مسئول موزه‌های تاریخی مازندران در معرفی عمارت کلبادی می‌گوید: موزه تاریخ شهر ساری که از مجموع سه بنا به نام­های عمارت منوچهر خان کلبادی، خانه نظری و حمام وزیری تشکیل شده است، در خیابان انقلاب، محله آب­‌انبار نو، کوچه چهارراه برق قرار دارد. این موزه در سال ۱۳۸۷ به مناسبت سی‌امین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی با سه بخش مستقل باستان‌شناسی، مردم‌شناسی و صنایع‌دستی راه‌اندازی شده است.

مریم الطافی می‌افزاید: عمارت کلبادی که ساختمان مرکزی و اصلی این موزه محسوب می‌شود، مربوط به اواخر دوره قاجار بوده و در سال ۱۳۷۷ با شماره ۲۱۴۸ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.  این عمارت زیبا به دستور سردار جلیل از امرای ارتش وقت ساخته شد و به نام فرزند بزرگش امیر نصرت شکوه نظام به امیریه معروف شد. امیر نصرت در جوانی درگذشت و سردار، بنا را به فرزند او منوچهرخان بخشید.  منوچهرخان کلبادی که بعدها از ملاکین منطقه و زمانی نیز نماینده مردم ساری در مجلس شورای ملی بود، در سال ۱۳۶۲ دار فانی را وداع گفت و این بنا در سال ۱۳۷۰ در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت.

وی تصریح می‌کند: در مورد معماری حاکم بر بنا می‌توان گفت که این خانه، نمونه بارزی از معماری برون‌گرای بومی اقلیم منطقه معتدل و مرطوب حاشیه دریای خزر در اواخر دوران قاجار است که تأثیرات فئودالیسمی طبقه حاکم زمان، کاملاً در آن مشهود است. عمارت کلبادی با سبک معماری ملهم از تکایای قاجاری، دارای دو بخش اندرونی و بیرونی است که بنای اصلی آن در قسمت اندرونی احداث شده است. این بنا، مستطیل‌ شکل و به‌صورت شرقی - غربی در دوطبقه و یک زیرزمین ساخته شده است. هر طبقه از این عمارت دارای یک شاه‌نشین بوده و اتاق‌هایی دو طرف آن به‌صورت قرینه وجود دارد.  مصالح ساختمانی این بنا شامل چوب، آجر، کاشی و بام آن به‌صورت شیروانی و سفال‌پوش است.

به گفته الطافی، با گذشت زمان آشپزخانه و بخش‌هایی از واحد مسکونی خدمه از بین رفته و هم اکنون بناهای نوساز اداری جایگزین آن گردیده است. حمام بنا متشکل از دو بخش سر بینه و گرم‌خانه است؛ در بخش گرم‌خانه خزینه‌های آب گرم و سرد قرار دارد. ویژگی‌های فضاهای معماری این عمارت نظیر اتاق‌ها، حجره‌ها، شاه‌نشین، حمام، اصطبل، حیاط و نیز هنر به‌کار رفته در پنجره‌های ارسی و تزیین آن‌ها با شیشه‌های رنگی در نوع خود کم‌نظیر است.

وی می‌گوید: این موزه شامل بخش‌های متنوعی چون گالری صنایع چوبی، گالری صنایع نساجی، گالری سفالگری و بخش باستان‌شناسی است. در طبقه اول، در نخستین اتاق آثار چوبی همچون در و پنجره‌های ارسی، تابلوهای مشبک و معرق، و همچنین نمونه‌هایی از هنر بومی و سنتی لاک تراشی مازندران دیده می­‌شود. در اتاق دوم ظروف شیشه­ای، ظـروف مـسی، گـلیم، جـاجیم و... قرار داده شـده است. اتاق سوم نیز با لباس­های محلی، زیورآلات و... چیدمان شده است.

