطه جاذبه خود نور را خم مي‌كند كه اين پديده بسيار شبيه به خم شدن نور به هنگام گذشتن از يك عدسي است. انحراف نور، شكل پيش‌زمينه كهكشان‌ها را بهم مي‌زند و به اين ترتيب ما اين كهكشان‌ها را در يك شكل به هم ريخته و غيرطبيعي مي‌بينيم.

نقشه توزيع ماده تاريك تاكيدي بر اين مطلب است كه خوشه‌هاي كهكشاني در بين ماده تاريك مستقر شده‌اند.

آينده «هابل»

نماينده آژانس فضايي اروپا (ESA) در موسسه تلسكوپ فضايي «هابل» در ادامه درباره دورنماي فعاليت تلسكوپ فضايي هابل اظهار كرد: حدود يك يا دو سال آينده شاتلي براي تعويض باتري‌ها و نصب يا تعمير ژيروسكوپ و جهت‌ياب‌هاي هابل و نصب دستگاه‌هاي جديد روي آن به فضا پرتاب مي‌شود كه در اين صورت عمر هابل حداقل پنج سال افزايش مي‌يابد. تلسكوپ جانشين هابل (جيمزوب) در سال 2014 با فضانوردان تعليم ديده به فضا پرتاب شده و در مدار زمين قرار مي‌گيرد كه زمان پرتاب آن به پروازهاي آينده شاتل بستگي دارد.

دكتر مبشر درباره مشكلات اعزام فضانورد به هابل گفت: تلسكوپ فضايي هابل وراي جو زمين در 350 مايلي بالاي جو زمين و پايين‌تر از ايستگاه فضايي قرار دارد و اگر بخواهيم از هابل به ايستگاه فضايي برويم، براي تغيير مدار و حركت به طرف بالا بايد انرژي بيشتري صرف كنيم، بنابراين اگر شاتلي به ايستگاه فضايي فرستاده شود و ايرادي پيدا كند، فضانوردان مي توانند در ايستگاه فضايي بمانند تا شاتل ديگري به فضا پرتاب شده و آنها را برگرداند اما اگر اين شاتل در پرواز به طرف هابل، مشكلي پيدا كند، محلي براي استقرار فضانوردان در آن تعبيه نشده است.

وي افزود: چند ماه پيش يكي از دوربين‌هاي هابل كه 70 درصد كار فعلي آن را انجام مي‌داد، از كار افتاد و پس از دو هفته مشخص شد كه مشكل از مدار الكترونيكي آن بوده و آن را با سيستم جانشيني ـ‌ كه در تلسكوپ براي زمان‌هاي اضطراري تعبيه شده بود ‌ـ عوض كردند. دستگاه جديدي كه روي هابل نصب مي‌شود، يك دوربين مادون قرمز بوده كه مي‌تواند تا عمق جهان و زمان به وجود آمدن اولين كهكشان‌ها را تا حدود 400، 500 ميليون سال بعد از بيگ بنگ نگاه كند.

تلسكوپ «جيمز وب» عمق ديد ما را تا «دوران تاريك» افزايش مي‌دهد

دكتر مبشر درباره طرح تلسكوپ جايگزين هابل(جيمز وب) كه قرار است تا چند سال ديگر در فضا مستقر شده و با قدرت بسيار بيشتر كاوش‌هاي هابل را دنبال كند، اظهار داشت: تلسكوپ «جيمز وب» با هدف نگاه به جهان قبل از دوران تاريك، در حال پيشرفت و تكميل است. قطر آينه اين تلسكوپ فضايي حدود 5/6 متر (بيش از سه برابر تلسكوپ هابل) و قدرت آن 9 تا 10 برابر هابل است.

اين تلسكوپ در مداري در فاصله يك و نيم ميليون كيلومتري زمين (وراي ماه) قرار مي‌گيرد تا تشعشعات و حرارت توليد شده از زمين، روي آن تاثير نگذاشته و اختلالي روي دستگاه‌هاي آن ايجاد نشود.

