مصرف بی‌رویه آب تصفیه‌شده در آستانه خانه‌تکانی‌های عید نوروز و رفتار خارج از اصول برخی از شهروندان باعث هدررفت این نعمت الهی می‌شود. آبی که با هزینه‌های بسیار و صرف انرژی فراوان به دست مصرف‌کننده می‌رسد، در عرض چند ثانیه تبدیل به فاضلاب می‌شود. این امر با توجه به محدودیت‌های آبی کشور در صورت نبود مدیریت صحیح منجر به بحران‌های آبی شدیدتر در سال‌های آتی خواهد شد.

طبق آمار میزان برداشت آب شیرین در ایران سالانه حدود ۷۲ میلیارد مترمکعب است، اما سرانه منابع آب شیرین از حدود شش هزار مترمکعب به ازای هر نفر در ۱۳۴۵ به میزانی کمتر از ۱۵۰۰ مترمکعب در ۱۴۰۳ رسیده و شکاف بین آب موجود و برداشت آب به نحو چشمگیری افزایش‌ یافته است.

ایران اکنون جزء کشورهای پرتنش آبی در جهان قرار دارد و در بین ۱۷۰ کشور با موضوع آب تجدیدپذیر رتبه ۱۱۴ و از نظر مقدار سرانه آب تجدیدپذیر رتبه ۱۵۶ را در بین کشورهای جهان دارا است.

فلات مرکزی ایران وضعیت بسیار وخیمی در سرانه مصرف آب تجدیدپذیر دارد که ۲۵ درصد آب تجدیدپذیر کشور در این فلات وجود دارد، اما ۵۰ درصد جمعیت کشور در این منطقه مستقرشده‌اند. سرانه آب تجدیدپذیر از سال‌های گذشته در فلات مرکزی به زیر هزار مترمکعب رسیده و با افزایش جمعیت و برداشت‌های بی‌رویه سرانه آب تجدیدپذیر به ۶۰۰ مترمکعب رسیده است. این بدان معناست که در خصوص استان اصفهان به‌نوعی شرایط حادتر است.

مهران ابوطالبی، رئیس اداره آموزش همگانی شرکت آبفای اصفهان به ایسنا می‌گوید: میانگین بارندگی سالانه استان اصفهان در حدود ۱۲۰ میلی‌متر است که کمتر از نصف میزان بارندگی سالانه کشور است. با گسترش بیابان‌ها و کاهش بارندگی، موضوع حیات زیستی و تأمین آب شرب روزبه‌روز پیچیده‌تر می‌شود. توسعه شهرنشینی و افزایش جمعیت در استان با خشک‌سالی‌های پی‌درپی روبه‌رو بوده است، همچنین کاهش سطح منابع آب زیرزمینی باعث شده تا تأمین آب آشامیدنی ساکنان شهر اصفهان با تنش روبه‌رو شود.

وی می‌افزاید: تغییرات اقلیمی تأثیر به‌سزایی بر کاهش متوسط بارندگی در این استان داشته است. به‌طوری‌که در چهار دهه اخیر میزان بارندگی ۳۹ درصد در اصفهان کاهش‌یافته و در حدود ۷۹ درصد از مساحت استان اصفهان درگیر خشک‌سالی شده است.

رئیس اداره آموزش همگانی شرکت آبفای اصفهان بیان می‌کند: الگوهای مصرف آب فرایندهای بسیار پیچیده‌ای هستند که تحت تأثیر عوامل بسیاری ازجمله تنوع فصلی و در دسترس بودن آب، محدودیت‌های تأمین آب، ساختار تعرفه و قیمت‌گذاری، ویژگی‌های خانوار و نگرش‌ها و باورها در مورد حفظ آب قرار می‌گیرند. این عوامل به‌طور مستقیم و غیرمستقیم، رفتارهای مصرف آب را هدایت می‌کنند.

ابوطالبی با اشاره به متغیرهایی فردی و جمعی اضافه می‌کند: برای بررسی وضعیت مصرف آب باید به ارتباط متقابل انگیزش‌های فردی و متغیرهای کلان توسعه پرداخت. بر این اساس می‌توان دو سطح خانوار و جامعه را برای شناخت انگیزه‌های مصرف آب در بین خانوارهای شهر اصفهان مشخص کرد.

وی تشریح می‌کند: غریزه‌های فردی و انگیزهای شخصی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، جمعیتی، روانی و رفتاری تقسیم‌بندی می‌شوند. در این خصوص رویکردهای فرهنگی نقش بارزی دارند. این نکته را باید مدنظر قرار داد که فعالیت‌های فرهنگی تعطیل‌بردار نیست و با توجه به کمبود آب در تمام فصول سال برنامه‌های متناسب فرهنگی و تبلیغی را به مرحله اجرا درآورد.

