دكتر دانشپور:

در آخرين جلسه گزارش نهايي طرح جامع تهران آقاي حبيب‌اللهيان گفتند كه داشتن سندي با انبوه اشكال بهتر از نداشتن آن است. اين منطق، نبايد توجيهي براي ناديده گرفتن ايرادات اين طرح واقع شود.

دكتر منصوري:

اين منطق مي‌تواند تا انتهاي سند را تصويب كند و نكته مهمتر اين است كه ما فرصت نقد را از دست مي‌دهيم.

دكتر پورموسوي:

           به شما قول مي دهم كه ما راهكار جدي و اجرايي براي محك علمي اين طرح داريم

 اين قول را از طرف آقاي شهردار به شما مي‌دهم كه ما راهكار جدي و اجرايي براي محك علمي اين طرح داريم و شهردار تهران معتقد است تأييد اين طرح تا زماني كه در معرض قضاوت كارشناسان، ذي‌نفعان و مردم قرار نگرفته است، درست نيست.

همه همكاران دانشگاهي ما مي‌خواهند اين طرح شفاف و روشن از منافع مردم دفاع كند و در راستاي اعتلاي كشور باشد.

                                      روش تجزيه و تحليل در اين طرح كاملا مبهم است

همه بحث هايي كه تا كنون مطرح شده است، بحث هايي منطقي و معقول هستند، بحث دراهداف، ، بحث در متدولوژي و روش، به ويژه معتقدم كه در اين طرح روش تجزيه تحليل كاملا مبهم است، روش تجزيه و تحليلي كه قاعدتاً بايد خروجي مطالعات طرح جامع بر مبناي آن استوار باشد‏، تعريف نشده است.

 هنگامي كه از ما سوال مي‌شود آيا اين طرح در شأن جمهوري اسلامي ايران و كشوري كه اين همه متخصص دارد است؟ نبايد ناراحت بشويم؛ بلكه بايد براي آن دليل بياوريم.

مديريت فعلي تهران معتقد است كه ما بايد شأنيت اين كار را رعايت كنيم و با احترام به همه‌ي كارشناسان به بررسي آن بپردازيم، اما واقعا جبهه‌بندي و دوگانگي‌اي وجود ندارد، ما در كنار دوست عزيزمان آقاي مهندس حبيب‌اللهيان بايد به بحث علمي بپردازيم و اين مردم هستند كه بايد قضاوت كنند.

من تمامي تلاشم را براي علمي و بي طرفانه بودن ارزيابي ها و بررسي‌هاي علمي اين طرح به كار خواهم گرفت و معتقدم  كه اين بررسي ها بايد به مثابه يك فرصت ارزشمند از سوي نهاد تهيه كننده طرح جامع تهران نگريسته شود. در اين صورت  گفتگو هاي تخصصي پيرامون اين طرح را مي توان در فضايي دوستانه، اما جدي و محققانه ادامه داد. 

به آقاي حبيب‌اللهيان گفتم كه اگر من جاي شما بودم، سايتي را طراحي مي‌كردم و خروجي طرح را به طور كامل در اين سايت ادامه مي‌كردم
دليلي ندارد كه ما پنهان‌كاري كنيم

 نبايد آنچه كه براي مردم تهيه شده است را پنهان كنيم

من قبل از آن كه مشاور باشم، معلم هستم و از اين رو معتقد به انتقاد هستم و معتقدم آنچه كه شما اساتيد محترم به آن اشاره كرديد مشكل تاريخي‌ ماست.

عبدالرحمن كواكبي در كتاب طبايع‌الاستبداد خود به خوبي توضيح مي‌دهد كه ما حتي در خانه و خانواده خود را درگير نوعي استبداد هستيم و غالبا در پشت‌ پرده تصميم‌ مي‌گيريم و بعد از آن را در عرصه عمل اجرا كنيم.

قطعا از حيث محتوايي كه موضوع اين برنامه است، من به آقاي حبيب‌اللهيان گفتم كه اگر من جاي شما بودم، سايتي را طراحي مي‌كردم و خروجي طرح را به طور كامل در اين سايت ادامه مي‌كردم، هيچ اتفاقي هم نمي‌افتاد.

