كنوانسيون حفاظت از محيط زيست درياي خزر (كنوانسيون تهران) امروز سه‌شنبه 13 آبانماه سال 82 با حضور رييس سازمان حفاظت محيط زيست جمهوري اسلامي ايران، وزير جمهوري آذربايجان و معاونين وزراي محيط زيست جمهوري قزاقستان، فدراسيون روسيه و تركمنستان در پايتخت كشورمان امضا شد.

به گزارش خبرنگار محيط زيست خبرگزاري دانشجويان ايران طرفهاي متعاهد (جمهوري آذربايجان، جمهوري اسلامي ايران، جمهوري قزاقستان، فدراسيون روسيه و تركمنستان) با آگاهي از تخريب محيط زيست درياي خزر در اثر آلودگي ناشي از منابع مختلف فعاليتهاي انساني از جمله تخليه مواد مضر، خطرناك، مواد زائد و ساير آلودگيهاي ناشي از منابع دريايي و منابع مستقر در خشكي، با تصميم راسخ در حفظ منابع زنده درياي خزر براي نسلهاي حاضر و آينده، با آگاهي به ضرورت تضمين عدم مضر بودن فعاليتهاي مستقر در خشكي براي محيط زيست درياي خزر، با توجه به خطرات ناشي از نوسانات سطح آب كه محيط زيست درياي خزر و خصوصيات اكولوژيكي و آب نگاري منحصر به فرد آن را تهديد مي‌كند، با تاكيد بر اهميت حفاظت از محيط زيست درياي خزر و با تصديق اهميت همكاري ميان دولتهاي ساحلي خزر و با سازمانهاي بين‌المللي مربوطه، با هدف حفاظت و نگهداري محيط زيست دريايي درياي خزر كنوانسيون تهران را امضا كردند.

بخش اول «مفاد كلي»

ماده 1

«تعاريف»

براي مقاصد اين كنوانسيون :

*منظور از «برنامه عملكرد»، برنامه علمكرد براي حفاظت و توسعه پايدار محيط زيست درياي خزر مي‌باشد.

*منظور از «طرف متعاهد»، دولت ساحلي خزر مي‌باشد كه رضايت داده بوسيله اين كنوانسيون محدود شود.

*منظور از «تخليه مواد زايد»، عبارت است از :

- هرگونه انتقال يا دفع عمدي مواد زايد يا ساير مواد ناشي از شناوردها، وسايط نقليه هوايي، سكوها يا ديگر سازه‌هاي ساخت بشر

- هرگونه رهاسازي عمدي لاشه‌ شناورها، وسايط نقليه هوايي، سكوهايي بلااستفاده يا ديگر سازه‌هاي ساخت بشر در درياي خزر

*منظور از «مواد خطرناك»، هرگونه موادي است كه ايجاد مسموميت، سرطان، تغييرات ژنتيكي يا معلوليت ارثي مي‌نمايند به ويژه در صورتي كه مقاومت باشند.

*منظور از «مرجع ملي»، مرجعي است كه هر طرف متعاهد به عنوان مسوول هماهنگ ساختن اقدامات ملي براي اجراي اين كنوانسيون و پروتكل‌هاي آن تعيين نموده است.

[منظور از «سازمان»، سازمان همكاري دولت‌هاي ساحلي درياي خزر براي هماهنگي و اجراي اين كنوانسيون و پروتكل‌هاي آن مي‌باشد كه در فوريه 1992 در تهران، كشورهاي ساحلي درياي خزر با تشكيل آن موافقت نموده‌اند.]

*منظور از «آلودگي ناشي از منابع واقع در خشكي»، آلودگي دريا ناشي از هر نوع منبع مشخص يا نامشخص است كه از خشكي، از طريق آب يا هوا يا مستقيما از ساحل به محيط زيست دريايي وارد مي‌شود. اين شامل آلودگي ناشي از دفع عمدي از خشكي به بستر دريا از طريق تونل، خطوط لوله يا ديگر وسايل مي‌شود.

*منظور از «وضعيت اضطراري زيست محيطي»، يعني وضعيتي يا تهديد قريب‌الوقوعي كه موجب آلودگي جدي يا زيانهاي ديگري به محيط زيست درياي خزر شود و آنچه از علل طبيعي مانند: سيلاب يا ساير فعاليت‌هاي انساني مانند حوادث صنعتي ناشي شود.

*منظور از «حادثه صنعتي»، حادثه‌اي است كه از يك توسعه كنترل نشده در روند هر فعاليتي كه مواد خطرناكي را در بردارد ناشي شود؛ خواه در زمان تاسيس، به عنوان مثال در طول ساخت، استفاده، ذخيره، تبادل يا دسترسي، خواه در طول انتقال.

«شناور»، به هرگونه شناوري اتلاق مي‌گردد كه در محيط دريايي فعاليت مي‌كند و شامل هاوركرفت، قايق‌هاي تندرو، زيردريايي‌ها، قايق‌هايي كه يدك كشيده مي شوند، قايق‌هاي خودرو همچنين سكوها و ساير سازه‌هاي دريايي انسان ساخت مي‌باشد.

