عباس قنبری عدیوی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: سلسله برنامه‌های مختلف پیش از نوروز با چهارشنبه‌سوری آغاز می‌شود، در حقیقت چهارشنبه‌سوری احترام به آتش و سلامتی و تندرستی است زیرا براساس باورهای نیاکان‌ما آتش نماد سلامتی و سرخی دربرابر زردی و بیماری‌ها است.

قنبری گفت: ترانه‌ها و شادیانه‌ها از سنت‌های دیگری‌است که مردم استان با سیاه‌کردن صورت، پوشیدن لباس‌سرخ و کلاه‌های بلند و خواندن ترانه‌های مختلف با ساز و تنبک در نقش حاجی‌فیروز آمدن سال‌جدید را به مردم مژده می‌دادند.

وی بیان کرد: در فلسفه حاجی‌فیروز گفته می‌شود شخصی‌است که از دنیای‌دیگری آمده‌ تا به ما بگوید در ثروت‌اندوزی و طمع‌ مال‌دنیا حرص نخورید و در زندگی شاد باشید که این شخص نماد شادمانی در نوروز است و این ترانه و شادی در تمام سنت‌های دیگر از جمله خانه تکانی نیز همراه است.

این پژوهشگر فرهنگ عامه چهارمحال و بختیاری افزود: درگذشته سنتی در بین مردم رواج یافت که از مکتب‌خانه بیرون آمده بود و آن‌را نوروزخوانی می‌نامیدند، در این سنت بچه‌ها در مکتب‌خانه شعرهای شاد نوروزی را یاد می‌گرفتند و آن ‌را برای عمو، دایی، عمه و... می‌خوانند تا به‌نوعی بگویند این‌ها را از مکتب یاد گرفته‌ایم و در قبال این شعرها هدیه‌هایی دریافت می‌کردند که عموماً این هدیه‌ها مواد غذایی یا پارچه و... بود.

وی گفت: نوروزخوانی در مکتب‌خانه‌ها به خصوص در مکتب‌خانه‌های استان بسیار رواج داشت و مرحوم «علی‌اکبر مهدی‌پور» نوروزنامه را تولید و امروزه به اسم چهارمحال و بختیاری نوروزنامه ثبت شده است، این یکی‌از زیبایی‌هایی است که باید توجه ویژه‌ای به ‌آن شود.

قنبری گفت: در سنت‌های چهارمحال و بختیاری همراه با چهارشنبه‌سوری سنت قاشق‌زنی است، از طرفی ایام گذشته در مکان‌هایی که باران نمی‌آمد سنت هَل هَله کوسه اجرا می‌شد که این سنت هم باران‌خواهی و هم نوعی نمایش طنزآمیز و گروهی بود که بچه‌ها به کمک بزرگترها اجرا می‌کردند.

رئیس بنیاد ایران‌شناسی چهارمحال و بختیاری گفت: از سنت‌های دیگر آماده‌سازی محصولاتی بود که درطی نوروز از جمله درست کردن کوکو شب قبل از نوروز و حلوا علفه‌ای در آخرین پنج‌شنبه و جمعه سال برای اموات بود، چه بسا شست‌وشوی لباس‌ها، قالی، پرده‌ها و... از سنت‌های نظافتی قبل از نوروز است‌.

وی گفت: شب الفه یا الفا در مناطق‌مختلف به شکل‌های متفاوتی انجام می‌شود که در مناطق ما بیشتر به شکل پخت کوکو و حلوا و کاکولی است اما در مناطق دیگر به‌شکل پخت کوفته یا آماده‌سازی هفت مغز به‌صورت مشگل‌گشا است که آن ‌را برای اموات خیرات می‌کردند. 

قنبری ادامه داد: یکی‌از سنت‌های جالب پیش‌از نوروز رفتن به آرامستان‌ها وطلب مغفرت و آمرزش بود که این‌ باور حیات پس ‌از مرگ در بین مردم بسیار وجود ‌داشت.