ما در دوراني به سر مي‌بريم كه در دنيا نسل سوم طرح‌هاي توسعه شهري مطرح شده است. امروز از طرح‌هاي CDS سخن گفته مي‌شود، دليلي ندارد كه ما پنهان‌كاري كنيم. اگر ما امين مردم هستيم، نبايد آنچه كه براي مردم تهيه شده است را پنهان كنيم.

با توجه به تدابيري كه آقاي دكتر قاليباف دارند معتقدند كه ما بايد در شيشه قرار بگيريم، مردم ما را نگاه كنند، قاطعانه از ما انتقاد كنند و ما هم صادقانه به انتقادات پاسخ دهيم.

دكتر مطوف:

تهيه‌كننده طرح به نحوي در رسانه‌ها اطلاع‌رساني مي‌كند كه گويا اين كميته علمي در شهرداري تهران وجود ندارد و طرح به سرعت در حال تصويب است

آقاي وزير بر مبناي گزارش وضع موجود آقايان اظهار نظر مي‌كنند

دكتر پورموسوي

مشاور شهردار تهران در امور توسعه و مطالعات شهري

 و مسوول كميته علمي ارزيابي و بررسي طرح جامع تهران:

 ما خدمت آقاي وزير عرض كرديم كه تا زماني كه ارزيابي‌هاي كارشناسانه لازم در مورد نتايج طرح به عمل نيايد، تصويب آن منطقي نيست

دكتر مطوف:

من از تلاش‌هاي انجام گرفته در شهرداري تهران اطلاع‌ دارم، اما تهيه‌كننده طرح به نحوي در رسانه‌ها اطلاع‌رساني مي‌كند كه گويا اين كميته علمي در شهرداري تهران وجود ندارد و طرح به سرعت در حال تصويب است.

دكتر منصوري:

وزير مسكن هم در مصاحبه‌اي اعلام كردند كه آبان‌ماه بررسي طرح به اتمام مي‌رسد.

دكتر پورموسوي:

آقاي وزير بر مبناي گزارش وضع موجود آقايان اظهار نظر مي‌كنند، ما خدمت آقاي وزير عرض كرديم كه تا زماني كه ارزيابي‌هاي كارشناسانه لازم در مورد نتايج طرح به عمل نيايد، تصويب آن منطقي نيست.

تصميم شهردار انصافا جاي تقدير دارد و بايد به اين همت و عزم آفرين گفت ؛ اما اين رويكرد آفتي دارد
آفت مورد نظر سياست دفع‌الوقت است!

اين پيشنهاد كه كليه دستاوردهاي طرح روي يك سايت اينترنتي ارايه شود، در واقع تير خلاصي است به هر نوع رويكرد پنهان‌كارانه

دكتر منصوري:

اگر آقاي دكتر قاليباف چنين تصميمي گرفته باشند، انصافا جاي تقدير دارد و بايد به اين همت و عزم آفرين گفت و تشكر كرد؛ اما اين رويكرد آفتي دارد كه بايد مراقب آن نيز باشيم و توجه كنيم كه در اين زمينه، انگيزه به تنهايي كفايت نمي‌كند.

آفت مورد نظر سياست دفع‌الوقت است!

 با توجه به شرايط اجتماعي ما، بحران‌هايي كه پي در پي مي‌رسد، تحولات سياسي، مديريتي و اضطرار هايي كه در اثر آنها تصويب هر طرحي مسامحه روبرو مي‌شود، بايد براي اين كار يك ضرب‌العجل گذاشته شود.

اين پيشنهاد كه كليه دستاوردهاي طرح روي يك سايت اينترنتي ارايه شود، در واقع تير خلاصي است به هر نوع رويكرد پنهان‌كارانه و پس از آن ديگر كسي نخواهد توانست به جاي پاسخ به منتقدان با حربه بي‌خبري آن‌ها را از ميدان بيرون كنند.

