بر عهده داشتن مسووليت دانشگاه علامه طباطبايي در دوران خاتمي، انگيزه‌ي خوبي است تا ساعتي در دفتر دكتر «نجفقلي حبيبي» با او به گفت‌وگو بنشينم، پيرمردي كه علي رغم تجربيات دانشگاهي، در عرصه‌ي سياسي نيز حضوري فعال دارد.
8 سال گذشته براي جنبش دانشجويي سال‌هاي پر حادثه‌اي بود، حتي اگر از جهات مختلف به آن نگاه شود، مديريت دانشگاه نيز در اين دوره به نظر دشوار مي‌رسد و اين را مي‌شد از ميان جملات دكتر حبيبي درك كرد.
قبل از شروع مصاحبه اتمام حجت كرد كه از پاسخ به بعضي سوالات معذور است. اصرار داشت كه مصاحبه زودتر تمام شود، هرچند كه با حوصله به سوالات پاسخ داد ولي حرف‌هاي ديگري هم داشت از جنس درد دل.
بعد از يك ساعت گفت‌وگو، به واكمن اشاره كرد و گفت: «اين را خاموش كن». و شروع به صحبت كرد، هر از چند گاهي تاكيد مي‌كرد كه «اينها جزو مصاحبه نيست»، «ضبط نكني»، حرف زد و حرف زد، بغض كرد. از گذشته‌ها گفت، از دوران رياستش در دانشگاه تربيت مدرس كه به آن مي‌گويد مدرسه، از امام(ره) گفت و دعايي كه بدرقه راهش كرده بود و ... و اشك از چشمانش سرازير شد.
دكتر حبيبي در 7 سال و 6 ماه گذشته، رياست دانشگاه علامه طباطبايي را بر عهده داشته است. 6 سال رييس دانشكده‌ي علوم قضايي و سه نوبت رييس دانشكده‌ي حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران و مدتي هم رييس دانشگاه الزهرا(س) بود.
او 4 سال و نيم رييس دانشگاه تربيت مدرس بود كه از آن به عنوان شيرين‌ترين ايام عمرش نام مي‌برد، دوره‌ي سوم مجلس نماينده‌ي تهران و 2 سال هم رييس اتحاديه‌ي بين‌المجالس بود.
ايسنا: فضاي فعاليت سياسي در دانشگاه در دوره‌ي خاتمي در مقايسه با پيش از آن چطور بود؟
حبيبي: فعاليت‌هاي سياسي در دانشگاه در دوره‌ي خاتمي آنقدر بالا بود كه قابل مقايسه با دوره‌هاي قبل نيست. در عين حال فضاي مناسبي هم براي اين گونه‌فعاليت‌ها به وجود آمده بود.
ايسنا: نظر شما درباره‌ي نحوه‌ي نظارت بر تشكل‌هاي دانشجويي و نيز فعاليت‌هاي سياسي چيست؟
حبيبي: طبق مصوبات شوراي عالي انقلاب فرهنگي هيات نظارتي به وجود آمده بود كه به صورت دقيق بر فعاليت‌هاي سياسي دانشگاه نظارت مي‌كرد. همچنين هيات منصفه هم داشتيم كه در مواقعي كه تشكل‌ها با هم دچار اختلاف بودند مشكل آنها را مرتفع مي‌كرد. در مجموع فعاليت‌هاي سياسي در دانشگاه قانونمند شد.
ايسنا: مهمترين انتقاد شما درباره‌ي فضاي فعاليت سياسي دانشجويان در دوره‌ي خاتمي چيست؟
حبيبي: مهمترين انتقادم افراط گرايي است كه گهگاه در دانشگاه‌ها صورت مي‌گرفت. اگر در حالت اعتدال پيش مي‌رفتيم اين زحمت‌ها بهتر به ثمر مي‌نشست.
