دكتر فيروز نادري، مدير برنامه‌هاي اكتشاف مريخ در آژانس فضايي آمريكا (ناسا) در آستانه‌ فرود دومين فضاپيماي مريخ‌نشين ناسا موسوم به “فرصت”(Opportunity ) درگفت‌وگوي اينترنتي با خبرنگار سرويس علمي خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، به سوالات اين خبرگزاري درباره ماموريت‌هاي اخير اكتشاف مريخ، چشم‌انداز آتي اين برنامه‌ها، طرح ناسا در اعزام نخستين فضانورد به مريخ، آينده برنامه‌هاي اكتشافي ماه و احتمال وجود حيات در مريخ و ساير سيارات داخل و خارج منظومه شمسي پاسخ داد. دكتر نادري، پژوهشگر و مدير ايراني طرح‌هاي فضايي از 25 سال قبل همكاري خود را با سازمان فضايي امريكا (NASA) آغاز كرده است. وي سال‌ها در سمت مدير، سرپرستي پيچيده‌ترين برنامه‌هاي اكتشافات فضايي ازجمله جستجوي حيات در خارج منظومه شمسي را برعهده داشته و از سال 1999 (فروردين 1379) پس از شكست دو ماموريت مهم اعزام سفينه به مريخ، به درخواست مسئولان ناسا، مديريت برنامه‌هاي اكتشاف مريخ را بر عهده دارد. دكتر فيروز نادري در اين گفت‌و‌گواعلام كرد: فضانوردان ناسا با هدف استفاده از ماه به عنوان پايگاهي جهت سفر به مريخ تا سال 2015 به ماه بازمي‌گردند. وي در عين حال اعزام فضانورد به مريخ تا پيش از سال 2030 را دور از انتظار خواند. مدير ماموريت‌هاي مريخ ناسا همچنين با اشاره به فرود موفقيت‌آميز مريخ‌نشينSPIRIT(روح) در چهاردهم دي‌ماه جاري و فرود قريب‌الوقوع مريخ‌نشين دوقلوي آن (OPPORTUNITY) در پنجم بهمن‌ماه جاري در تبيين دورنماي ماموريت‌هاي مريخ ناسا گفت: ما قصد داريم هر دو سال يك بار به مريخ برويم. درسال 2005 ، يك مدار گرد، در 2007 يك مريخ نشين، در 2009 يك مريخ گرد بسيار بزرگتر و كاراتر از مريخ‌نشين‌هاي دوقلوي روح و فرصت و به دنبال آن مريخ نشين ديگري در سال 2011 به اكتشاف سياره سرخ خواهند پرداخت و تا سال 2015نمونه‌هايي را از مريخ به زمين باز مي‌گردانند. نادري كه پيش از اين مديريت برنامه جستجوي حيات در بيرون از منظومه شمسي را در ناسا برعهده داشته، با تاكيد بر اين‌كه بر اساس يافته‌هاي تحقيقاتي، احتمال يافتن گونه‌هاي تكامل يافته‌اي از حيات (همانند آنچه در كره زمين وجود دارد) در سيارات منظومه شمسي منتفي است، وجود حيات چند سلولي در مريخ يا يكي از اقمار سياره ژوپيتر را بعيد ندانست و تصريح كرد: پاسخ دادن به مساله وجود حيات در سيارات شناسايي شده خارج از منظومه شمسي نيز حداقل به بيست سال زمان نياز دارد. * دكتر نادري لطفا كمي درباره بيوگرافي و سوابق فعاليت‌هاي خود در ناسا بگوييد. من در سال 1325 در شيراز به دنيا آمدم و تحصيلات ابتدايي خود را در شيراز و دوره متوسطه را در دبيرستان انديشه تهران به اتمام رساندم. سپس درسال 1964 به آمريكا آمدم و پس از تحصيلات كارشناسي و كارشناسي ارشد در رشته مهندسي