هيچ يك از نوشته‌ها و اسناد اين طرح محرمانه نيست

 كساني كه اين اسناد را تهيه كرده‌اند هيچ يك دستگاه محرمانه نبودند

 و اتفاقا افرادي نيستند كه اطلاعات محرمانه نزد آنها باشد

 اگر مشاوران در اين زمينه مطلبي مي‌دانند طبيعتا همه دانشگاهيان ما هم مي‌توانند بدانند

 هر اندازه خواهش كرديم كه 90 صفحه پاورپوينت ارائه داده شده را به ما بدهند فايده‌اي نداشت

هيچ يك از نوشته‌ها و اسناد اين طرح محرمانه نيست. كساني كه اين اسناد را تهيه كرده‌اند هيچ يك دستگاه محرمانه نبودند و اتفاقا افرادي نيستند كه اطلاعات محرمانه نزد آن‌ها باشد. اگر مشاوران در اين زمينه مطلبي مي‌دانند طبيعتا همه دانشگاهيان ما هم مي‌توانند بدانند. ارزان‌ترين شيوه هم اين است كه همه اطلاعات روي يك سايت قرار گيرد.
ما پس از ارائه گزارش نهايي و طرح جامع تهران هر اندازه خواهش كرديم كه 90 صفحه پاورپوينت ارائه داده شده را به ما بدهند فايده‌اي نداشت.

بايد توجه كنيم كه ميان كلاهبرداري و بدقولي تنها يك زمان، فاصله است

ما بايد توجه كنيم كه ميان كلاهبرداري و بدقولي تنها يك زمان، فاصله است. صرف‌نظر از نيت افراد، هنگامي كه شما پولي را به كسي قرض مي‌دهيد، فرد بدقول در موعد بازگشت پول مي‌گويد: با تاخير اين پول را به شما مي‌دهم. كسي هم كه كلاه‌بردار است، مي‌گويد: هيچ‌گاه پول شما را پس نمي‌دهم. اگر بدهكار تدريجاَ و 6 ماه، 6 ماه از شما وقت بگيرد و هيچ‌گاه هم عمرتان كفاف ندهد كه اين پول را پس بگيريد؛ عمل او با فردي كه كلاه‌برداري كرده است تفاوتي ندارد. بنابراين فارغ از انگيزه افراد، زمان، عامل تعيين ماهيت عمل است.
اگر آقايان بگويند دو ماه، سه‌ماه، چهارماه ديگر نتايج اين مطالعه را منتشر مي‌كنيم و مرتبآَ آن را به تأخير بياندازند، مشخص نيست در آن زمان آقاي قاليباف در اين مسؤليت باشند يا آن كه اضطراري در تهران پيدا مي‌شود كه مديران تصميم‌ مي‌گيرند يك سند ولو صوري در تهران تصويب كنند.

بنابراين اگر به عزم آقاي قاليباف يك قيد زماني نيز افزوده شود كه تا تاريخ مشخصي نتايج طرح در اختيار مردم قرار گيرد؛ اين عزم معنايي بسيار جدي پيدا مي‌كند.

با گذشت دو ماه از آخرين جلسه ارائه گزارش نهايي طرح

پاورپوينت هاي ارائه شده منتشر نشده است

فرصتي براي نقد و بررسي كه از دست رفت

از آخرين جلسه ارائه گزارش نهايي طرح جامع تهران تاكنون دوماه مي‌گذرد. تا كنون پاورپوينت‌هاي ارائه شده در همان جلسه نيز در اختيار ما قرار نگرفته است. تصور كنيد كه در طول اين دو ماه تا چه اندازه مي‌توانستيم روي اين طرح تامل و آن را نقد و بررسي كنيم.

طرح جامع تهران ناظر به هيچ هدف روشن و تعريف شده‌اي نيست
 ادبياتي كه تحت عنوان اهداف كلان، در پاورپوينت‌ها ارائه شده است، همه در انتهاي كار تنظيم شده است
ابتدا طرح تهيه شد، پس از آن اهداف تعيين شد

ما تاكنون رسما اسناد طرح را نديده‌ايم، اما از آن‌جايي كه به طور غيررسمي كليات طرح را ديده‌ايم، مي‌توانم بگويم كه بزرگترين مشكل طرح جامع تهران اين است كه ناظر به هيچ هدف روشن و تعريف شده‌اي نيست و ادبياتي كه تحت عنوان اهداف كلان، در پاورپوينت‌ها ارائه شده است، همه در انتهاي كار تنظيم شده است. در واقع ابتدا طرح تهيه شد و برنامه‌هاي خود را ارائه كرد و پس از آن اهداف تعيين شد.