«گونه‌هاي غيربومي مهاجم»، يعني گونه‌هاي غيربومي كه استقرار و انتشار آنها اكوسيستم‌ها، زيستگاه‌ها يا گونه‌ها را تهديد مي‌نمايد و آسيب اقتصادي يا زيست محيطي به وجود مي‌آورد.

ماده 2

«هدف»

هدف اين كنوانسيون، كه طبق مفاد مربوطه آن دنبال مي‌شود، حفاظت از محيط زيست درياي خزر از كليه منابع آلوده كننده و حفاظت، نگهداري، احيا و استفاده منطقي و پايدار از منابع زنده آن مي‌باشد.

ماده 3

«دامنه شمول»

اين كنوانسيون در مورد محيط زيست درياي خزر با در نظر گرفتن نوسان سطح آب آن و اراضي متاثر از نزديكي به دريا اعمال مي‌شود.

بخش دوم «تعهدات كلي»

ماده 4

«تعهدات كلي»

طرف‌هاي متعاهد:

الف) به صورت فردي يا مشترك كليه اقدامات مناسب را براي جلوگيري، كاهش و كنترل آلودگي درياي خزر اتخاذ خواهند نمود؛

ب) به صورت فردي يا مشترك، كليه اقدامات مناسب را براي حفاظت، نگهداري و احياي محيط زيست درياي خزر اتخاذ خواهند نمود؛

ج) استفاده از منابع دريايي خزر به شكلي كه موجب آسيب به محيط زيست درياي خزر نشود؛

د) همكاري با يكديگر و با سازمانهاي ذيصلاح بين‌المللي به منظور نيل به اهداف اين كنوانسيون.

ماده 5

«اصول»

طرف‌هاي متعاهد در اقدامات خود به منظور رسيدن به اهداف اين كنوانسيون و اجراي مفاد آن، از طريق اصول ذيل راهنمايي خواهند شد .

الف) اصل پيشگيرانه، به موجب آن در جايي كه يك تهديد جدي يا خسارت جبران‌ناپذير به محيط زيست درياي خزر اتفاق افتد، فقدان اطمينان علمي جامع نمي‌تواند به عنوان دليلي براي به تعويق انداختن اقداماتي كه توجيه اقتصادي دارند، محسوب شود؛

ب) اصل پرداخت آلوده كننده، به موجب آن آلوده كننده هزينه‌هاي آلودگي شامل جلوگيري، كنترل و كاهش را بر عهده دارد؛

ج) اصل دسترسي به اطلاعات مربوط به آلودگي محيط زيست درياي خزر، كه طبق آن طرف‌هاي متعاهد يكديگر را با حداكثر اطلاعات ممكن در اين زمينه تجهيز مي‌كنند.

ماده 6

«تعهد به همكاري»

طرف‌هاي متعاهد به صورت دو يا چند جانبه براي توسعه پروتكل‌هاي اين كنوانسيون كه شامل اقدامات، خط ‌مشي‌ها و استانداردهاي اضافي به منظور اجراي اين كنوانسيون است، با يكديگر همكاري خواهند نمود.

بخش سوم«جلوگيري، كاهش و كنترل آلودگي»

ماده 7

«آلودگي ناشي از منابع واقعي در خشكي»

1- طرف‌هاي متعاهد كليه اقدامات مناسب را براي جلوگيري، كاهش و كنترل آلودگي درياز خزر ناشي از منابع واقعي در خشكي به عمل خواهند آورد.

2- طرفهاي متعاهد در توسعه پروتكل‌هاي اين كنوانسيون كه شامل اقدامات بيشتري براي جلوگيري، كاهش و كنترل آلودگي درياي خزر ناشي از منابع واقعي در خشكي مي‌باشد همكاري خواهند نمود. چنين پروتكل‌هايي مي‌توانند شامل اقدامات ذيل باشد:

الف) جلوگيري، كنترل و كاهش خروج آلاينده‌ها از منابع آلوده كننده از طريق بكارگيري تكنولوژي‌هايي كه توليد مواد زايد در آنها صفر يا كم مي‌باشد؛

ب) جلوگيري، كنترل و كاهش آلودگي ناشي از منابع واقعي در خشكي از طريق صدور مجوز تخليه آبهاي زايد توسط مراجع ملي ذيصلاح طرف‌هاي متعاهد؛

ج) اجازه تخليه آبهاي زايد بر اساس تشويق به استفاده از تكنولوژي‌هاي ايمن محيط زيستي؛

د) تحميل توصيه‌هاي شديد‌تر از آنچه كه قسمت‌هاي «ب» و «ج» اين ماده آمده، مطابق پروتكل‌هاي اضافي به اين كنوانسيون، در صورتي كه كيفيت آبهاي دريافتي يا اكوسيستم متاثر از آن در درياي خطر ايجاب كند؛

ه) بكارگيري انواع تصفيه براي آبهاي زايد شهري در صورت لزوم به صورت مرحله‌اي؛

و) اقدامات مناسب براي كاهش ورود مواد آلي از منابع شهري و صنعتي، نظير بكارگيري بهترين تكنولوژي ممكن از لحاظ زيست محيطي؛