رویکرد فرهنگی مؤثرترین روش مصرف بهینه آب

رئیس اداره آموزش همگانی شرکت آبفای اصفهان در ادامه با اشاره به نظریه عادت‌واره «پیر بوردیو»، جامعه‌شناس فرانسوی یادآور می‌شود: این جامعه شناس معتقد است که انواع مختلفی از عادت‌ها در محیط‌های مختلف وجود دارد. طبقه اقتصادی، نژاد، جنسیت، ملیت، مذهب و پیشینه خانوادگی همه به عادتی که تجسم می‌کنید، کمک می‌کنند. هر عادتی دارای مجموعه‌ای از دانش و مهارت‌های خاص خود است. عادت‌واره قوی‌ترین تأثیر خود را از طریق ساختارهای عمیق و ناخودآگاه اعمال می‌کند. در این دیدگاه، مصرف را می‌توان به‌عنوان انتخاب‌های آگاهانه و استراتژیک سبک زندگی که توسط مصرف‌کننده در پس‌زمینه‌ای از سلیقه‌های عمدتاً ناخودآگاه که مشخصه یک عادت طبقاتی انجام می‌شود، مشاهده کرد.

وی ادامه می‌دهد: ما در حوزه زندگی روزانه، کارهایی مانند راه رفتن در سمت راست پیاده‌رو یا گفتن«صبر اومد» هنگامی‌که شخصی عطسه می‌کند را بدون اینکه زیاد به آن فکر کنیم، انجام می‌دهیم. این‌ها همه یک حس درونی از نحوه رفتار کردن است که به آن عادت می‌گوییم. عادت به‌جای مجموعه‌ای از قوانین اجتماعی که احساس می‌کنیم باید به آن پایبند باشیم، اطلاق می‌شود و مجموعه‌ای از مهارت‌ها و منابع اجتماعی است که به ما امکان می‌دهد در جامعه خود ادغام شویم.

ابوطالبی بیان می‌کند: عادت‌واره از طریق یک فرایند اجتماعی و نه فردی ایجاد می‌شود که منجر به الگوهایی بادوام و قابل‌ انتقال از یک زمینه به بافت دیگر می‌شود و در رابطه با زمینه‌های خاص و در طول زمان تغییر می‌کند. براساس نظریه بوردیو، عادت نقش اساسی در زمینه مصرف آب دارد و سبک زندگی افراد تأثیر مستقیمی بر مصرف آب دارد. عادت‌های ما تعیین‌کننده نحوه مصرف ما هستند و توجه به بسترهای فردی و اجتماعی عادت‌های شکل‌گرفته در جامعه برای فرهنگ‌سازی مصرف آب، امری حیاتی است.

رئیس اداره آموزش همگانی شرکت آبفای اصفهان در پایان می‌گوید: به دلیل آنکه مصرف، ارتباط مستقیم با مصرف‌کنندگان دارد، رویکرد فرهنگی مؤثرترین روش مصرف بهینه آب در نظر گرفته می‌شود. مسئولیت‌پذیری اجتماعی امری ارادی و داوطلبانه است و در قاب نگاه هنجاری، بازتولید پشتوانه‌های عقیدتی و باورهای عمیق فرهنگی مبتنی‌بر منافع عمومی است، بنابراین برای غلبه بر ناترازی تأمین آب، مهم‌ترین اولویت تغییر رفتار مصرفی شهروندان و عمل به مسئولیت‌های اجتماعی است. قواعد رفتاری و مسئولیت‌های اجتماعی تنظیم‌کننده فرهنگ مصرف آب هستند و صرفه‌جویی در مصرف باید به‌مثابه تعهد ملی در نظر گرفته شود.

به گزارش ایسنا، پیامدهای بحران کم‌آبی در استان متوجه همه آحاد مردم است و به‌عنوان شهروندی مسئول، در پرتو وفاق و همدلی جمعی باید در قبال بحران آب مسئولیت‌پذیر باشیم. روش‌های صرفه‌جویی در مصرف آب را فراگرفته و آموخته‌های خود را با دیگران به اشتراک‌گذاریم. در محیط منزل و محل کار همواره دغدغه صرفه‌جویی در مصرف آب، این اکسیر حیات‌بخش زندگی را داشته باشیم. آب را قدر دانسته و مدیریت مصرف آب را به‌عنوان یک ضرورت در جامعه نهادینه کنیم. کم‌آبی با استان اصفهان عجین شده و برای زیست پایدار در خطه نصف جهان برنامه‌ریزی مشارکتی و حضور فعال شهروندان در امر درست مصرف کردن آب شرب ضروری است و شهروندان در این روزهای پایانی سال که هم‌زمان با سنت خانه‌تکانی شده، باید به مسئولیت و تعهد اجتماعی خود در قبال مصرف بهینه آب عمل کنند.

انتهای پیام