در پاورپوينت‌هايي كه تهيه‌كنندگان طرح در اسفند‌ماه به شوراي اسلامي شهر تهران ارايه دادند فصلي به نام اهداف وجود ندارد
 در پاورپوينتي كه ارديبهشت ماه ارائه كردند، فصل اهداف اضافه شد بدون آن كه اين فصل نسبتي با برنامه‌هاي طرح داشته باشد
در مرحله سوم كه گزارش نهايي طرح ارايه شد، يك بار ديگر ادبيات طرح تغيير كرد و قدري جامع‌تر و كلي‌تر شد كه ظاهر آن معقول‌تر بود، اما ما هيچ نسبتي ميان اهداف و طرح نمي‌ديديم

جالب اين است كه در پاورپوينت‌هايي كه تهيه‌كنندگان طرح در اسفند‌ماه به شوراي اسلامي شهر تهران ارايه دادند فصلي به نام اهداف وجود ندارد و پس از آن كه اين خرده به آنها گرفته شد در پاورپوينتي كه ارديبهشت ماه ارائه كردند، فصل اهداف اضافه شد بدون آن كه اين فصل نسبتي با برنامه‌هاي طرح داشته باشد.

در مرحله سوم كه گزارش نهايي طرح ارايه شد، يك بار ديگر ادبيات طرح تغيير كرد و قدري جامع‌تر و كلي‌تر شد كه ظاهر آن معقول‌تر بود، اما ما هيچ نسبتي ميان اهداف و طرح نمي‌ديديم، چرا كه قاعدتا اهداف طرح مي‌توانند از سه پايگاه برخوردار باشند؛ يا برآمده از حادترين مسايل شهر هستند؛ يا مبتني بر نظرات مديران و گروه‌هاي ذي‌نفوذ هستند و يا اهداف توسعه آرماني را دربر مي‌گيرند.

اما هرگز ديده نشد كه در ابتداي طرح جامع آورده شده باشد كه مديران شهر يا كشور يا مردم تهران مي‌خواهند كه شهرشان در مقياس خاورميانه غربي (اصطلاحي كه در اين طرح از آن استفاده شده بود)، پيشرفته‌ترين شهر باشد. با آنكه مهمترين مسئله شهر تهران آلودگي هوا يا مسكن است هرگز گفته نشد كه اهداف آرماني توسعه‌اي ما مي‌تواند مواردي از اين دست باشد. بلكه به دليل فقدان اين بخش ما از فصل دوم به راه حل ها مي رسيم.

گفته مي‌شود در بخش سكونت، جمعيت تهران بايد ثابت باشد؛

 به دليل آن كه در طرح مجموعه شهري تهران، جمعيت بايد ثابت باشد؛

 اين در حالي است كه طرح مجموعه شهري تهران، هيچ‌ پايگاه قانوني ندارد

در بخش مسكن يك‌باره مطرح مي‌شود كه مساحت مسكن تهران ثابت

 و تراكم هم در همه جاها در حد120% ثابت مي‌ماند؟ غير از « برخي از جاها »

 در حالي كه شرايط و محدوده‌هاي آنچه كه به عنوان «برخي جاها»، مورد نظر است، شناور است

 از جمله گفته مي‌شود در بخش سكونت، جمعيت تهران بايد ثابت باشد؛ به دليل آن كه در طرح مجموعه شهري تهران، جمعيت بايد ثابت باشد؛ اين در حالي است كه طرح مجموعه شهري تهران، هيچ‌ پايگاه قانوني ندارد و اصولا هرگز خود آن نتوانست به چرايي اين رويكرد پاسخ دهد. در اين‌باره استدلال محدوديت منابع آب مطرح شد، اگر اين محدوديت با تكنولوژي‌هاي جديد رفع شود؛ ديگري منعي وجود نخواهد داشت؟

در بخش مسكن يك‌باره مطرح مي‌شود كه مساحت مسكن تهران ثابت و تراكم هم در همه جاها در حد120% ثابت مي‌ماند؟ غير از « برخي از جاها » كه براي آن متر و ميزان و عدد و رقمي مطرح نمي‌شود.