برق، در سال 1976 تحصيلات دكتري خود را در رشته مهندسي الكترونيك به پايان رساندم. پس از آن به مدت سه سال در مركز “سنجش از دور ايران” در تهران به كار اشتغال داشتم و سپس از حدود 25 سال پيش فعاليت خود را در ناسا آغاز كردم. در اين مدت مشاغل فني و مديريتي متعددي در زمينه ماهواره‌هاي مخابراتي متحرك، رادارهاي سنجش از دور اقيانوسي، رصدخانه‌هاي تحقيقاتي اختر فيزيك و اكتشاف مريخ و ساير اجرام منظومه شمسي برعهده داشته‌ام. تخصص اصلي من درحال حاضر، مهندسي سيستم‌ها و مديريت پروژه‌هاي پيچيده است. * شما مدتي مديريت ماموريت هاي جستجوي حيات در خارج از منظومه شمسي را برعهده داشته ايد، لطفا كمي در اين مورد توضيح دهيد و بفرماييد با توجه به اكتشافات سال‌هاي اخير، نظريه وجود حيات در ساير سيارات داخل و خارج منظومه شمسي تقويت شده يا تضعيف شده است ؟ من قبل از اين كه مدير برنامه مريخ شوم، مديريت برنامه Origins (منشاءها ) را برعهده داشتم كه هدف آن مطالعه نحوه پيدايش و تكامل تدريجي عالم و جستجوي حيات در سراسر جهان است. از آنجا كه ما فناوري سفر به ماوراي منظومه شمسي را نداريم، جستجوي حيات در بيرون منظومه شمسي از طريق تكنيك‌هاي سنجشي از دور به وسيله تلسكوپها و اسپكترومترها (طيف سنج‌ها) فضايي فوق العاده قوي انجام مي‌شود. مرحله اول اين تحقيقات يافتن سيارات ديگر در ساير منظومه‌هاي خورشيدي است. در اين راستا، تا اواسط دهه 1990 حدود 150 سياره ديگر در بيرون منظومه شمسي ما رديابي شده است. ما در حال حاضر روي تلسكوپ‌ها و اينترفرومترها (تداخل سنج‌ها) قويتري كار‌مي‌كنيم كه مي‌توانند اين سيارات را به تصوير بكشند و اتمسفر آنها را آزمايش كنند. ما اميدواريم با استفاده از نشانه‌هاي شيميايي موجود در اتمسفر آن سيارات به فعاليت‌هاي بيولوژيكي آنها پي‌ببريم. البته پاسخ به اين سوالات حداقل 20 سال ديگر طول مي‌كشد. من اعتقاد دارم كه حيات به كره زميني محدود نمي‌شود. * با اين حساب آيا مي‌توانيم بگوييم شكلي از حيات در داخل يا خارج منظومه شمسي وجود دارد؟ درباره احتمال حيات در بيرون از منظومه شمسي در سوال قبلي توضيح دادم . در داخل منظومه شمسي هم محتمل ترين محل‌ها براي وجود حيات، مريخ و يكي از اقمار مشتري موسوم به“اروپا” است. به طور كلي، جايي كه بتوانيد آب مايع پيدا كنيد، احتمال پيداكردن حيات بيشتر مي‌شود. به همين دليل است كه اكتشافات اخير ما در مريخ بر يافتن نشانه‌هايي از وجود آب در زمان حال يا دوره‌هاي باستان متمركز شده است . به اين منظور ما در جستجوي موادي معدني هستيم كه تنها در صورت وجود آب تشكيل مي‌شوند. اين واضح است كه در داخل منظومه شمسي نمي‌توان نمونه كاملا تكامل يافته‌اي از حيات ـ‌ آنطور كه در زمين وجود دارد ـ را پيدا كنيم و اگر حياتي وجود داشته باشد به شكل چند سلولي (multi cells ) است. * لطفا كمي در مورد پيشينه ماموريت‌هاي مريخ در ناسا توضيح دهيد؛ اين برنامه ها ازچه زماني آغاز شده و هدف نهايي آنها چيست؟ ناسا و شوروي سابق از 40 سال قبل مي‌خواستند به مريخ بروند، اما بيش از دو سوم ماموريت ها به دليل دشواري‌هاي بسيار زياد آن با شكست مواجه شد. ناسا پس از اينكه دو فضاپيماي خود را در سال 1999 از دست داد، از من درخواست كرد كه مديريت برنامه اكتشافات مريخ را برعهده بگيرم. پس از آن (درسال 2001) ما با موفقيت مدارگرد “اديسه” را به مدار مريخ فرستاديم و به تازگي مريخ نورد Spirit (روح) را در سطح مريخ فرود آورده‌ايم و مريخ نورد دوقلوي آن به نام Opportunity (فرصت ) هم - پنجم بهمن‌ماه(25 ژانويه) - در مريخ به زمين مي‌نشيند. ما قصد داريم هر دو سال يك بار به مريخ برويم و در سال 2015 نمونه‌هايي را از آن به زمين بياوريم. * با توجه به شواهد موجود آيا مي‌توان گفت در مريخ آب و به تبع آن نشانه‌هايي از حيات وجود دارد؟ اطلاعات مدارگرد اديسه نشان مي‌دهد كه مقدار زيادي آب به صورت يخ‌هاي سطحي (كم‌آب) در زير سطح مريخ در عرض‌هاي جغرافيايي بالاي آن وجود دارد. ما در سال 2007 مريخ نشيني ديگري در نزديكي قطب شمال مريخ فرود خواهيم آورد كه اين مساله را پيگيري كند. اگر در مريخ آب پيدا مي‌كنيم مي‌توانيم به جستجوي ميكرو ارگانيزم‌ها بپردازيم. * اعزام فضانورد به مريخ چه زماني محقق مي‌شود و هدف از اين سفر چه خواهد بود؟ من سفر انسان به مريخ را تا پيش از 2030 متحمل نمي‌دانم . هدف چنين سفري فراهم كردن امكان كاوش درمنظومه شمسي خواهد بود . * به نظرشما ايده زندگي درماه و استفاده از منابع آن تاچه حد عملي خواهد بود؟ ناسا چندي پيش اعلام كرده كه از ماه به عنوان بخشي از يك زنجيره براي سفر به ماه استفاده خواهد كرد. در اين راستا، طرحي براي اعزام مجدد انسان به ماه تا سال 2015 و آغاز عمليات ساخت زيربناهاي ضروري براي سفر به مريخ از ماه پيش‌بيني شده است. *لطفا كمي درباره مريخ نشين‌هاي Spirit و Opportunity و ساير ماموريت‌ها بگوييد . Spirit و Opportunity كا كاملا مشابه به يكديگرند به دو مكان مختلف فرستاده شده‌اند كه 180 درجه از يكديگردورند . درهر دو مورد ما در جستجوي شواهدي از وجود آب مايع بر روي مريخ هستيم . مريخ نشين spirit درجايي به نام گودال گوسف (Gusev ) فرود آمده كه به نظر مي‌رسد درگذشته‌هاي دور محل يك درياچه بوده است اما كاملا مطمئن نيستيم . * در پايان كمي هم درباره برنامه‌هاي آتي ناسا بگوييد . ما در سال 2005 با يك مدار گرد، در سال 2007 با يك مريخ نشين و در سال 2009 با يك مريخ‌گرد بسيار بزرگتر و كاراتر از spirit و opportunity به مريخ برمي‌گرديم و به دنبال آن مريخ نشيني ديگري را در سال 2011 اعزام مي‌كنيم و نمونه‌هايي را تا سال 2015 از مريخ به زمين برمي‌گردانيم . انتهاي پيام