متاسفانه سفرهای نوروزی به دلیل جا به جایی گسترده افراد و تجمع در مناطق گردشگری، به تولید حجم بالایی از زباله منجر می‌شود. این زباله‌ها شامل پلاستیک‌های یکبارمصرف، بسته‌بندی مواد غذایی، بطری‌های نوشیدنی و پسماندهای دیگر است. میزان زباله‌های تولیدشده در این ایام چند برابر بیشتر از زمان‌های عادی سال است و در صورت عدم مدیریت صحیح، مشکلات فراوانی به بار خواهد آورد.
فهمیه رئیس‌زاده مدیر موسسه زیست‌محیطی زاد سرو ترشیز در گفت و گو با ایسنا یکی از نخستین پیامدهای زیست‌محیطی زباله‌های نوروزی را تخریب زیبایی مناظر طبیعی و مکان‌های گردشگری دانست و گفت: انباشت زباله‌ها در طبیعت، سواحل، جنگل‌ها و پارک‌ها، چشم‌اندازهای دلپذیر را به صحنه‌هایی ناخوشایند بدل می‌کند و تجربه گردشگران را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
وی افزود: این مسئله نه تنها جذابیت مناطق گردشگری را کاهش می‌دهد، بلکه به مرور موجب کاهش تعداد بازدیدکنندگان و افت درآمدهای محلی می‌شود.
رئیس‌زاده با بیان اینکه زباله‌های غیرقابل تجزیه، مانند پلاستیک‌ها، به طور مستقیم بر کیفیت خاک تأثیر می‌گذارند، اظهار کرد: مواد شیمیایی و میکرو پلاستیک‌های موجود در این زباله‌ها، باعث کاهش حاصلخیزی خاک و تغییر ساختار آن می‌شوند ضمن اینکه این موضوع می‌تواند تولیدات کشاورزی را تحت تأثیر قرار داده و چرخه‌های اکولوژیکی طبیعی را مختل کند.
وی با اشاره به اینکه زباله‌های رها شده در طبیعت، از طریق جریان‌های سطحی به رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و منابع آب زیرزمینی وارد می‌شوند، گفت: این آلودگی، کیفیت آب را کاهش داده و زندگی موجودات آبزی را به خطر می‌اندازد. به ویژه، ورود مواد شیمیایی و پلاستیک به منابع آبی، خطرات جدی برای سلامت انسان‌ها و حیوانات به همراه دارد.
این فعال زیست‌محیطی همچنین به اثرات زیست‌محیطی شیرابه‌های زباله اشاره کرد و افزود: انباشت زباله‌ها در طبیعت یا دفن غیراصولی آن‌ها، منجر به تولید شیرابه‌های آلوده می‌شود. این مایعات ترکیبی از فلزات سنگین، مواد شیمیایی و مواد آلی تجزیه شده هستند که اثرات زیان‌باری بر محیط‌زیست دارند.
وی خاطرنشان کرد: شیرابه‌های حاصل از زباله‌ها، با نفوذ به خاک، ترکیبات شیمیایی آن را تغییر داده و کیفیت آن را کاهش می‌دهند ضمن اینکه این تغییرات می‌تواند منجر به کاهش بهره‌وری در تولیدات کشاورزی شود و به تخریب اکوسیستم‌های خاکی منجر شود.
رئیس‌زاده با اشاره به اینکه شیرابه‌ها، به دلیل حرکت در لایه‌های خاک، به منابع آب زیرزمینی نفوذ کرده و آن‌ها را آلوده می‌کنند، تصریح کرد: این آلودگی، کیفیت آب شرب را کاهش داده و سلامت انسان‌ها و حیوانات را به خطر می‌اندازد؛ همچنین ورود این مواد آلوده به رودخانه‌ها و دریاچه‌ها، تعادل اکوسیستم‌های آبی را مختل کرده و به کاهش تنوع زیستی منجر می‌شود.
نقش مدیریت شهری و روستایی در کنترل بحران زباله
وی نقش مدیریت شهری و روستایی در کنترل بحران زباله را بسیار حائز اهمیت دانست و گفت: مدیریت شهری و روستایی، نقش اساسی در کاهش بحران زباله‌های نوروزی دارد، بدون شک اقدامات مؤثر در این حوزه، می‌تواند از تولید زباله‌های اضافی جلوگیری کرده و اثرات زیست‌محیطی آن را به حداقل برساند.