وي خاطرنشان كرد: تلسكوپ جيمزوب كه قابليت تفكيك بسيار بالايي دارد مي‌تواند كرات در حال تشكيل را مشاهده و سيارات ديگري همانند زمين را پيدا كند و درون كهكشان‌هاي بسيار دور را آشكار كند و برد ديد بشر را تا قبل از دوران تاريك گسترش دهد.

«دوران تاريك» و سلطه هزاران ساله «هيدوژن» بر جهان

دكتر مبشر درباره دوران تاريك جهان گفت: دوران تاريك (DARK AGE) زماني است كه در طول آن هيچ كهكشان يا ستاره‌اي شكل نمي‌گرفت و جهان فقط در حال انبساط بود. جهان در آن دوران كه از حدود 300 هزار سال بعد از انفجار بزرگ(بيگ‌بنگ) آغاز شد و چند صد هزار سال ادامه داشت، همانند هواي مه آلودي بود كه چيزي در آن قابل رويت نيست و بعد از آن اولين ستاره‌ها و كهكشان‌ها مشاهده مي‌شوند.

انبساط جهان از لحظه بيگ بنگ آغاز شد كه در اثر آن حرارت زيادي توليد ‌شد كه در اثر آن تمام جهان را نور فراگرفته بود و به علت وجود انرژي زياد در فوتون‌ها، اتم‌ها و مولكول‌ها نمي‌توانستند شكل بگيرند و زماني كه به وجود مي‌آمدند، متلاشي مي‌شدند؛ تا زماني كه جهان منبسط و انرژي فوتون‌ها كم ‌شد و در نتيجه بعد از يك حد بحراني، كم‌كم اولين ستاره‌ها و كهكشان‌ها به وجود مي‌آيند. وقتي دما كم شد به تدريج هيدروژن شكل گرفت و هيدروژن، بيشترين عنصري بود كه به طور ملكولي در تمام جهان وجود داشت و مه ناشي از وجود هيدروژن در اين دوره مانع از رويت كهكشان‌ها مي‌شود اما پس از چند صد هزار سال فوتون‌هاي نوري ملكول‌هاي هيدروژن را يونيزه كرده و اين مه كنار مي‌رود.

«فراژرف» جنجالي و سوالات همچنان بي‌پاسخ ...

دكتر مبشر كه از دانشمندان مسئول آشكارسازNikmouse تلسكوپ فضايي هابل است، نقش عمده‌اي در تهيه تصوير بي‌سابقه اين تلسكوپ فضايي موسوم به «فراژرف» داشته كه ژرف‌ترين نگاه بشر به جهان و سرآغاز پيدايش آن است.

تصوير «فراژرف» براي نخستين بار امكان مطالعه نخستين كهكشان‌ها را كه ستارگان آنها تنها چند صد ميليون سال پس از انفجار بزرگ متولد شدند، براي دانشمندان فراهم و فرضيه‌هاي‌ تكامل كيهان را با چالشي اساسي مواجه كرد، به طوري كه دانشمنداني كه اين تصوير را مطالعه مي‌كنند آن را سوال برانگيز و يك معماي واقعي توصيف كرده‌اند.

تصوير فراژرف با تلفيق تصاوير و داده‌هاي تلسكوپ‌هاي فضايي در ناحيه مرئي و آشكارساز « نيكموس» در ناحيه مادون قرمز و« اسپيتزر» - در طول موج‌هاي بلندتر - و نيز برخي تلسكوپ‌هاي زميني 8 متري و 10 متري نظير كك، جمينا و سوبارو حاصل شده و امكان بررسي روند شكل‌گيري كهكشان‌ها را فراهم مي‌كند.