ز) اقدامات مناسب براي توسعه بهترين رويه‌هاي زيست‌محيطي براي كاهش ورود مواد آلي و خطرناك از منابع نامعلوم از جمله كشاورزي؛

ح) اقدامات لازم براي حفظ پايداري و تصفيه كامل منابع آلوده كننده ساحلي كه ادامه آن تاثيرات منفي بر درياي خزر دارد؛

3- چنانچه تخليه از آبراهي كه در سرزمين‌هاي دو يا چند طرف متعاهد جريان دارد يا مرز بين آنها را تشكيل مي‌دهد احتمال دارد باعث آلودگي درياي خزر شود، طرف‌هاي متعاهد اقدامات مناسب را براي جلوگيري، كاهش و كنترل چنين آلودگي انجام خواهند داد و در شرايط مناسب با تاسيس ارگانهاي مشترك مسوول در تعيين و حل مسايل بالقوه آلودگي، همكاري خواهند نمود.

ماده 8

«آلودگي ناشي از فعاليت‌هاي بستر»

طرفهاي متعاهد كليه اقدامات مناسب را براي جلوگيري، كنترل و كاهش آلودگي درياي خزر ناشي فعاليت‌هايي كه در بستر دريا صورت مي‌گيرند، انجام خواهند داد و همكاري‌ آنها در گسترش پروتكل‌هاي اين كنوانسيون در اين زمينه تشويق مي‌گردد.

ماده 9

«آلودگي ناشي از شناورها»

طرف‌هاي متعاهد كليه اقدامات مناسب را براي جلوگيري، كاهش و كنترل آلودگي درياي خطر ناشي از شناورها انجام خواهند داد و در گسترش پروتكل‌ها و موفقتنامه‌هاي اين كنوانسيون كه شامل اقدامات توافقي، خط‌ مشي‌ها و استانداردهاي موثر مي‌باشد، با در نظر گرفتن استانداردهاي بين‌المللي مربوطه همكاري خواهند نمود.

ماده 10

«آلودگي ناشي از مواد زائد»

1- طرف‌هاي متعاهد كليه اقدامات لازم را براي جلوگيري، ممانعت، كاهش و كنترل آلودگي درياي خزر ناشي از تخليه مواد زايد شناورها و وسايط نقليه هوايي كه در سرزمين خود ثبت شده يا با پرچم آن پرواز مي‌كنند، به عمل خواهند آورد.

2- طرف‌هاي متعاهد در توسعه پروتكل‌هاي اين كنوانسيون و اقدامات توافق شده، آيين‌ كار و استانداردهايي كه براي آن موثر است همكاري خواهند نمود.

3- زماني كه امنيت كشتي يا هواپيما در دريا در اثر تخريب يا از دست دادن كامل كشتي يا هواپيما در حال تهديد است يا در مواردي كه خطري انسان يا حيات دريايي را تهديد كند، چنانچه تخليه مواد زايد تنها راه دفع تهديد است و اگر احتمال دارد كه عواقب خسارت اين تخليه، كمتر از حوادث ديگر است، مفاد اين ماده به كار گرفته نخواهد شد. چنين تخليه‌هايي بايد طوري هدايت شوند كه احتمال آسيب‌ رساندن به انسان يا حيات دريايي را به حداقل رساند يا موجب كاهش محدوديت‌هاي استفاده معقول از دريا باشد؛ اين تخليه‌ها بايد گزارش شوند و در مورد آنها طبق مفاد پروتكل‌هايي كه در پاراگراف دوم اين ماده به آنها اشاره شده عمل شود.

ماده 11

«آلودگي ناشي از ساير فعاليت‌هاي انسان»

1- طرف‌هاي متعاهد كليه اقدامات لازم را براي جلوگيري ، كاهش و كنترل آلودگي‌ درياي خزر ناشي از ساير فعاليت‌هاي انساني كه در موارد 7 تا 10 مورد اشاره قرار نگرفته‌اند، از جمله احياي اراضي و لايروبي سواحل و سدسازي به عمل خواهند آورد.

2- طرف‌هاي متعاهد كليه اقدامات مناسب را براي كاهش تاثيرات منفي احتمالي اقداماتي كه منشا انساني دارند را به منظور كم كردن عواقب نواسان سطح دريا بر اكوسيستم درياي خزر انجام خواهند داد.

ماده 12

«جلوگيري از ورود، كنترل و از بين بردن گونه‌هاي غيربومي مهاجم»

طرف‌هاي متعاهد كليه اقدامات مناسب را براي جلوگيري از ورود گونه‌هاي غيربومي مهاجم به درياي خزر و كنترل و مبارزه با آنها كه تهديدي براي اكوسيستم‌ها، زيستگاه‌ها و گونه‌ها مي‌باشند، به عمل خواهند آورد.

ماده 13

«موارد اضطراري زيست محيطي»

1- طرف‌هاي متعاهد ضمن انجام كليه اقدامات مناسب، براي حفاظت از انسان و محيط زيست دريايي در مقابل عواقب موارد اضطراري طبيعي يا انساني همكاري خواهند نمود. به همين منظور، اقدامات پيشگيرانه، آمادگي و متقابل از جمله اقدامات احيا كننده خواهند بود.