مدیر موسسه زیست‌محیطی زاد سرو ترشیز با تأکید بر اینکه شهرداری‌ها و دهیاری‌ها باید برنامه‌ریزی‌های لازم برای جمع‌آوری منظم زباله‌ها در ایام نوروز را انجام دهند، اظهار کرد: افزایش دفعات جمع‌آوری و استفاده از تجهیزات مناسب، می‌تواند از انباشت زباله‌ها در مناطق گردشگری جلوگیری کند.
وی همچنین توسعه ایستگاه‌های بازیافت در مناطق پرتردد و نصب سطل‌های تفکیک زباله را گامی مؤثر در کاهش دفن زباله‌های قابل بازیافت دانست و گفت: همچنین، استفاده از فناوری‌های نوین، نظیر کمپوست‌سازی و بازیافت پلاستیک، می‌تواند به مدیریت بهتر زباله‌ها کمک کند.
رئیس‌زاده با اشاره به اینکه آگاه‌سازی مردم از اهمیت مدیریت زباله و اثرات زیست‌محیطی آن، از طریق رسانه‌ها، کمپین‌های آموزشی و برنامه‌های فرهنگی می‌تواند نقش مهمی در کاهش تولید زباله ایفا کند، به ارائه راهکارهایی برای کاهش آلودگی زباله‌های نوروزی پرداخت و گفت: محدودیت تعداد بازدیدکنندگان برای مناطق حساس، کنترل زباله‌های گردشگران و حمایت از اکوتوریسم از جمله این راهکارها هستند.
وی با بیان اینکه تعداد بازدیدکنندگان برای مناطق حساس زیست‌محیطی باید با تعیین ظرفیت محدود تحت محافظت قرار گیرند، بر اجرای توسعه طرح‌های گردشگری پایدار که کمترین تأثیر منفی را بر محیط‌زیست دارند تأکید کرد و افزود: گردشگران باید ملزم به جمع‌آوری زباله‌های خود شوند.
این فعال محیط‌زیست همچنین برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای مسافران در مورد اثرات زباله بر محیط‌زیست و راه‌های کاهش آن و ترویج استفاده از مواد چند بار مصرف و کاهش مصرف پلاستیک‌های یک‌بار مصرف از طریق آگاهی‌رسانی و جایگزینی با مواد قابل بازیافت را ضروری دانست.
ضرورت ایجاد تعادل میان حفظ سنت‌های نوروزی و مسئولیت‌پذیری زیست‌محیطی
وی در ادامه با اشاره به اینکه کشورهای پیشرفته‌ای مانند سوئد و آلمان، توانسته‌اند با استفاده از فناوری‌های نوین و فرهنگ‌سازی مؤثر، بیش از ۹۰ درصد زباله‌های تولیدی خود را بازیافت کنند، افزود: در این کشورها با قوانین سخت‌گیرانه، همکاری عمومی و توسعه زیرساخت‌های بازیافت، نقش کلیدی در موفقیت مدیریت زباله ایفا کرده‌اند. این تجارب می‌توانند الگویی مناسب برای ایران در مدیریت بحران زباله‌های نوروزی باشند.
رئیس‌زاده با اظهار تأسف از اینکه سفرهای نوروزی، با تمام مزایای فرهنگی و اجتماعی خود، چالش‌های زیست‌محیطی قابل توجهی به همراه دارد که تولید حجم بالای زباله، تخریب منابع طبیعی و آلودگی آب و خاک از جمله مهم‌ترین پیامدهای این سفرها هستند، گفت: با این حال، مدیریت صحیح زباله‌ها، افزایش آگاهی عمومی، تقویت زیرساخت‌های بازیافت و تدوین قوانین سخت‌گیرانه، می‌تواند از تأثیرات منفی این چالش‌ها کاسته و محیط‌زیست را برای نسل‌های آینده حفظ کند.
این فعال محیط‌زیست خاطرنشان کرد: ایجاد تعادل میان حفظ سنت‌های نوروزی و مسئولیت‌پذیری زیست‌محیطی، ضرورتی است که باید در اولویت قرار گیرد.
مدیریت بحران زباله‌های نوروزی نقش کلیدی در کاهش اثرات زیست‌محیطی دارد. استفاده از فناوری‌های نوین، توسعه زیرساخت‌های بازیافت، فرهنگ‌سازی عمومی و ایجاد محدودیت‌های بازدید از مناطق حساس از جمله راهکارهایی است که می‌توانند به کاهش این چالش‌ها کمک کنند. ایجاد تعادل میان حفظ سنت‌های نوروزی و مسئولیت‌پذیری زیست‌محیطی برای محافظت از محیط‌زیست و منابع طبیعی، ضرورتی است که باید در اولویت برنامه‌های مدیریت شهری و روستایی قرار گیرد.
انتهای پیام
نظرات