محمدهادی طهرانی مقدم امروز شنبه ۲۵ اسفند در شورای ثبت آثار فرهنگی استان اظهار کرد: قنات‌های «کولِگ» و «پَشبَند» واقع در روستای هیچان شهرستان نیکشهر و «آسباد زاهدان کهنه» واقع در شهرستان زهک پس از بررسی در شورای ملی ثبت کشور در فهرست میراث ملی غیر منقول به ثبت رسیدند.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سیستان و بلوچستان افزود: قنات‌های کولگ و هیچان از جمله قنات‌های شاخص شهرستان نیکشهر و دهستان هیچان است که از حدود ۵۰۰ سال پیش تاکنون فعال و مورد استفاده ساکنین است.

وی ادامه داد: وجود قنات‌های متعدد در این منطقه نشان رونق کشاورزی و دامداری بوده و ساکنین آن با سبک و فنون مرتبط با قنات آشنایی کامل دارند. علاوه بر این شکل‌گیری روستا مدیون چندین رشته قنات موجود در آن است که قنات‌های مذکور از جمله مهم‌ترین آن‌ها محسوب می‌شوند.

به گفته طهرانی مقدم، یکی از دستاوردهای فرهنگی و تکنیکی بشر در مناطق خشک، استحصال آب‌های زیرزمینی از طریق قنات است که به اذعان برخی از متفکرین این شیوه از تولید از ابداعات ایرانیان است بلکه ۸۰ درصد از فعالیت‌های مردم ایران بر پایه بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی است که قنات سهم بسزایی از این میان را داراست.

وی خاطرنشان کرد: در بلوچستان نیز قنات، عامل اصلی شکل‌گیری سکونت‌گاه‌های انسانی به شمار می‌آید و کشاورزی وابستگی شدیدی به آن دارد. براساس مطالعات موجود، تعداد مجموع قنوات شهرستان نیکشهر ۲۴۰ رشته، تعداد قنوات بخش مرکزی ۹۲ رشته و تعداد کل قنوات دهستان هیچان ۴۶ رشته قنات است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی استان ادامه داد: آسباد زاهدان کهنه نیز یکی از کهن‌ترین آسبادهای سیستان به شمار می‌آید و بر خلاف آس بادهای دوره صفوی سیستان و همانند آسبادهای خراسان جهت چرخش پره‌ها پاد ساعت گرد بوده است. بنای مذکور نمونه بسیار زیبا از معماری آسباد در حوزه سیستان و ایران است که استفاده از نیروی طبیعت در جهت تاب‌آوری اقلیمی و بهره وری، از نیروی باد را در گذشته این مرز و بوم به نمایش می‌گذارد.

مجتبی سعادتیان معاون میراث‌فرهنگی اداره‌کل میراث‌فرهنگی سیستان و بلوچستان نیز در این باره گفت: آنچه از شواهد موجود و مطالعات میدانی و همچنین پژوهش‌های باستان‌شناسی زاهدان کهنه بر می‌آید؛ قدمت این بنا مربوط به پیش از قرن ۸ هجری قمری بوده و به علت قرارگیری این آسباد در محدوده شهر تاریخی زاهدان کهنه، از این بنا با نام آس باد زاهدان کهنه یاد می‌شود.

وی افزود: شهر تاریخی زاهدان کهنه در بخش مرکزی شهرستان زهک واقع شده است. این شهر تاریخی با وسعت ۳۲۵ هکتار از قرن پنجم تا نهم هجری پایتخت سیستان بوده است.

سعادتیان ادامه داد: طبق منابع تاریخی و مطالعات می‌دانی، خرابه‌های زاهدان کهنه مربوط به شهر تاریخی زرنج یا حداقل جزء توابع زرنج بوده که در یورش تیمور و فرزندش شاهرخ بواسطه تخریب بند(سد)‌های سیستان، متروک شده و به این شکل درآمده است.

به گفته معاون میراث‌فرهنگی سیستان و بلوچستان، زاهدان کهنه از پنج بخش مجزا به نام‌های قلعه یا کهندژ، ارگ اول یا ارگ زبرین، ارگ دوم یا ارگ فرودین، شارستان و ربض تشکیل شده است.

وی افزود: آس باد زاهدان کهنه در محدوده ربض شهر تاریخی زاهدان کهنه و در جنوب غربی این شهر واقع شده است. ارتفاع محل احداث آسباد زاهدان کهنه ۴۸۹ متر از سطح دریاهای آزاد است.

انتهای پیام