عرفان تمنده در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های فناوری پلاسما آن است که فرآیند ضدعفونی را بدون نیاز به مواد شیمیایی انجام می‌دهد. به‌عبارتی دیگر، استفاده از ترکیباتی مانند نیتریت‌ها، بنزوات‌ها و سایر مواد افزودنی که گاه آثار زیان‌باری برای سلامت دارند، به‌طرز چشمگیری کاهش می‌یابد. این نکته نه‌تنها از منظر سلامت عمومی ارزشمند است، بلکه می‌تواند مسیر صنایع غذایی را به‌سمت تولید سالم‌تر هموار سازد.

وی افزود: از دیگر مزایای قابل‌توجه این فناوری، افزایش قابل‌ملاحظه در ماندگاری مواد غذایی است. کاهش بار میکروبی و پیشگیری از فساد سریع، به‌ویژه در محصولاتی همچون گوشت، لبنیات، میوه‌ها و سبزیجات، با استفاده از ویژگی‌های منحصر بفرد پلاسما به‌نحو موثری امکان‌پذیر شده است. مکانیسم‌هایی که در ساختار پلاسما وجود دارند، سبب می‌شوند که مواد غذایی برای مدت طولانی‌تری تازه بمانند، بدون آنکه کیفیت آن‌ها آسیب ببیند.

کارشناس ارشد فیزیک پلاسما پزشکی یکی از نقاط قوت بارز این فناوری را بی‌تأثیر ماندن بافت، طعم، رنگ و ارزش غذایی مواد در طی فرایند ضدعفونی دانست و ادامه داد:  برخلاف روش‌هایی نظیر حرارت‌دهی، تابش اشعه یا استفاده از ترکیبات شیمیایی، پلاسما مستقیماً با بافت غذا وارد تعامل نمی‌شود. این ویژگی موجب می‌شود که تنها آلودگی‌ها مورد هدف قرار گیرند و ساختار اصلی غذا حفظ شود. مشابه همان تأثیری که پلاسما در درمان سلول‌های سرطانی نشان داده بود؛ جایی که تنها سلول‌های بیمار را هدف قرار داده و به سلول‌های سالم آسیبی نمی‌زند.

تمنده گفت: پلاسما با محیط زیست سازگاری بالایی دارد. از آن‌جایی که نیازی به تولید پسماندهای شیمیایی و استفاده گسترده از مواد نگهدارنده ندارد، فشار کمتری بر منابع طبیعی وارد می‌آورد و در راستای تولید پایدار قرار می‌گیرد.

وی اضافه کرد: از دیگر کاربردهای ارزشمند این فناوری، امکان استفاده گسترده در خطوط تولید صنعتی است. پلاسما می‌تواند برای استریل‌سازی سطوح، تجهیزات، بسته‌بندی‌ها و حتی خود محصولات غذایی به‌کار رود. این ویژگی در صنایع غذایی مزیتی راهبردی محسوب می‌شود و فرایند تولید را ایمن‌تر و کارآمدتر می‌سازد.

کارشناس ارشد فیزیک پلاسما پزشکی با بیان اینکه کاربردهای عملی پلاسما در صنعت غذا، گستره‌ وسیعی را در بر می‌گیرد، از استریل‌سازی بسته‌بندی‌ها گرفته تا افزایش ماندگاری میوه‌ها و سبزیجات از طریق کاهش بار میکروبی، حذف قارچ‌ها، کپک‌ها، ضدعفونی گوشت، مرغ، ماهی و محصولات دریایی، تصفیه نوشیدنی‌ها و حتی کنترل آلودگی در دانه‌ها و غلات اظهار کرد: جلوگیری از رشد کپک و تولید سموم قارچی در محصولاتی چون برنج، گندم و حبوبات نیز از جمله توانمندی‌های مهم پلاسماست.

تمنده افزود: در مقایسه با روش‌های سنتی ضدعفونی نظیر حرارت‌دهی(پاستوریزاسیون و استریلیزاسیون)، اشعه‌دهی(گاما و UV)، استفاده از اوزون یا مواد نگهدارنده شیمیایی، پلاسما امتیازات برجسته‌ای دارد. برای نمونه، حرارت باعث افت کیفیت، تغییر طعم و از بین رفتن برخی مواد مغذی می‌شود. در حالی که پلاسما این ویژگی‌ها را به‌طور کامل حفظ می‌کند.

وی گفت: اشعه‌های گاما و UV نیز با وجود قدرت استریل بالا، هزینه‌بر هستند و احتمال تغییرات شیمیایی در ساختار غذا را به‌همراه دارند. اوزون اگرچه ضدعفونی‌کننده قوی‌ای است، اما طعم بعضی از مواد غذایی را دگرگون می‌کند. مواد نگهدارنده شیمیایی نیز با وجود افزایش ماندگاری، گاه عوارضی برای سلامت انسان به‌جای می‌گذارند. در این میان، پلاسما به‌عنوان گزینه‌ای کارآمد و بی‌خطر، با حفظ تمامی ویژگی‌های مثبت و دوری از پیامدهای منفی، جایگاهی ویژه یافته است.

کارشناس ارشد فیزیک پلاسما پزشکی ادامه داد: با این حال، بهره‌گیری از این فناوری نوین، بی‌چالش هم نیست. مهم‌ترین مانع، هزینه‌ اولیه برای تهیه تجهیزات تخصصی موردنیاز است، همچنین برای هر نوع ماده غذایی، نیاز به تنظیم دقیق پارامترهای پلاسما نظیر ولتاژ، فرکانس، جریان و فاصله دستگاه با محصول وجود دارد. آگاهی محدود تولیدکنندگان غذایی از این فناوری نیز سبب می‌شود که نیاز به آموزش، تحقیق و آشنایی گسترده‌تر با پلاسما در صنعت بیش از پیش احساس شود.

تمنده اضافه کرد: با عبور از این محدودیت‌ها، آینده‌ای روشن برای فناوری پلاسما در ایمنی غذایی قابل تصور است. این روش می‌تواند به‌عنوان استانداردی نو برای استریلیزاسیون و بسته‌بندی مواد غذایی معرفی شود، همچنین امکان ترکیب پلاسما با روش‌هایی چون بسته‌بندی‌های فعال، فیلم‌های زیست‌تخریب‌پذیر و سایر فناوری‌های نوین، افق‌هایی جدید برای بهبود کیفیت و حفظ سلامت در تولیدات غذایی می‌گشاید.

وی با بیان اینکه توسعه‌ تجهیزات کوچک‌تر، کم‌هزینه‌تر و قابل استفاده در کارخانه‌های متوسط یا حتی مصارف خانگی، می‌تواند گامی اساسی در گسترش این فناوری باشد، خاطرنشان کرد: اگر مسیر هزینه‌ها هموار شود، پلاسما نه‌تنها در صنایع بزرگ، بلکه در زندگی روزمره نیز نقشی مؤثر ایفا خواهد کرد.

تمنده در پایان گفت: پلاسما روشی نوآور، کارآمد و قابل‌اعتماد در مسیر ایمنی، کیفیت و کاهش ضایعات غذایی است. این فناوری می‌تواند به‌گونه‌ای عمل کند که هم ماندگاری مواد افزایش یابد، هم کیفیت آن‌ها حفظ شود و هم سلامت عمومی جامعه در سطحی بالاتر تأمین شود. با توجه به گستره‌ مزایای پلاسما، می‌توان انتظار داشت که در آینده، این روش جایگزینی مؤثر برای بسیاری از شیوه‌های سنتی نگهداری و ضدعفونی مواد غذایی شود.

انتهای پیام