ايسنا: عدم وجود زمينه‌ي فضاي باز سياسي در دانشگاه چه تبعاتي دارد؟
حبيبي: اصولا در دانشگاه چون دانشجوها پرتوانند و نسبت به آينده‌ي كشور توقعات و انتظاراتي دارند علامت تحرك اجتماعي تلقي مي‌شوند و هر اندازه كه فعاليت‌ها بسته باشد به جامعه خسارت مي‌زند و جامعه را از مطرح شدن بحث‌هاي نو و آرمانگرايانه محروم مي‌كند.
ايسنا: مهمترين مانع دولت خاتمي براي پياده كردن اهداف خود در مورد حوزه‌ي فعاليت سياسي دانشجويان چه بود؟
حبيبي: يكي از آنها بالا رفتن هزينه‌ي فعايت‌هاي سياسي بود كه خود براي فعالان سياسي مانع ايجاد مي‌كرد و علت آن افراط گرايي‌هايي بود كه گهگاه در جامعه ديده مي‌شد، همين مانع رسيدن جامعه‌ي دانشگاهي به جامعه‌ي مدني شد كه مي‌توانست تضمين كننده‌ي فعاليت‌هاي سياسي دانشجويان باشد.
ايسنا: عملكرد دانشگاه‌ها در دوره‌ي هشت ساله‌ي خاتمي چگونه بوده است؟
حبيبي: آقاي خاتمي شخصيت فرهنگي دانشگاهي بود و در زمينه‌هاي علمي و توسعه‌ي اصلاحات اهتمام ورزيد. البته اين بدان معنا نيست كه تحولات به آساني صورت گرفته، دانشگاه‌ها هزينه‌ي زيادي پرداختند. انشاءالله در دوره‌ي بعد هم توسعه بيشتر مي‌شود.
ايسنا: برخي به وضعيت فعاليت‌هاي سياسي در مقايسه با فعاليت‌هاي علمي ايراد مي‌گيرند، آن را باعث ركود علمي مي‌دانند و علتش را سياست‌زدگي مي‌دانند، نظر شما چيست؟
حبيبي: دانشگاه‌ها در حوزه‌ي اصلاحات اجتماعي فعاليت گسترده داشتند و مايه‌ي خوشحالي است كه عقلانيت بيشتري در فعاليت آنها ديده مي‌شود. در طول سال‌ها دانشگاه جاي احزاب را گرفته بود ولي به تدريج اين نقش به رسانه‌ها و احزاب منتقل مي‌شود. البته مي‌توانند تاثيرگذاري بهتري هم داشته باشند، دانشگاهيان به عنوان قشر روشنفكر جامعه هزينه‌هاي نسبتا سنگين حركت عقلاني را براي آينده‌ي فعاليت‌هاي اجتماعي ترسيم كردند. البته اگر بيشتر از اين سرمايه‌گذاري مي‌كرديم بازدهي بيشتري هم داشتيم. اين عالي‌ترين وضع نبوده ولي با توجه به وضعيت سخت مالي خوب پيشرفت كردند. نبايد نااميد بود، اين خطرناك‌ترين چيز است. كمي مبالغه‌آميز است كه بگوييم دانشگاه‌ها سياست‌زده شدند. چند درصد فعاليت دانشگاه‌ها در كل به فعاليت‌هاي سياسي اختصاص داشته؟ چند تا از نشست‌ها سياسي بوده؟ حتي در زمان انتخابات هم مجموع سخنراني‌ها چشم‌گير نبود.
ايسنا: هنگام آغاز به كار دولت خاتمي مديران دانشگاه‌ها تغيير اساسي كردند؟
حبيبي: تقريبا
ايسنا: مديريت دانشگاه‌ها در دوران خاتمي چه ويژگي‌هايي داشتند؟
حبيبي: البته اين قضاوت با شماست. مجموعا يكي از ويژگي روحيه‌ي علمي و اعتقاد آنها به توسعه‌ي علمي كشور بود و عموما ديد اصلاح‌طلبي به مسايل داشتند. البته سياسي نبودند، بلكه دانشگاه با فضاي آرام اصلاح‌طلبانه بيشتر رشد مي‌كرد. ديگر اين‌كه مديران دانشگاهي عرق ملي بالايي داشتند و به هويت ملي ايراني اهتمام قائل بودند، آنها در مجموع موفق بودند.