2- به منظور اقدامت جلوگيري كننده و ايجاد اقدامات آمادگي، طرف متعاهد اصلي، فعاليت‌هاي خطرناكي را كه قادر به ايجاد شرايط اضطراري زيست محيطي هستند در درون قلمرو خويش مشخص خواهد كرد و همچنين تضمين مي‌نمايد كه ساير طرف‌هاي متعاهد از چنين پيشنهادها يا فعاليت‌هاي موجود آگاهي پيدا كنند.

طرف‌هاي متعاهد موافقت‌ مي‌نمايند كه ارزيابي تاثيرات محيط زيستي فعاليت‌هاي خطرناك و اقدامات مربوط به كاهش خطرپذيري را انجام دهند.

3- طرفهاي متعاهد براي ايجاد سيستم‌هاي هشدار دهنده حوادث صنعتي و وضعيت‌هاي اضطراري محيط زيستي همكاري خواهند نمود. در صورت بروز يك حادثه اضطراري زيست محيطي يا تهديد قريب‌الوقوع يك حادثه، طرف متعاهد اصلي تضمين مي‌كند كه طرف‌هاي متعاهدي كه احتمالا تحت تاثير قرار مي‌گيرد را بدون تاخير در سطوح مناسب مطلع گرداند.

4- طرف‌هاي متعاهد كليه اقدامات لازم را براي تاسيس و نگهداري تمهيدات لازم براي مواقع اضطراري از جمله فراهم آوردن تجهيزات كافي و پرسنل كارآمد و آماده در هنگام بروز شرايط اضطراري، به عمل خواهند آورد.

بخش چهارم «حفاظت، نگهداري و احياي محيط زيست دريايي»

ماده 14

«حفاظت، نگهداري و احياي منابع زنده دريايي»

1- طرف‌هاي متعاهد توجه ويژه‌اي نسبت به حفاظت، نگهداري، احيا و استفاده منطقي از منابع زنده دريايي خواهند داشت و تمامي اقدامات لازم را بر اساس علمي‌ترين مدارك قابل دسترس در موارد ذيل به عمل خواهند آورد:

الف) توسعه و افزايش بالقوه منابع زنده جهت نگهداري، احيا و استفاده منطقي از موازنه زيست محيطي با در نظر گرفتن نيازهاي انساني در مورد تغذيه و برآوردن اهداف اقتصادي و اجتماعي؛

ب) حفظ و احياي جمعيت گونه‌هاي درياي در سطحي كه بتواند حداكثر محصول پايدار و با كيفيت مطلوب را توسط عوامل زيست محيطي و اقتصادي مربوطه و با در نظر گرفتن روابط بين گونه‌ها توليد كند؛

ج) تضمين اينكه گونه‌هاي دريايي بوسيله بهره‌برداري بيشتر در معرض خطر نيستند، در بردارند؛

د) ترويج توسعه و استفاده از تورهاي ماهيگيري انتخابي و شيوه‌هايي كه حداقل تلفات را در صيد گونه‌هاي مورد هدف و گونه‌هايي كه مورد هدف نيستند، در بردارند؛

ه) حفاظت، نگهداري و احيا گونه‌هاي كمياب، بومي و در معرض خطر؛

ي) حفاظت از تنوع گونه‌اي و زيستگاه‌هاي گونه‌هاي كمياب بومي و گونه‌هاي در معرض خطر مانند اكوسيستم‌هاي آسيب‌پذير؛

2- طرف‌هاي متعاهد در توسعه پروتكل‌ها به منظور به عهده گرفتن اقدامات لازم براي حفاظت، نگهداري و احياي منابع زنده دريايي همكاري خواهند نمود.

ماده 15

«مديريت مناطق ساحلي»

طرف‌هاي متعاهد سعي خواهند نمود تمامي اقدامات لازم را جهت توسعه واجراي برنامه‌ها و راه‌بردهاي ملي براي مديريت و برنامه‌ريزي اراضي متاثر از نزديكي‌شان به دريا، به عمل آوردند.

ماده 16

«نوسان سطح آب درياي خزر»

طرفهاي متعاهد در زمينه توسعه پروتكل‌هاي اين كنوانسيون مبني بر به عهده گرفتن تحقيقات علمي مورد نياز تا آنجا كه عملي است و اقدامات و رويه‌هاي توافق شده جهت ارزيابي تاثيرات نوسان سطح آب درياي خزر همكاري خواهند نمود.

بخش پنجم «خط مشي‌ها»

ماده 17

«ارزيابي اثرات زيست محيطي»

1- هر يك از طرف‌هاي متعاهد كليه اقدامات لازم را براي شروع و به كارگيري خط مشي‌هاي ارزيابي اثرات زيست محيطي هر نوع فعاليتي كه احتمالا تاثير زيان آور مهمي بر محيط زيست درياي خزر دارد، به عمل خواهند آورد.