نماينده آژانس فضايي اروپا (ESA) در موسسه تلسكوپ فضايي «هابل» درباره تصوير فراژرف تهيه شده توسط هابل گفت: «فراژرف» عميق‌ترين تصويري است كه تاكنون بشر ديده است. وقتي به اعماق فضا مي‌نگريم - به دليل محدود بودن سرعت نور و در نتيجه زماني كه طول مي‌كشد تا نور به ما برسد-، گويي در زمان به عقب نگاه مي‌كنيم، در نتيجه كهكشان‌ها را آن طور كه بوده‌اند مي‌بينيم، نه آن طور كه در حال حاضر هستند و هر چه دورتر برويم، گويي به ابتداي جهان نزديك‌تر مي‌شويم.

وي در گفت‌و‌گو با ايسنا افزود: در تصوير فراژرف، كهكشاني را رويت كرديم كه حدود 600 ميليون سال پس از «بيگ بنگ»(انفجار بزرگ) به وجود آمده و فاصله آن با ما 12 ميليارد سال است و جرمي نزديك به صد هزار ميليون برابر جرم خورشيد دارد و اين سوال پيش مي‌آيد كه در مدت زمان كوتاهي از ابتداي جهان، چطور توانسته چنين جرم زيادي را كسب كند.

در ادامه مطالعات، تعداد بيشتري از اين نوع كهكشان‌ها را پيدا كرديم و مشغول مطالعه هستيم كه در صورت صحيح بودن نتايج، تئوري‌هاي موجود در زمينه پيدايش كهكشان‌ها را زير سؤال مي‌برد.

دكتر مبشر تصريح كرد: اين كهكشان‌ها از ستاره‌هاي پير تشكيل شده‌اند و اگر فرض كنيم تمام جهان به يك شكل و نظير همان نقطه‌اي است كه ما اين مطالعات را انجام داده‌ايم؛ پس در كل جهان اين كهكشان‌هاي غول پيكر پراكنده هستند.

براساس تئوري‌هاي موجود، كهكشان‌هاي بزرگ در اثر ادغام كهكشان‌هاي كوچكتر به وجود مي‌آيند، اما نكته اينجاست كه كهكشان‌هاي ياد شده آنقدر زود در طول عمر جهان به وجود آمده‌اند كه فرصتي نبوده تا كهكشان‌هاي كوچك به وجود آمده و با هم ادغام شوند و تنها در صورت تلقي پيدايش ناگهاني اين كهكشان‌ها در اثر توده گاز و ابر، مي‌توان اين مساله را توجيه كرد كه صحت اين تئوري هنوز به اثبات نرسيده است.

«فراژرف» ديگري در راه است ...

وي كه سال گذشته از تهيه تصوير فراژرف ديگري خبر داده بود با اشاره به اين كه فراژرف دوم تا حد زيادي تهيه شده است، اظهار داشت: هدف از تهيه فراژرف دوم رويت كهكشان‌هاي موجود در فاصله دورتر(نزديك به 13 ميليارد سال) است كه عمق آن تقريبا به اندازه تصوير فراژرف اول است ولي سطحي به مراتب وسيع‌تر را مي‌پوشاند.

دكتر مبشر خاطرنشان كرد: بروز مشكلاتي در تلسكوپ هابل و وقفه‌اي كه در كار آن ايجاد شد، تهيه اين تصوير را چند ماهي به تاخير انداخت چون بايد چند ماه صبر كرد تا مجددا در موقعيت مناسب براي تصويربرداري قرار بگيريم.

اين كيهان شناس برجسته ايراني خاطرنشان كرد: تلسكوپ فضايي هابل داراي سه آشكارساز است كه يكي از آنها موسوم به ACS در طيف مرئي، يكي در طيف مادون قرمز (نيك ماوس) و ديگري در ناحيه ماوراي بنفش عمل مي‌كنند. در تهيه تصوير فراژرف دوم از آشكارساز‌هاي نيك ماوس و ACS استفاده مي‌شود.