مسئول موزه‌های مازندران یادآور می‌شود: در طبقه دوم و اولین اتاق آثار دوران پیش از تاریخ خـصوصاً سفال­های متعلق به گوهر تپه بهشهر، تپه‌حصار دامغان، تپه اسماعیل‌آباد تهران، و نمونـه‌هـایی از ارومـیه، هـمدان و سمنان به نـمایش گذاشته شـده است. در اتـاق دوم، چند نـمونه جمجمه انسانی مربوط به دوران پیش از تاریخ که از تپه دیباج دامـغان کشف شده است، وجود دارد. اتاق سوم دربردارنده سفال‌­های دوران تاریخی و اسلامی مکشوفه از منطقه ساری و بهشهر است. همچنین یک پلاک مفرغی با شمایلی از شتر دوکوهانه در این اتاق قرار دارد که از جذابیت بالایی برخوردار است. این پلاک مـتعلق به هزار اول ق. م بوده که از منـطقه لفور سوادکوه و در حین کـشفیات باسـتان‌شناسی به‌دست‌ آمده است. در اتاق چهارم، ظروف شیشه­‌ای و کاسه‌­های مسی مربوط به دوره سلجوقیان دیده می ­شود. اتاق پنجم محل به نمایش گذاشتن چندین کتیبه، کاشی، سفال، تنبوشه سفالی از قرون ۸ و ۹ ق و عصر صفویان در فرح آباد ساری و دیگر نقاط ایران است. در اتاق ششم نیز آثار مربوط به دوران قاجاریه و پهلوی همچون شمشیری که از زیرزمین همین موزه (عمارت منوچهر خان کلبادی) به دست آمده است، رادیو، تلفن، کوبه درب، غازان، ساعت، کشکول و مجموعه ای از کلید و قفل و... قرار دارد.

وی می‌افزاید: موزه ساری طی سال‌های اخیر باهدف بهینه‌سازی و ارتقای کمی و کیفی و در نتیجه انتخاب اشیا برجسته که بیشتر آن‌ها در نتیجه گسترش کاوش‌های باستان‌شناختی و فعالیت‌های علمی در مازندران به دست آمد، به موزه‌ای با تنوع اموال منقول از دوره پیش از تاریخ با دست‌ساخته‌های ۶هزارساله تا دوران پهلوی و نیز به مکانی برای نمایش آثار متنوع مردم‌شناسی و صنایع‌دستی بدل شده است.

الطافی می‌گوید: یکی از بخش‌های موزه تاریخ ساری، حمام وزیری است که در ضلع شمالی عمارت منوچهر خان کلبادی قرار دارد. حمام وزیری در گذشته در جوار خانه وزیری قرار داشت و روزگاری نیز قسمتی از این خانه بود و از همین رو به حمام وزیری معروف است. این بنا که در گذر زمان تخریب شده بود، در سال ۱۳۷۹ توسط اداره کل میراث‌فرهنگی مازندران مرمت و بازسازی شد.

به گفته الطافی، این اثر در سال ۱۳۸۱ با شماره‌ ۶۲۶۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران با قدمتی از دوران قاجار به ثبت رسید. بنای حمام به لحاظ نوع معماری، مـصالح و ویـژگی‌­های ساختمانی از ابـنیه دیـدنی و مـشهور مازندران به شمار می‌رود. ورودی حـمام که به‌صورت مجزا از بدنه اصلی حمام و در کنار آن واقع است، در انتهای کوچه باریک ضلع جنوبی بنا قرار دارد. این حمام با مساحتی در حدود ۲۰۰ مترمربع دارای همه فضاهای لازم برای یک حمام سنتی شامل ورودی، سر بینه، راهروی انتقالی هوا، گرم‌خانه، خزینه‌­های آبگرم و سرد، سرویس بهداشتی، تون، آتشدان، به همراه دیگر فضاهای مرتبط همچون رخت‌کن و حوض مرکزی است. سر بینه آن، فضایی هشت‌ضلعی است که در چهار ضلع آن سکوهایی برای نشستن تعبیه شده و حوضی هشت‌ضلعی در میان آن قرار دارد، همچنین دارای چهار پاشویه به سمت سکوهاست. این اثر با مصالحی همچون آجر، چوب و ملاط ساروج ساخته شده است.

انتهای پیام