البته آنچه كه من مي‌گويم تعبير ساده شده چيزي است كه در طرح آمده است. تهيه‌ كنندگان طرح به شدت سعي كرده‌اند اين موضوع را پيچيده جلوه دهند و به تشخيص و تاييد مشاور و برخي مراجع مقيد كنند؛ اما ساده شده آنچه كه گفته شده است، جدا كردن « برخي از جاها » از قيد تراكم 120% است. در حالي كه شرايط و محدوده‌هاي آنچه كه به عنوان «برخي جاها»، مورد نظر است، شناور است. به نحوي كه همه تهران را هم مي‌تواند در بر بگيرد و هيچ جاي آن را هم ممكن است در بر نگيرد.

%20 خانوارهاي تهراني فاقد مسكن هستند 

سهم مسكن در سبد هزينه هاي خانوار نزديك به %100 است 

اما آيا طرح جامع اين موضوع را يك مسأله مي‌بيند؟

 در اين صورت چه راه حلي را براي آن ارايه مي‌دهد؟

اين طرح مي‌گويد نزديك به 20 درصد خانوارهاي تهراني فاقد مسكن هستند و ما بحران قيمت مسكن در تهران را داريم سهم مسكن اكنون در سبد هزينه‌هاي خانوار تهراني نزديك به 100 درصد است؛ در حالي كه اين سهم، بايد 20 تا 30 درصد باشد. اما آيا طرح جامع اين موضوع را يك مسأله مي‌بيند؟ در اين صورت چه راه حلي را براي آن ارايه مي‌دهد؟
آمار نشان مي‌دهد كه حاشيه تهران مهاجرپذير است اما شهر تهران شهري مهاجرفرست و نه مهاجرپذير است. در واقع تقاضاي افزوده مسكن به خاطر مهاجرت نيست بلكه ناشي از تكثير جمعيت تهراني‌ها است. همه ما مي‌دانيم كه يكي از حقوق طبيعي استان‌ها حق سكونت در محل تولد است. حتي دولت آمريكا نيز به يك ايراني كه در آن كشور به دنيا بيايد green card مي‌دهد.

اگر طرح جامع بخواهد اجرا شود عملاً 20 درصد خانوارهاي تهراني بايد از آن كوچ كنند

اين كه اين امر مبتني بر كدام سياست توسعه‌اي و راهبرد بالادستي است؟ مشخص نيست

 به تعبير ديگر مقدمات و متدولوژي تدوين محتواي طرح مفقود است

اگرچه به اعتقاد اساتيد و كارشناسان شهرسازي طرح جامع جديد تهران حتي اگر مصوب شود اساسا تحقق‌پذير نيست، اما اگر بخواهد اجرا شود عملاً 20 درصد خانوارهاي تهراني بايد به دليل آن‌كه طرح جامع توسعه مسكن را متوقف كرده از آن كوچ كنند چرا كه اساسا مسكني براي سكونت آن‌ها وجود نخواهد داشت.
اين كه اين امر مبتني بر كدام سياست توسعه‌اي و راهبرد بالادستي است؟ مشخص نيست. به تعبير ديگر مقدمات و متدولوژي تدوين محتواي طرح مفقود است و ما نمي‌توانيم ارزيابي كنيم چگونه تصميم گرفته شده سطح مسكوني فعلي ثابت بماند؟
تهيه كنندگان طرح مي‌گويند مطالعات طرح جامع قديم تهران عدد 7/4 ميليون نفر را تعيين كرده است، مطالعات ما بيش از 9 ميليون نفر را پيش‌بيني كرده و ما به عدد 8/4 كه ميان اين دو عدد است رضايت داده‌ايم.
آيا اين كه تهيه كنندگان طرح به شيوه‌اي كاسبكارانه به عددي ميان دو عدد پيش گفته رضايت داده‌اند مي‌تواند منطق يك برنامه‌ريزي شهري تلقي شود؟