2- هر يك از طرف‌هاي متعاهد كليه اقدامات لازم را جهت انتشار نتايج ارزيابي‌هاي زيست محيطي كه طبق پاراگراف يك اين ماده انجام شده، براي ساير طرف‌هاي متعاهد انجام خواهند داد.

3- طرف‌هاي متعاهد در گسترش پروتكل‌هايي كه خط مشي‌ ارزيابي اثرات محيط زيستي درياي خزر را در چارچوب فرامرزي تعيين مي‌كند، همكاري خواهند نمود.

ماده 18

«همكاري بين‌ طرف‌هاي متعاهد»

1- طرف‌هاي متعاهد با توجه به نيازها و با توجه به رويه‌هاي بين‌المللي رايج جهت جلوگيري كاهش و كنترل آلودگي و حفاظت، نگهداري و احياي محيط زيست درياي خزر در تدوين، تكميل و تطبيق قوانين، استانداردها، رويه‌هاي توصيه شده و خط مشي‌هاي سازگار با اين كنوانسيون همكاري خواهند نمود.

2- طرف‌هاي متعاهد در تنظيم يك برنامه عملياتي جهت حفاظت محيط زيست درياي خزر، به منظور جلوگيري، كاهش و كنترل آلودگي و حفاظت، نگهداري و احياي محيط زيست دريايي همكاري خواهند نمود.

3- طرف‌هاي متعاهد به صورت انفرادي يا مشترك در اجراي تعهدات خود كه در پاراگراف‌هاي 1 و 2 اين ماده شرح داده شده اقدام خواهند كرد، از جمله:

الف) جمع‌آوري، گردآوري و ارزيابي اطلاعات براي تشخيص منابعي كه باعث آلودگي درياي خزر مي‌شوند يا احتمال دارد موجب آلودگي در درياي خزر شوند و تبادل اطلاعات ميان طرف‌هاي متعاهد به طور مناسب؛

ب) توسعه برنامه‌ها جهت پايش كيفيت و كميت آب؛

ج) توسعه برنامه‌هاي فوق‌العاده براي موارد اضطراري آلودگي؛

د) تشريح محدوديت‌هاي خروج، نشر و تخليه مواد زايد و ارزيابي تاثير برنامه‌هاي كنترل؛

ه) تشريح اهداف مربوط به كيفيت آب و پيشنهاد اقدامات مرتبط براي حفظ و در صورت لزوم بهبود كيفيت آبهاي موجود؛

و) توسعه برنامه‌هاي عملياتي هماهنگ شده براي كاهش بار آلودگي ناشي از مناطق شهري و صنعتي و منابع انتشار آلودگي از جمله پسابهاي كشاورزي، شهري و ساير پسابها؛

ماده 19

«پايش»

1- طرف‌هاي متعاهد براي ايجاد و اجراي برنامه‌هاي انفرادي و يا مشترك به منظور پايش شرايط زيست محيطي درياي خزر تلاش خواهند نمود.

2- طرف‌هاي متعاهد نسبت به تهيه فهرستي از عوامل آلاينده كه در درون درياي خزر تخليه و متمركز مي‌شوند و به طور منظم قابل پايش مي‌باشند، توافق خواهند كرد.

3- طرف‌هاي متعاهد در فواصل منظم، ارزيابي‌هاي انفرادي يا مشتركي از شرايط محيط زيستي درياي خزر انجام خواهند داد و تاثير اقدامات مربوط به جلوگيري، كنترل و كاهش آلودگي محيط زيست درياز خزر را بررسي خواهند كرد.

4- به همين منظور، طرف‌هاي متعاهد در هماهنگ كردن قوانين جهت ايجاد و اجراي برنامه‌هاي پايش، سيستم‌هاي اندازه‌گيري، روش‌هاي تجزيه، پردازش اطلاعات و ارزش گذاري خطر مشي‌ها در كيفيت اطلاعات، تلاش خواهند نمود.

5- طرف‌هاي متعاهد يك پايگاه اطلاعات متمركز و يك سيستم مديريت اطلاعات را با كاركردي به عنوان مخزن كليه اطلاعات مربوطه، پايه‌اي براي تصميم‌گيري و يك منبع كلي از اطلاعات و آموزش براي متخصصان، مديران و عموم مردم، توسعه خواهند داد.

ماده 20

«تحقيق و توسعه»

طرف‌هاي متعاهد در هدايت تحقيق و توسعه روش‌هاي موثر براي جلوگيري، كاهش و كنترل آلودگي درياي خزر همكاري خواهند كرد؛ بدين منظور طرف‌هاي متعاهد در تلاش براي راه‌اندازي يا تقويت برنامه‌هاي تحقيقاتي ويژه همكاري خواهند نمود از جمله در:

الف) توسعه روش‌هاي ارزيابي سميت مواد مضر و تحقيق درباره نحوه تاثير آنها بر محيط زيست‌ درياي خزر؛

ب) توسعه و بكارگيري تكنولوژي‌هاي ايمن و بي‌خطر از لحاظ زيست محيطي؛

ج) از بين بردن تدريجي يا جانشين كردن ساير مواد با موادي كه احتمالا باعث آلودگي مي‌شوند؛

د) توسعه روش‌هاي ايمن و بي‌خطر از لحاظ زيست محيطي در انتقال مواد خطرناك؛

ه) توسعه روش‌هاي ايمن و بي‌خطر از لحاظ زيست محيطي در امور مربوط به سازه‌هاي آبي و مهار آب؛

و) ارزيابي خسارات مالي و فيزيكي ناشي از آلودگي‌ها؛

ز) بهبود دانش به رژيم هيدرولوژيكي و پويايي اكوسيستم درياي خزر شامل نوسان سطح دريا و تاثيرات چنين نوساناتي بر اكوسيستم‌هاي ساحلي و دريايي؛

ح) مطالعه ميزان تشعشع و سطوح راديواكتيويته در درياي خزر.