جهان عرصه رقابت چند ميليارد ساله انرژي و ماده تاريك

اين استاد ايراني و رتبه اول بخش خارجي بيستمين جشنواره بين‌المللي خوارزمي در ادامه درباره مساله انرژي تاريك كه همواره يكي از مهمترين سوالات كيهان‌شناسي بوده است، اظهار داشت: با مطالعه ابرنواخترها و سوپرنوواها كه در طول چندين ماه به وسيله هابل يافت شده‌اند و به دليل درخشندگي زياد در كهكشان‌هاي دور دست هم مشاهده مي‌شوند، فاصله خودمان تا كهكشان‌ها را مورد مطالعه قرار مي‌دهيم و با مقايسه اين فاصله با سرعت ابرنواخترها، اطلاعاتي درباره هندسه جهان، ديناميك و سرعت حركت جهان به دست مي‌آوريم. مطالعات انجام شده نشان داده كه فاصله ابرنواخترها تا ما، كمتر از چيزي است كه به وسيله تئوري محاسبه شده بود؛ پس ايرادي در تئوري‌ها وجود دارد كه چيزي كه آن را حل مي‌كند، انرژي تاريك و ورود آن به محاسبات است.

وي در گفت‌و‌گو با ايسنا خاطرنشان كرد: جهان از ابتداي لحظه بيگ بنگ در حال انبساط است كه به دليل وجود ماده تاريك كه 99 درصد ماده موجود در جهان را تشكيل مي‌دهد، سرعت آن در حال كم شدن است.

ماده تاريك اگرچه قابل مشاهده نيست ولي جرم دارد و سبب كم شدن سرعت انبساط جهان مي‌شود اما پس از دوره‌اي كه جهان حدود 70 درصد از عمر كنوني‌اش را داشته، ميزان كاسته شدن شتاب انبساط جهان تغيير يافته و سرعت انبساط افزايش يافته و اين چيزي است كه با مشاهدات اخير نشان داده شده است كه علت آن انرژي تاريك است كه فشار منفي ايجاد كرده و نيروي جاذبه، خاصيت دافعه پيدا مي‌كند و كهكشهان‌ها از هم دور مي‌شوند.

دكتر مبشر تصريح كرد: از ابتداي جهان رقابتي ميان ماده تاريك و انرژي تاريك بوده و در برهه‌اي از زمان كه ما نيز در آن حضور داريم، اثر انرژي تاريك بيشتر مي‌شود و در صورت ادامه يافتن اين انبساط، تا ابد سرعت انبساط زياد مي‌شود.

«بزرگترين اشتباه زندگي» انشتين، اشتباه نبود!

به گفته وي، اولين بار انيشتين به صورت تئوري به وجود انرژي تاريك پي برد و از آن به عنوان يك ثابت كيهاني در معادلات خود استفاده كرد و متوجه شد معادلاتش انبساط جهان را پيش بيني مي‌كند اما به دليل تصور ساكن بودن جهان، آن را باور نكرد و ثابتي به معادلات ثابت جهاني اضافه كرد كه در اثر آن سرعت انبساط جهان كم شده و جهان ثابت مي‌شود و وقتي انبساط جهان كشف شد، اعلام كرد كه بزرگترين اشتباه زندگي‌اش را انجام داده و تا حدود 50 سال ثابت كيهاني رد شد اما در حال حاضر دوباره به وجود آن پي برده‌اند.

دكتر مبشر در گفت‌و‌گو با ايسنا تصريح كرد: تاكنون دو گروه بر وجود ثابت كيهاني تاكيد دارند كه يكي گروه تلسكوپ فضايي هابل و ديگري گروهي در دانشگاه بركلي كاليفرنيا هستند كه در حال طراحي پروژه فضايي به نام «استپ» هستند كه بتواند هزاران ابر نواختر پيدا كنند و به كمك آنها اين مساله ثابت شود.

