میثم مجیدی در گفت وگو با ایسنا اظهار کرد: منابع آب شیرین (قابل شرب) دنیا، بسیار محدود است و آنچه برای بشر قابل‌استفاده است، محدود به رودخانه‌ها (آب‌های سطحی جاری) و آب‌های زیرزمینی است که منشأ هر دو بارش است. این منابع تحت تأثیر فشارهای متعدد و مضاعفی قرار دارند.
چالش جهان امروز تحت تأثیر مدیریت عرضه و تقاضای آب
وی اظهار کرد: برداشت بیش از توان منابع آب توسط انسان به دلیل تغییرات جمعیتی و الگوی مصارف از یک‌سو و تغییرات اقلیمی و تغییر وضعیت آب در کره خاکی از سوی دیگر، سبب شده است تا دسترسی آسان و سالم به آب شرب، با تهدیدات و مخاطرات جدی مواجه شود.
مجیدی بابیان اینکه چالش جهان امروز تحت تأثیر دو عامل مدیریت عرضه و تقاضای آب است، اظهار کرد: راه‌حل برای رفع مشکل فقط از طریق تغییر رویکردهای کنونی ممکن است. رویکردهایی که عامل و مسبب شرایط به وجود آمده هستند باید تغییر کنند. برنامه‌ریزی و توسعه مبتنی بر آمایش آب محور و بازنگری در سیاست‌های آب و غذا، حداقل تغییر رویکردی است که بتواند خطاهای راهبردی گذشته را جبران کند.
وی افزود: در این رویکردهای جدید، نوآوری و فناوری قطعاً می‌تواند تاب‌آوری اجتماعی و اقتصادی را تسهیل کند.
فرصت ازدست‌رفته مدیریت بهینه منابع و مصارف آب
رئیس و پژوهشگر مرکز پژوهشی آب و محیط‌زیست شرق گفت: کشور ما در شرایط اشک و لبخند است و به نظر می‌رسد لولای تاریخی و فرصت طبیعی خود را برای مدیریت بهینه منابع و مصارف آب ازدست‌داده است؛ اکنون در سراشیبی و افول منابع آبی و ناتوانی در مدیریت مصرف، باید برای حفظ شرایط موجود چاره‌اندیشی کند.
وی با تأکید بر اینکه میهن اسلامی عزیز ما، ابتدا باید توان اکولوژیکی، اقلیمی و پتانسیل واقعی منابع آبی خود را درک کند، سپس بر اساس درک جامع و تصویر شفاف وضعیت خود، تصمیم سازی توسعه خود را بازنگری کند، افزود: نوع تعاملات و توسعه صنعتی، کشاورزی، گردشگری و غیره خود را با دنیا، بر این مبنا طرح‌ریزی کند و امیدوار باشد که با تعاملات سازنده و دوسویه (تضمینی)، از توان آبی خود حداکثر بهره‌وری را ببرد و متقابلاً، کمبودهای خود را از منابع بیرونی تأمین کند.
مجیدی تأکید کرد: این تعامل، به‌صورت دوسویه فقط قابل تفسیر و تعبیر است به‌طوری‌که هم در میدان دیپلماسی و فضای بین‌المللی، قابلیت عرضه و هم هوشمندی در تقاضا داشته باشیم.
لزوم بازنگری در مسیرهای گذشته
این کارشناس حوزه آب آموزش، آگاهی و مسئولیت‌پذیری را به‌عنوان مؤلفه‌های پایداری اجتماعی که اتفاقی خلق نخواهد شد و اکتسابی است عنوان کرد و گفت: وقتی نه در سطح آموزش ابتدایی تا متوسطه و نه در سطوح آموزش عالی، بر این مؤلفه‌های پایداری اجتماعی یعنی آگاهی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی و محیطی، تأکید نداشته باشیم و الفبای آینده‌نگری مغفول بماند، نتیجه جدیدی حاصل نخواهد شد.
وی تصریح کرد: مسیرهای گذشته که چنین مقصدی را برای ما رقم‌زده است باید بازنگری شود، رویکردها تغییر کند، یکپارچه نگری و آینده‌پژوهی جایگزین مصلحت‌های زودگذر مدیریتی شود و به‌نوعی فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم.