ماده 21

«تبادل و دسترسي به اطلاعات»

1- طرف‌هاي متعاهد طبق مفاد اين كنوانسيون به طور مستقيم يا از طريق دبيرخانه، به تبادل منظم اطلاعات پايه خواهند پرداخت.

2- طرف‌هاي متعاهد بر طبق مقررات ملي خود و با توجه به مفاد موافقتنامه‌هاي بين‌المللي موجود در ارتباط با دسترسي عموم به اطلاعات زيست‌محيطي، جهت تامين دسترسي عموم به اطلاعات مربوط به شرايط زيست‌محيطي درياي خزر و اقدامات يا برنامه‌هاي انجام شده در جهت جلوگيري، كنترل و كاهش آلودگي اين دريا، تلاش خواهند نمود.

بخش ششم «ترتيبات سازماني»

ماده 22

«اجلاس طرف‌هاي متعاهد»

1- اجلاس طرف‌هاي متعاهد بدينوسيله ايجاد مي‌شود.

2-اجلاس طرف‌هاي متعاهد شامل يك نماينده از هر كدام از طرفين متعاهد مي‌باشد كه حق يك راي را دارد و هر نماينده مي‌تواند توسط يك يا چند مشاور همراهي شود.

3- اولين جلسه اجلاس طرف‌هاي متعاهد بايد حداكثر تا دوازده ماه پس تاريخ اجراي اين كنوانسيون تشكيل شود. پس از آن اجلاس طرف‌هاي متعاهد در فواصل منظم، مطابق آنچه كه در اولين جلسه تعيين مي‌شود، برگزار خواهد شد.

4- جلسات اجلاس طرفهاي متعاهد در مواردي كه از نظر اجلاس طرف‌هاي متعاهد ضروري باشد يا براساس درخواست كتبي يكي از طرف‌ها در صورتي كه توسط حداقل دو طرف متعاهد ديگر حمايت شود، برگزار خواهد شد.

5- جلسات اجلاس طرف‌هاي متعاهد مي‌بايست به صورت دوره‌اي و بر اساس نام كشورهاي متعاهد به ترتيب حروف الفباي انگليسي، در هر كشور يا در مكان دبيرخانه برگزار گردد.

6- رياست اجلاس طرف‌هاي متعاهد مي‌بايست به نوبت و بر اساس نام كشورهاي متعاهد به ترتيب حروف الفباي انگليسي به ايشان واگذار گردد. در صورت خالي ماندن مسند رياست، طرف متعاهدي كه رياست اجلاس را بر عهده دارد، مي‌بايست جانشيني را تا پايان دوره رياست آن طرف متعاهد مشخص نمايد.

7- {زبانهاي كاري اجلاس طرفهاي متعاهد انگليسي، فارسي و روسي خواهد بود.}

8- تمامي تصميمات اجلاس طرف‌هاي متعاهد بر اساس اتفاق آرا اتخاذ خواهد شد.

9- اجلاس طرف‌هاي متعاهد در اولين جلسه خود درباره اين موارد تصميم مي‌گيرند:

الف) تاسيس ساير نهادهاي كنوانسيون در صورت لزوم؛

ب) توافق درباره امور مربوط به دبيرخانه دايمي اجلاس، از جمله محل و كاركنان آن؛

ج) مقررات آيين كار و مقررات مالي خود و ارگانهاي فرعي؛

10- وظايف اجلاس طرف‌هاي متعاهد شامل موارد ذيل مي‌باشد:

الف) نظارت بر اجراي كنوانسيون و پروتكل‌هاي آن؛

ب) نظارت بر محتويات كنوانسيون و پروتكل‌هاي آن؛

ج) بررسي و تصويب پروتكل‌هاي الحاقي يا هرگونه اصلاحيه به كنوانسيون يا پروتكل‌هاي آن و تصويب و اصلاح ضمايم اين كنوانسيون و پروتكل‌هاي آن؛

د) دريافت و بررسي گزارش‌هايي كه توسط طرف هاي متعاهد ارايه شده و بررسي و ارزيابي وضعيت محيط زيست دريايي بويژه وضعيت آلودگي و اثرات آن بر اساس گزارش‌هايي كه توسط طرف‌هاي متعاهد و سازمانها صلاحيت‌دار منطقه‌اي يا بين‌المللي تهيه شده؛

ه) بررسي گزارش‌هايي كه توسط دبيرخانه راجع به موضوعات مربوط به اين كنوانسيون تهيه شده؛

و) در صورت لزوم جستجوي خدمات مالي و فني ارگانهاي بين‌المللي مربوطه و نهادهاي علمي براي پيگيري اهداف اين كنوانسيون؛

ز) ايجاد ارگانهاي فرعي براي اجراي كنوانسيون و پروتكل‌هاي آن در صورتي كه لازم باشد؛

ح) انتخاب دبير اجرايي و ساير پرسنل در صورت نياز، با توجه به عادلانه بودن تعداد نمايندگان طرفهاي متعاهد؛

انجام ساير كارهايي كه براي رسيدن به اهداف كنوانسيون لازم است.