«كاسموس» تلاشي ديگر براي شناخت نحوه تكامل كهكشان‌ها

دانشمند ايراني سازمان فضايي اروپا (اسا) در ادامه گفت و گو با خبرنگاران ايسنا درباره ساير پروژه‌هاي خود در موسسه هابل گفت: يكي ديگر از طرح‌هاي هابل كه مسئوليت اصلي آن را بر عهده دارم پروژه‌اي موسوم به «كاسموس» است كه طي آن تلاش مي‌كنيم كه در سطحي نسبتا بزرگ (2 درجه در 2 درجه) ساختار جهان، نحوه تشكيل خوشه‌هاي كهكشاني و .... را مشاهده و بررسي كنيم كه با توجه به قابليت تفكيك بالاي هابل و گستره ديد وسيع آن اميدواريم كه به نتايج قابل توجهي درباره نحوه تشكيل جهان دست پيدا كنيم. در اين بررسي جهان در عمق‌هاي مختلف (دوره‌هاي زماني مختلف) بررسي مي‌شود كه از اين طريق حدود دو ميليون كهكشان پيدا شده است.

كلكسيون كهكشان‌ها از بيضوي‌هاي پير تا حلزوني‌هاي جوان

دكتر مبشر در بخش ديگري از اين گفت‌و‌گو با اشاره به تنوع اشكال و ساختار كهكشان‌ها درباره اطلاعاتي كه مي‌توان با بررسي تصاوير تهيه شده از كهكشان‌ها كسب كرد، گفت: به عنوان نمونه كهكشان‌هاي بيضوي ستاره‌هاي پيرتري نسبت به كهكشان‌هاي حلزوني دارند كه اين به دليل حالت ريلكس كهكشان‌هاي بيضوي است كه در نقاطي كه چگالي كهكشان‌ها زياد است، در اثر برخورد با كهكشان‌هاي اطراف، گاز آنها از بين رفته و نمي‌توانند ستاره توليد كنند، پس ستاره‌هاي باقي مانده پير هستند و شكل كهكشان مرتب است اما در كهكشان‌هاي حلزوني ستاره‌ها در حال شكل گيري بوده و چگالي بين كهكشان‌ها كم است و برخورد كهكشاني كمتر صورت مي‌گيرد و ستاره‌ها در بازوهاي حلزوني بيشتر مشاهده مي‌شوند كه از روي رنگ كهكشان‌ها قابل مشاهده است به طوري كه رنگ قرمز كهكشان‌ها دليل بر وجود ستاره‌هاي پير و رنگ آبي دليل بر جوان بودن ستاره‌ها است.

وي خاطرنشان كرد: به عنوان مثال در مورد كهكشان راه شيري كه كهكشان‌ي حلزوني شكل است، حدود 50 ستاره در هر سال شكل مي‌گيرند كه اين تعداد در كهكشان‌هاي بيضوي بسيار كمتر بوده و به سه، چهار ستاره در سال نيز مي‌رسد.

ما در كجاي جهان ايستاده‌ايم؟

دكتر مبشر در ادامه گفت‌و‌گو با ايسنا درباره محل قرارگيري منظومه خورشيدي و زمين گفت: ما روي يكي از بازوهاي كهكشان حلزوني شكل راه شيري و در گوشه‌اي از كهكشان‌ قرار داريم كه اگر از كهكشان‌هاي ديگر به اين نقطه بنگريم اصلا مورد توجه قرار نمي‌گيرد و 30 سال طول مي‌كشد تا نور خورشيد از كهكشان‌ ما خارج شود.

در اطراف ما ستاره‌ها در حال شكل گيري هستند و ما در حال حركت در كهكشان‌ هستيم اما به سمت خاصي كشيده نمي‌شويم.

وي خاطرنشان كرد: كهكشان‌ ما در حال گردش به دور خورشيد است كه اين امر سبب تغيير شكل بازوها مي‌شود. ما در گروهي تحت عنوان LOCAL GROUP هستيم كه كهكشان‌هاي موجود در آن ممكن است در زماني به هم برخورد كنند. آندرومدا يكي از نزديكترين كهكشان‌ها به كهكشان‌ ماست كه در فاصله‌اي حدود چهار ميليون سال نوري ما قرار دارد.

