شب و روزهای ماه میهمانی خدا، ماه قرآن، ماه دعا و نیایش و ماه شب‌های قدر از راه رسید و آیین‌های زیبا و به یاد ماندنی یکی پس از دیگری در مناطق مختلف استان اجرا می‌شود، آیین‌هایی که بهانه‌ایی برای ورود به ماه مهمانی خداست، هرچند که برخی از آنها فراموش شده اما مردم یزد از هر بهانه‌ای برای استقبال از این ماه استفاده می‌کنند تا آن را خاطره‌انگیز کنند.

ایرانیان از دوران باستان همواره بر این باور بوده‌اند که به هر بهانه‌ای، به جشن و شادی و پایکوبی بپردازند و شادی را در جایگاه یک نماد ارزنده برای بهتر زیستن خود و دیگران دوام بخشند. هرچند برخی‌ از این آداب و رسوم امروز نیز پابرجاست و برخی دیگر دستخوش تغییر یا به طور کلی منسوخ شده‌ است.

البته بسیاری از این آیین‌ها به طور کامل یا بخشی از آن به دست فراموشی سپرده شده و در کمتر خانواده‌ای کسی برای اجرای آن پا پیش می‌گذارد اما برخی سنت‌ها نیز به ویژه در مناطق روستایی هنوز رواج دارد.

«کلوخ اندازون» یکی از آداب و رسوم منسوخ شده‌ی مردم اردکان است که زمانی اردکانی‌ها با برگزاری آن به استقبال ماه مبارک رمضان می‌رفته‌اند ولی امروز تنها خاطراتی بیادماندنی از آن در ذهن سالخوردگان این دیار باقی مانده است.

مردم اردکان نیز از گذشته با آداب و رسوم خاصی به میزبانی ماه رمضان می‌رفتند و با زنده نگه داشتن سنت‌های دیرینه خود در زمان افطار و سحرگاهان این ماه میهمانی، بساط راز و نیاز با خداوند را می‌گشودند؛ از صفای شنیدن اذان بر گلدسته‌های مساجد تا بوی نم کاهگل پس از آب پاشی کوچه پس کوچه‌های تاریخی این شهر توسط مادران روزه‌دار، نشان از تاریخی ماندگار در این سرزمین دارد، تاریخی که با تمدن و تدین مردم این دیار گره خورده است.

این که چرا این روز را این گونه نام نهاده‌اند، خیلی دقیق روشن نیست و گرچه گمانه‌زنی‌هایی هم در این باره صورت گرفته اما هیچکدام نمی‌تواند مبنای نام‌گذاری روشنی برای این روز باشد.
 
مردم اردکان آداب و رسوم دیگری نیز در ماه مبارک رمضان مانند جزءخوانی و قرائت قرآن، افطاری دادن با «نُقلِ آلوچه‌ای»، حنابندان شب ۲۷ ماه رمضان و مراسم‌های «آب است و تریاک» و «پونُگ زدن» در سحرها نیز در این ماه دارند که برخی همچنان برقرار و برخی نیز به فراموشی سپرده شده است.

 «سیدحسین پایدار اردکانی» نویسنده اردکانی در گفت‌وگو با ایسنا معتقد است که هرچند در گذر زمان، برخی از این آیین‌های شاد روزگار، کم و بیش به دست فراموشی سپرده شده‌اند اما گاه می‌بینیم که تبار جدید ایرانیان، به دنبال بازگشت به خویشتن و زنده نگه داشتن همین آیین‌های کهن هستند.

به گفته وی، یکی از همین آیین‌های کهن که ریشه در جهان‌بینی ایرانیان بر مدار شادی و شاد زیستن داشته، آیینی «کُلوخ اَندازون» نام دارد که در روزگاران کهن در اردکان، مردمانش یک روز مانده به آغاز ماه رمضان، آن را برپا می‌داشته‌اند.

پایدار اردکانی که به تاریخچه و پژوهش در این حوزه پرداخته است، در مورد این مراسم و علت نام گذاری آن بیان گفت: اهالی هر محل در مراسمی با دعوت از کوچک‌ترها و کسانی که برای اولین بار برای روزه گرفتن آماده می‌شده‌ اند، در مراسمی انواع و اقسام خوراکی‌ها را تعارف می‌کرده و یادآور می‌شدند که طی یک ماه از خوردن و آشامیدن برای رضای خداوند در طول یک روز محروم خواهند بود.

وی افزود: البته در جایی دیگر غیرمستند نقل شده که به این علت آخرین روز منتهی به ماه رمضان را «کلوغ  اندازون» می‌گفته‌اند که در آن روز مردم به اطراف شهر می‌رفتند و بعضی‌ها کلوخ پرتاب می‌کردند تا قدرت خود را قبل از شروع ماه مبارک رمضان آزمایش کنند؛ البته اما آنچه در پس این روز و از دوران کهن به این سو ارزشمند است، تلاش مردمانی است که اگر چه به دینی جدید گرویده‌اند، اما می‌کوشند تا آیین‌ های باستانی ایرانی خود را هم گرامی بدارند.

این فعال اجتماعی ادامه داد: به نظر می رسد اکنون تنها نامی از «کلوخ اندازون» در اردکان باقی مانده، اگر چه شاید هنوز هم خانواده‌هایی باشند که با دورهمی و میهمانی، این آیین زیبا را گرامی می‌دارند و هر چند دوباره اندک اندک این آیین شادی‌ بخش به دست تبار نوی اردکانی‌ها، می رود تا جانی تازه به خود بگیرد. به هر حال، هر آنچه بتواند مایه شادی، با هم بودن و همبستگی مردم عزیز کشورمان شود را باید گرامی داشت و در زنده نگهداشتنش کوشید.

انتهای پیام