ماده 23

«دبيرخانه كنوانسيون»

1- دبيرخانه كنوانسيون بدينوسيله ايجاد مي‌شود.

2- دبيرخانه مي‌بايست شامل دبير اجرايي كنوانسيون و پرسنل لازم براي انجام وظايفي كه از اين پس مشخص مي‌گردند، مي‌باشند.

3- دبير اجرايي، رياست امور اداري دبيرخانه كنوانسيون و انجام وظايف مربوطه را كه توسط اجلاس طرف‌هاي متعاهد و بر اساس قوانين اجرايي و مالي مورد تاييد آن تعيين شده، بر عهده خواهد داشت .

4- وظايف دبيرخانه شامل:

الف) ترتيب دادن و فراهم نمودن تداركات جلسات اجلاس طرفهاي متعاهد و ارگانهاي فرعي آن؛

ب) تهيه و ارسال اعلاميه‌ها، گزارشها و ساير اطلاعات دريافت شده به طرفهاي متعاهد؛

ج) بررسي درخواستها و اطلاعات دريافتي از طرف‌هاي متعاهد و مشورت با آنها در خصوص موضوعات مربوط به اجراي كنوانسيون و پروتكل‌هاي آن؛

د) تهيه و ارسال گزارش موضوعات مربوط به اجراي كنوانسيون و پروتكل‌هاي آن؛

ه) تاسيس و نگهداري پايگاه اطلاعات و انتشار قوانين ملي طرفهاي متعاهد و حقوق بين‌الملل مربوط به حفاظت از درياي خزر؛

و) ايجاد ترتيباب لازم براي تامين كمك‌ها و توصيه‌هاي فني براي اجراي موثر كنوانسيون و پروتكل‌هاي آن، در صورت تقاضاي هر يك از طرف‌هاي متعاهد؛

ز) اجراي وظايفي كه ممكن است طبق پروتكل‌هاي اين كنوانسيون تعيين شود؛

ح) همكاري مناسب با سازمانها و برنامه‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي؛

ي) انجام ساير وظايفي كه ممكن است توسط كنفرانس طرفها تعيين گردد؛

بخش هفتم «پروتكلها و ضمايم»

ماده 24

«تصويب پروتكل‌ها»

1- هر يك از طرف‌ها متعاهد مي‌توانند پروتكل‌هايي را براي اين كنوانسيون پيشنهاد نمايند. اين پروتكل‌ها به اتفاق آرا در جلسه‌اي از جلسات اجلاس طرفهاي متعاهد به تصويب خواهد رسيد. چنانچه در متن پروتكل‌ها براي تصويب، روش ديگري ابداع نشده باشد،پس آن كه تمامي طرف‌هاي متعاهد طبق مفاد قانون اساسي خود، آنها را تصويب يا با آنها موافقت نمايند، لازم‌الاجرا خواهد شد. پروتكل‌ها جز لاينفك كنوانسيون خواهند بود.

2- حداقل شش ماه قبل از تشكيل جلسه طرف‌هاي متعاهد براي طرح يا تصويب هر پروتكل، متن آن توسط دبيرخانه به اطلاع طرف‌هاي متعاهد خواهد رسيد .

ماده 25

«تصويب ضمائم و اصلاحات»

1- ضمائم اين كنوانسيون يا هر يك از پروتكل‌هاي آن جز لاينفك كنوانسيون يا پروتكل مي‌باشد مگر آنكه صريحا روش ديگري پيش‌بيني شده باشد. اشاره به اين كنوانسيون يا پروتكل‌هاي آن در عين حال اشاره به ضمايم مربوطه مي‌باشد. چنين ضمايمي محدود به آيين‌نامه‌ها و موضوعات علمي، فني و اداري خواهد بود.

2- ضمائم اين كنوانسيون يا هر يك از پروتكل‌هاي آن بر طبق آيين‌نامه وضع شده در ماده 24 پيشنهاد و تصويب خواهد شد .

3- پيشنهاد، تصويب و لازم‌الاجرا شدن اصلاحيه‌هاي ضمايم اين كنوانسيون يا هر يك از پروتكل‌ها تابع آيين‌نامه‌اي خواهد بود كه جهت پيشنهاد، تصويب و لازم‌الاجرا شدن ضمايم اين كنوانسيون يا ضمايم پروتكل‌ها در نظر گرفته شده است.