مجیدی با تأکید بر لزوم آموزش به جامعه درزمینهٔ مدیریت مصرف آب ادامه داد: آموزش، آموزش و آموزش در تمامی سطوح به‌ویژه ارکان و متولیان آموزش کشور تا حصول نتیجه، توجه به نقش جدی زنان و خانواده در ارتقاء سطح بینش جامعه، برنامه‌ریزی عمیق راهبردی می‌طلبد و شتاب ذهنی مسئولین نمی‌تواند این مهم را رقم بزند. مسئولین بر اساس آنچه برای آینده رقم خواهند زد تشویق و تنبیه و قضاوت شوند و خواسته‌ها در سطح جامعه، به این مسیر سوق داده شود.
وی با اشاره به تغییرات اقلیمی و نقش فناوری و نوآوری در این حوزه گفت: وقتی از نوآوری و فناوری صحبت می‌کنیم لازم است اول درک صحیحی از مفاهیم آنها داشته باشیم و فضا را برای توسعه آنها مهیا کنیم و دوم اینکه، انتظار معجزه نداشته باشیم بلکه چالش‌ها و مسائل اموری را که درگذشته دور با فقدان فناوری و نوآوری با آن مواجه بودیم، بتوانیم با نوآوری و فناوری مرتفع سازیم.
هشدارها درباره شاخص‌های امنیت غذا و آب را باید جدی گرفت
رئیس و پژوهشگر مرکز پژوهشی آب و محیط‌زیست شرق خاطرنشان کرد: در سطوح بین‌المللی، حساسیت‌زایی و توسعه دانش در سطوح ملی و محلی، مدت‌هاست موردتوجه و برنامه‌ریزی ملل مختلف بوده است که در بخشی از آنها ما نیز سهیم بوده و هستیم؛ اما در عمل، بعضاً تجارب جهانی را دور انداخته و دوچرخه را ازنو
اختراع کرده‌ایم که در بحران‌ها این موضوع کارکرد تأخیری و ضعیفی داشته است.
وی افزود: شاخص‌های امنیت غذا و آب در سطح جهانی، همواره هشدار لازم را به جهانیان گوشزد کرده است، اما جدی گرفتن این هشدارها، نیاز به درک عمیق از عواقب عدم توجه به آن دارد.
وی گفت: وقتی هنوز توهم منابع نامحدود داریم، قطعاً به آیندهٔ بدون این منابع فکر نمی‌کنیم و هشدارهای جوامع علمی و فنی ملی و بین‌المللی را جدی نمی‌گیریم.
مجیدی بابیان اینکه دانشگاه‌های ما مبتنی بر سیاست‌های راهبردی و علاج بخش کشور حرکت نمی‌کنند یا به‌کندی حرکت می‌کنند و طبیعتاً از دانشگاه ما همان تراود که در اوست و درنتیجه، هم در عرصه بین‌المللی و دیپلماسی با درک نادرست و توهم زده‌ای از منابع و نیازهایمان پیش می‌رویم هم در سطوح داخلی، با غربالگری نادرست و تصمیمات کوتاه‌مدت و غیر علاج بخش، چشم بر واقعیت تلخ مسائل منابع طبیعی می‌پوشیم و آینده‌ای را که آبستن قهر منابع است را رقم می‌زنیم.
وی یادآور شد: در منابع و مراجع بین‌المللی متعددی، آینده مبهم و سرشار از مخاطره‌ای برای آب و غذا تأکید و تکرار شده است. قهر طبیعت، تغییرات اقلیمی، بحران‌های بشرزاد، ناسازگاری با وضع موجود و درعین‌حال الگوهای مصرف نادرست، تصویر آینده جهان را تیره و مبهم کرده است.
این کارشناس حوزه آب با اشاره به پیامدها و عواقب طبیعی ناشی از فشار بر منابع آب همچون آلودگی منابع، فرونشست زمین، تخریب و تخلیه روستاها (قطب‌های تولید) و معضلات اجتماعی و اقتصادی و ناامنی آبی و غذایی که بسیاری از جوامع را تهدید می‌کند، گفت: تغییر رویکردهای کنونی، یک انتخاب نیست بلکه الزام و اجبار است و مصلحت‌اندیشی نادرست و غیر فنی با سیاست زدگی و تداخلات منفعت فردی، در مدیریت منابع محدود دیگر هیچ جایگاهی ندارد و مهلتی نیز برای این‌گونه برنامه‌ها باقی نمانده است.
وی اظهار کرد: جهان امروز و به‌ویژه میهن اسلامی ما، نیازمند برنامه‌های جدید و نوین آب محور، تاب آور و نوآور است. چشم‌اندازی واقع‌گرایانه و علاج بخش و نقشه راهی قابل‌اجرا و پایش، برای عبور امن از شرایط کنونی، به‌شدت نیازمندیم.
انتهای پیام
نظرات