تبعات فريزكردن ساخت مسكن در چنين شرايطي چيست؟

آيا اين تبعات مطالعه شده است؟

آيا غير از اين است كه افزايش 40 درصدي قيمت مسكن در سال جاري حاصل چنين سياست‌هايي است؟

تبعات فريزكردن ساخت مسكن در چنين شرايطي چيست؟ آيا اين تبعات مطالعه شده است؟ آيا غير از اين است كه افزايش 40 درصدي قيمت مسكن در سال جاري حاصل چنين سياست‌هايي است؟

دورنماي اقداماتي كه ما امروز براي حل مشكل بافت‌هاي فرسوده انجام مي‌دهيم 200 سال است

طرح جامع پرداختن به موضوع زلزله و بافت‌هاي فرسوده را فراموش كرده است

اراضي ذخيره نوسازي جمعيت بسيار ناچيزي را پوشش مي‌دهند

در حالي كه از سه ميليون نفر جمعيت در اين زمينه سخن گفته مي‌شود

مسأله ديگر اين‌جاست كه همه مي‌دانند زلزله خطرناك‌ترين و جدي‌ترين تهديد تهران است و مطالعات انجام گرفته هم مي‌گويد در صورت وقوع زلزله‌اي كه پيش‌بيني مي‌شود، 1/5 ميليون نفر در زمان حادثه و 1/5 ميليون نفر در 72 ساعت اول در اثر وقوع آن از بين خواهند رفت. برخي مي‌گويند بحران ملي پديد مي‌آيد و برخي ريسك آن را تا اندازه‌اي مي‌بينند كه موجوديت نظام را زير سؤال مي‌برد. ابعاد فاجعه انساني اين حادثه نيز غير قابل توصيف است؛ اما طرح جامع در كجاي خود اين بحران ديده است كه بر اساس آن بازسازي بافت فرسوده تهران را در يك برنامه 10، 15 يا 20 ساله پيش‌بيني كند؟

بايد توضيح دهم دورنماي اقداماتي كه ما امروز براي حل مشكل بافت‌هاي فرسوده انجام مي‌دهيم 200 سال است چرا كه طرح بالادستي كه زمينه‌هاي قانوني الزام ساير دستگاه‌ها را به مشاركت در نوسازي بافت‌هاي فرسوده فراهم كند، پرداختن به اين موضوع را فراموش كرده است. بلكه تنها در انتهاي طرح، بحثي تحت عنوان اراضي ذخيره نوسازي مطرح شده‌است كه اگر جمع آن‌ها را در نظر بگيريم، تنها شامل اراضي محدودي مي‌شود كه جمعيت ناچيزي مي توانند در آن ها استقرار يابند. اين در حالي است كه از سه ميليون نفر جمعيت در اين زمينه سخن گفته مي‌شود!

اهدافي كه طرح جامع خود را به آن‌ها متعهد ديده است، اهدافي خيالي ، غير واقعي و گزينشي است

بنابراين در واقع اهدافي كه طرح جامع خود را به آن‌ها متعهد ديده است، اهدافي خيالي ، غير واقعي و گزينشي است. البته ما قصد داوري درباره انگيزه هاي اين گونه طراحي شدن اهداف، و اين‌كه آيا اين وضعيت ناشي از بي‌اطلاعي بوده يا از انحراف در هدف گذاري و نوعي بي‌دردي ناشي مي‌شود، قضاوتي نمي‌كنيم؛ چرا كه اين موضوع خود پرونده‌اي جداگانه براي بررسي مي‌طلبد.
بنابراين جمعيت و سقف جمعيتي، مسكن و بافت هاي فرسوده و زلزله سه مسئله اساسي بودند كه در نگاه اول، به عنوان نقاط ضعف محتواي طرح جامع تهران قابل طرح هستند. در صورتي كه زمان اجازه دهد در ادامه نقد هاي ديگري كه به محتواي اين طرح وارد است را بررسي خواهم كرد.

ادامه دارد....