4- هر ضميمه يا اصلاحيه آن كه مربوط به اصلاح اين كنوانسيون يا هر يك از پروتكل‌ها باشد ضميمه يا اصلاحيه لازم‌الاجرا نخواهد شد مگر زماني كه اصلاحيه كنوانسيون يا پروتكل مربوطه لازم‌اجرا شود.

بخش هشتم «اجرا و قبول»

ماده 26

«اجراي كنوانسيون»

1- هر يك از طرفهاي متعاهد براي همكاري در اجراي مفاد اين كنوانسيون در سرزمين خود و تحت اختيار خود، يك مرجع ملي در نظر مي‌گيرد.

2- مفاد اين كنوانسيون تاثيري بر حقوق طرف‌هاي متعاهد به صورت انفرادي يا مشترك در تصويب و اجراي اقدامات صريح تر از آنچه در اين كنوانسين آورده شده است، نخواهد داشت.

ماده 27

«گزارشها»

هر مرجع ملي گزارش‌هاي مربوط به اقدامات انجام گرفته در خصوص اجراي مفاد اين كنوانسيون و پروتكل‌هاي آن را در فواصل منظمي كه توسط كنفرانس طرفها تعيين مي‌شود ارايه خواهد نمود. دبيرخانه گزارشهاي رسيده براي تمامي طرفهاي متعاهد منتشر خواهد كرد.

ماده 28

«اجرا و قبول»

طرف‌هاي متعاهد جهت اطمينان از اجراي مفاد اين كنوانسيون يا پروتكل‌هاي آن، در گسترش خط مشي‌ها همكاري خواهند كرد.

ماده 29

«مسووليت و جبران خسارت»

هر يك از طرف‌هاي متعاهد با در نظر گرفتن اصول مربوطه و ضوابط حقوق بين‌الملل، متعهد به گسترش قوانين و آيين كار مناسب در ارتباط با مسووليت و جبران خسارات وارده به محيط زيست درياي خزر ناشي از نقض مفاد اين كنوانسيون و پروتكل‌هاي آن خواهند بود.

ماده 30

«حل اختلاف»

1ـ در صورت بروز اختلاف بين طرفهاي متعاهد در ارتباط با اجرا يا تفسير كنوانسيون يا پروتكلهاي آن، طرفهاي كنوانسيون از طريق مذاكره يا ساير روشهاي مسالمت‌آميز به انتخاب خود براي رفع اختلاف اقدام خواهند كرد.

بخش نهم «مواد نهايي»

ماده 31

«امضاء، تصويب، پذيرش، موافقت و الحاق»

1ـ كنوانسيون براي امضاي دولتهاي ساحلي خزر از تاريخ 4 نوامبر 2003 تا 3 نوامبر 2004 مفتوح خواهد بود.

2ـ كنوانسيون به تصويب، پذيرش يا موافقت دولتهاي ساحلي خزر خواهد رسيد. كنوانسيون براي الحاق هر يك از دولتهاي ساحلي خزر طبق قوانين ملي آن كشور از تاريخي كه كنوانسيون براي امضا بسته شده، مفتوح خواهد بود.

3- اسناد تصويب، پذيرش، موافقت يا الحاق در نزد امين به امانت گذاشته مي‌شود.

ماده 32

«حق شرط»

اين كنوانسيون هيچ حق شرطي ندارد.

ماده 33

«لازم‌الاجرا شدن»

كنوانسيون 90 روز پس از تاريخ سپردن سند تصويب، پذيرش، موافقت يا الحاق توسط تمامي دولتهاي ساحلي خزر لازم‌الاجراء خواهد شد.

ماده 34

«اصلاح كنوانسيون و پروتكلها»

1ـ هر يك از طرفهاي متاهد مي‌توانند جهت اصلاح اين كنوانسيون يا هر يك از پروتكلها پيشنهاد دهد. اين اصلاحات بايد در جلسه اجلاس طرفهاي متعاهد از طريق اتفاق آراء به تصويب رسد.

2ـ متن پيشنهادي اصلاحيه كنوانسيون يا هر پروتكلي به دبيرخانه ارائه خواهد شد و دبير خانه حداقل 90 روز قبل از جلسه تصويب اصلاحيه پيشنهاد شده، آن را به اطلاع تمامي طرفهاي متعاهد خواهد رساند.

ماده 35

«امين كنوانسيون»

جمهوري اسلامي ايران وظايف امين را خواهد پذيرفت.

ماده 36

«متون معتبر»

اين كنوانسيون به زبانهاي فارسي، آذري، روسي، قزاقي، تركمني و انگليسي بوده و تمامي متون داراي اعتبار يكسان مي‌باشند و نزد امين به امانت گذاشته خواهند شد.

در صورت بروز اختلاف در تغيير يا كاربري اين كنوانسيون يا پروتكلهاي آن، متن انگليسي به عنوان متن اصل قلمداد خواهد شد.

ماده 37

«در رابطه با مذاكرات وضعيت حقوقي درياي خزر»

هيچ گونه تفسيري از اين كنوانسيون براي پيش قضاوت در مورد نتايج مذاكرات مربوط به وضعيت نهايي رژيم حقوقي درياي خزر جايز نيست.

انتهاي پيام