ايسنا: به نظرتان مديريت دانشگاه‌ها در دوره‌ي بعد تغيير گسترده مي‌كند؟
حبيبي: نمي‌توانم پيش‌بيني كنم.
ايسنا: نگاه دولت خاتمي به فعاليت تشكل‌هاي دانشجويي چگونه بود؟
حبيبي: خيلي خوب بود. اين را مي‌توان از توسعه‌ي نهادهاي مدني در دانشگاه‌ها فهميد. وقتي من رييس دانشگاه علامه شدم يكي دو نشريه بيشتر نبود ولي فقط در مرحله‌ي اول دولت خاتمي به 96 تا رسيد. همچنين 15-16 كانون فرهنگي هنري كه اكنون هستند قبلا نبوده‌اند، درباره‌ي فعاليت‌هاي سياسي تشكل‌ها هم كه گفتم. انجمن‌هاي علمي نيز بسيار كم بود ولي الان چندين انجمن فعال و پركار وجود دارد، در حالي كه مجموع بودجه‌ي فرهنگي دانشگاه قابل توجه نبوده است. در مجموع فضاي دانشگاه نشان مي‌دهد كه دولت خاتمي اينها را ايجاد كرده است.
ايسنا: بهترين و بدترين خبري كه در دوران خاتمي شنيديد چه بود؟
حبيبي: بدترين خبر، حادثه‌ي كوي دانشگاه تهران و كوي طرشت است كه جزو خاطرات بسيار تلخ من بود و كدورت بدي برايم ايجاد كرد. شيرين‌ترين هم تصويب طرح جامع دانشگاه علامه بود كه البته چون خيلي دير اتفاق افتاد، آن‌چنان كه بايد به دل ننشست ولي در كل خبر خوبي بود.
ايسنا: درباره‌ي حادثه‌ي خوابگاه طرشت بگوييد. به عنوان رييس دانشگاه چه كرديد؟
حبيبي: در مورد حادثه‌ي طرشت هم مي‌خواهم بگويم اجحاف بسيار سنگيني در حق دانشگاه و بعد دانشجويان صورت گرفت. حريم دانشگاه شكست و به آن اهانت شد. به مراجع قضايي رجوع كرديم ولي كاري نتوانستيم بكنيم، حتي بعضي از دانشجوها مي‌ترسيدند شكايت كنند.
ايسنا: تعامل دستگاه‌هاي مختلف به ويژه قضايي و انتظامي در اين دوره با دانشگاه چه‌طور بوده است؟
حبيبي: من راضي نيستم، در برخورد با دانشجويان مي‌توانست از اين بهتر باشد. با وجود اين‌كه مكررا تصويب مي‌شد كه مسايل دانشجويان در كميته‌ي انضباطي و بخش‌هاي قانوني دانشگاه حل شود، ولي هنوز هم به اين عمل نمي‌شود. همچنين در مسايل حقوقي دانشگاه هم با مشكلاتي روبه‌روييم.
ايسنا: گاهي از فشارهاي بيروني به روساي دانشگاه سخن گفته مي‌شود، در اين‌باره توضيح دهيد.
حبيبي: در مقابل اين فشارها سكوت كردم؛ چون به جايي نمي‌رسيد. خيلي اذيت شدم ولي به خاطر اهداف عاليه‌ي مملكت از اينها بايد گذشت و هر ظلمي كه شده را به عدالت الهي واگذار مي‌كنم.
ايسنا: فضاي سياسي دانشگاه‌ها را طي 4 سال آينده چه‌طور پيش‌بيني مي‌كنيد؟
حبيبي: به اين پرسش جواب نمي‌دهم.
گفت‌وگو از خبرنگار ايسنا: «الهه حميدي‌كيا»
انتهاي پيام
نظرات