ما در جهاني فوق‌العاده سرد زندگي مي‌كنيم!

دكتر مبشر با بيان اين كه طبق يك در اصل كيهان شناسي، توزيع ماده در جهان همگن و ايزوتروپ است به گونه‌اي كه در تمام جهات توزيع كهكشان‌ها يكسان است، درباره دماي جهان گفت: در لحظه بيگ بنگ تابش و حرارت شديدي وجود داشته كه اين سؤال پيش مي‌آيد كه الان آن تابش كجاست. بايد گفت در اثر انبساط جهان، اين حرارت به شدت كم شده و دما جهان به 270 ـ درجه سانتيگراد رسيده كه در تمام جهان يكسان است و يكي از بازمانده‌هاي ابتداي جهان و لحظه بيگ بنگ است.

البته در نقاطي كه ستاره‌ها در حال شكل گيري هستند دما ميليون‌ها درجه است اما در كل كيهان، دما 3 درجه كلوين است.

از ماوراي جهان قابل مشاهده چه خبر؟

كيهان‌شناس برجسته ايراني در ادامه درباره حد و مرز جهان قابل مشاهد و آنچه در ماوراي آن قابل تصورست، گفت: جهان قابل مشاهده حد و مرزي دارد و در وراي آن، جهاني است كه ما آن را مشاهده نمي‌كنيم و در واقع حد كل جهان قابل اندازه‌گيري نيست. براي محاسبه آن بيشترين سرعت (سرعت نور) را كه 300 هزار كيلومتر در ثانيه است را در بيشترين زمان در جهان (عمر جهان) كه 13 ميليارد سال است ضرب كنيم كه عدد حاصل فاصله‌اي را به ما مي‌دهد كه «بيشترين فاصله موجود در جهان» (افق) است و وراي آن را هيچگاه بشر نمي‌تواند ببيند و شعاع جهان مرئي از اين ميزان بيشتر نيست.

ظرفيت‌هاي مساعدي براي گسترش اخترفيزيك در ايران وجود دارد

دكتر مبشر در ادامه با ابراز خرسندي از استقبال فزاينده جوانان ايراني از مباحث نجومي و پيگيري اخبار مربوط به اخترشناسي و فضا در كشور با اشاره به ظرفيت‌هاي مناسب موجود در اين حوزه بر ضرورت توسعه رشته اختر فيزيك در ايران تاكيد كرد و اظهار داشت: اين رشته را به راحتي مي‌توان به فلسفه و آنچه ايرانيان علاقمند به آن هستند، ربط داد و در جهت توسعه آن در كشور گام برداشت.

وي گفت: با توجه به ماهيت اين رشته و در دسترس بودن اطلاعات لازم از طريق منابع خارجي، انجام تحقيقات سطح بالا در علم كيهان شناسي در ايران ميسر بوده و با توجه به توانمندي‌ها و ظرفيت‌هاي موجود در جنبه‌هاي تئوري تا مشاهداتي اخترفيزيك مي‌توان با راه‌اندازي اين رشته در كشور و دعوت از اساتيد و نخبگان ايراني و خارجي اين علم به ايران براي برگزاري دوره‌هاي آموزشي و آشنايي با جديدترين روش‌ها به پيشرفت كشور در اين حوزه كمك كرد.

دكتر مبشر در پايان بر ضرورت ارتباط هر چه بيشتر محققان ايراني داخل و خارج كشور تاكيد كرد و اظهار داشت: حضور اساتيد و دانشمندان موفق ايراني كه با دانشمندان خارجي در ارتباط و تعامل هستند، علاوه بر ترويج مطالب علمي آموخته شده در كشور، انگيزه‌اي براي افراد علاقمند ايجاد كرده و تاثير ژرفي در آينده علمي كشور مي‌گذارد.

گفت‌و‌گو: سعيده جلوسي - علي شمس

انتهاي پيام