قنبری گفت: در گذشته مردم اعتقاد داشتند نباید جنگ، کینه و دشمنی به سال جدید منتقل شود و اگر در خانواده‌ها بین اعضا کدورتی در میان بود سعی می‌کردند آن ‌را حل کنند تا سال‌جدید بدون کدورت پیش رود.

وی ادامه داد: اگر فردی‌ عزیزی را از دست‌ داده‌بود فامیل دور هم جمع‌ می‌شدند و لباس‌سیاه آن را درمی‌آوردند تا فرد با لباس عزا به سال ‌جدید نرود که برای آقایان لباس مردانه و برای خانم‌ها روسری یا پارچه می‌بردند.

قنبری در ادامه با اشاره به اینکه کشت‌سبزه نوعی تفال به کشاورزی است که درگذشته ۱۲نوع از محصولات کشاورزی از جمله گندم، جو، ارزن، عدس و... را بر روی خشت‌ها می‌کاشتند و منتظر می‌ماندند ببینند کدام محصول رشد بهتری دارد تا آن‌را در زمین‌ کشاورزی خود بکارند، تصریح کرد: به‌طور مثال اگر جو در آن‌سال به ‌خوبی رشد می‌کرد بیان می‌کردند امسال در زمین جو می‌کاریم چون رشد آن خوب است و سال‌های متوالی تنها یک‌ محصول را نمی‌کاشتند زیرا معتقد بودند با این‌کار زمین فقیر و ضعیف می‌شود که بعدها این ‌کار به همان یک مدل سبزه‌ای که امروزه در سفره می‌گذاریم تبدیل شد.

قنبری گفت: هدیه بردن برای‌ نوعروسان و نامزدها یکی از سنت‌های خوب ‌استان است که این هدیه‌ها طلا، پارچه، لباس، خوراکی و... بود که بر اساس وسع خانواده‌ها تهیه می‌شد، در حقیقت این هدیه دادن‌ها بازتابی از آیین سپندارمذگان یا مهرایرانی بود که تا نوروز ادامه داشت.

این پژوهشگر فرهنگ عامه افزود: سمنوپزان سنتی دیگراست که دو کاربرد اساسی داشت نخست اینکه در سفره هفت‌سین از آن استفاده می‌شد و دیگری نوعی نذری به حساب می‌آمد، زیرا سمنو از جوانه‌گندم تهیه می‌شود و جوانه‌گندم نماد سلامت است، البته دربرخی مناطق دیگر چهارمحال و بختیاری به جای پخت سمنو کاچی‌پزان به‌ راه بود و در مکان‌های دیگر استان آش‌ طبخ می‌کردند که اسم آن آش بی‌بی هور، بی‌بی نور و بی‌بی سه‌شنبه بود.

قنبری بیان کرد: همچنین قلک‌شکنی یکی از سنت‌های دیگری است که به‌فرزندان خود یاد می‌دادند ارزش پول خود را بداند که این قلک را پیش از نوروز می‌شکستند تا درآمد حاصل شده خود را ببینند و با این پول برای عید خود لباس‌ می‌خریدند.

وی گفت: در گذشته اکثر ظروف، کوزه‌ای بود و اگر این ظروف شکسته می‌شد یا لبه آن‌ها پریده می‌شد باور داشتند نباید در آن‌ها غذا خورد و قبل از سال جدید آن‌ کوزه‌ها را با نیت سلامتی می‌شکستند.

قنبری دررابطه با سنت‌های پیش از نوروز نیز بیان کرد: تفال زدن یکی‌از سنت‌های دیگری است که انجام می‌دادند، گاهی با فال حافظ و گاهی با تسبیح و نخود و فال گوش ایستادن.

قنبری در پایان گفت: شستشوی مسجد و مکان‌های مذهبی از کارهای پسندیده‌ای بود که مردم به‌صورت داوطلبانه انجام می‌دادند، به‌طورمثال در پیرغار مردم دیوارهایی که درطول سال بر اثر روشن کردن شمع سیاه شده بود را نظافت می‌کردند و معتقد بودند باید برای آغاز سال نه ‌تنها خانه‌های خود بلکه نیایش‌گاه‌ها و پرستش‌گاه‌های خود را خاک روبی و نظافت کنند.

انتهای پیام