امروزه پدیده‌ای به نام «ترافیک» در سایه تاثیرات سه عامل انسان، محیط و وسیله نقلیه به معضل بزرگی در حوزه حمل و نقل کلانشهرها تبدیل شده است؛ معضلی که طی سالیان اخیر گریبان شهرهایی مانند یزد که رسماً کلانشهر نیز به شمار نمی‌آیند و حتی نسبت به بسیاری از شهرهای بزرگ، به عنوان شهری آرام شناخته می‌شوند را گرفته است.
متاسفانه ناکارآمدی سیستم ترافیک و تصمیمات مسئولان این حوزه در شهر یزد و وجود برخی کاستی‌ها در زیرساخت حمل و نقل عمومی شهر در کنار عواملی مانند افزایش تعداد و تردد خودروها منجر به این شده که نه تنها در بلوارها و خیابان‌های شهر یزد بلکه رینگ‌های شهری نیز کفاف تردد حجم زیاد خودروها را نداشته باشد و در برخی ساعات شبانه‌روز شاهد ترافیک‌های نسبتاً سنگین در این محورها باشیم.
مسکن های موقتی!
همانگونه که قبلا ذکر شد نبود سیستم حمل و نقل عمومی مناسب و کافی در شهر یزد یکی از عواملی است که موجب شده حتی با وجود گرانی بنزین، اغلب یزدیها ترجیح دهند که با خودروی شخصی در محل کارشان حاضر شوند و از آنجایی که معابر یزد با پیش‌بینی این حجم از تردد خودرو ایجاد نشده، شاهد بروز ترافیک در آنها هستیم و این در حالیست که متاسفانه در سطح تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی شهری، هیچ تدبیری برای ایجاد یک سیستم حمل و نقل عمومی کارآمد مورد اهتمام نیست.
«مهدی فعالی» رئیس سازمان حمل و نقل بار و مسافر شهرداری یزد چند ماه قبل در نشست با خبرنگاران از پیگیری گسترش ناوگان حمل و نقل عمومی شهر به عنوان سیاست این سازمان برای بهبود شبکه حمل و نقل عمومی در شهر سخن گفت و در این باره تصریح کرد: ۲۵ دستگاه اتوبوس در این رابطه خریداری شده که از این تعداد ۱۴ دستگاه تحویل سازمان شده و همچنین از مجموع ۹۵ دستگاه ون خریداری شده نیز تاکنون ۲۹ دستگاه به ناوگان حمل و نقل شهر افزوده شده است.
البته وی خاطرنشان کرد: برای تسهیل حمل و نقل ترکیبی، جایگاهی برای حمل دوچرخه در اتوبوس‌های شهر ایجاد شده تا شهروندان بتوانند دوچرخه‌های خود را همراه با اتوبوس به مسیرهای مورد نظر انتقال دهند.
آیا خرید چند دستگاه اتوبوس و اضافه شدن آنها به ناوگان حمل و نقل عمومی بدون تامین زیرساخت‌های لازم و کافی به معنای حل مشکل حمل و نقل شهری است یا تنها به عنوان مُسکن موقت عمل خواهد کرد؟ با این حال هیچ کدام از این اقدامات منجر به بهبود وضعیت ترافیک شهر نشده است و شهروندان برای این که به موقع به مقصد برسند اجباراً از خودروهای شخصی برای پیمودن معابر کم عرض و پرازدحام شهر استفاده می‌کنند به طوری که در برخی ساعات ترافیک در معابر شهر کوچکی مانند یزد، اذهان را به سمت ترافیک شهرهای شلوغ و پرازدحامی مانند پایتخت متوجه می‌کند.
قطعاً در شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه که موجب کاهش آستانه تحمل مردم شده است، بروز این حجم از ترافیک می‌تواند با روح و روان شهروندان بازی کرده و با کاستن از صبر و تحمل آنها موجب بروز تنش‌هایی در بین افراد شود.
به نظر می‌رسد این تفکر و سیاست که با خرید چند دستگاه اتوبوس و نوسازی ناوگان می‌توان یک سیستم حمل و نقل عمومی ناکارآمد را بهبود بخشید، بسیار سطحی است و باید از تجارب موفق دیگر شهرها و حتی سایر کشورها برای ترغیب مردم به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی بهره گرفت والا یزد همچنان در چنبره این بحران در حوزه حمل و نقل عمومی و زیرساخت‌های ناکارآمد آن گرفتار باقی خواهد ماند.
قطعاً مردم یزد در عصر حاضر که وقت و اقتصاد از اهمیت بالاتر از هر زمانی برخوردار است، با نوسازی چند دستگاه وسیله نقلیه عمومی به استفاده از این سیستم امتناع نخواهند کرد و باید در کنار این اقدامات، کمبود زیرساخت‌ها، نبود خطوط ویژه اتوبوس، تأخیرهای طولانی و ضعف در خدمات‌دهی را چاشنی کار کرد تا مردم را دوباره با حمل و نقل عمومی آشتی داد.
اگر مسئولان واقعاً دغدغه ترافیک را دارند چرا تدابیری برای تشویق مردم به استفاده از حمل و نقل عمومی اتخاذ نمی‌شود؟ اگر همین امروز در برخی خیابان‌ها خطوط ویژه برای اتوبوس‌ها و تاکسی‌ها ایجاد شود، به راحتی می‌توان مردم را به استفاده از این وسایل نقلیه عمومی تشویق کرد.
شاید به نظر برسد که ایجاد چنین خطوط ویژه‌ایی برای مجموعه شهرداری هزینه‌بر باشد اما واقعیت این است که در بلندمدت، این هزینه‌ها به خاطر کاهش ترافیک و بهبود کیفیت زندگی شهری، جبران خواهد شد؛ ضمن این که در بسیاری از شهرهای پیشرفته، حمل و نقل عمومی به عنوان یکی از ارکان اصلی شهرسازی شناخته می‌شود و نباید متولیان شهر میراث جهانی یزد همچنان از این موضوع غفلت کنند.
یزدیها بیش از میانگین کشوری صاحب خودرو هستند
پاسخ «عزیزالله سیفی» رئیس شورای شهر در این باره این چنین است؛ «هر خانواده یزدی دو ماشین دارد.» به گفته وی، امروز بیش از ۷۴ درصد مردم یزد و بیش از میانگین کشوری صاحب خودرو هستند.
هر چند چنین استدالالی از سوی یک مسئول شهری بسیار ضعیف است و نمی‌توان آن را دلیل ناکارآمدی سیستم حمل و نقل شهری دانست ولی در عین حال، سیفی تلویحاً به این بحران اقرار و اعلام کرد: بیش از ۵۰ درصد بودجه عمرانی سال آینده شهرداری یعنی چیز معادل یک هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان به حوزه توسعه ناوگان حمل و نقل و اصلاح هندسی معابر و حل ترافیک شهری به عنوان یکی از دغدغه‌های اساسی مردم اختصاص خواهد یافت.
با تمام این اوصاف، شاید مهمترین مشکل در این حوزه اتخاذ سیاست‌های اصلاحی با طول عمر پایین از سوی مسئولان شهر یا همان «مُسکن‌های موقت» باشد؛ طرح‌های اصلاحی که بعضاً در میادین و تقاطع‌های شهر به اجرا در می‌آید از جمله تبدیل میدان به چهارراه یا نصب چراغ راهنمایی در میادین، بیش از آن که ترافیک را روان کرده یا بکاهد، ان را منظم و مردم را بیشتر به صورت سیستماتیک معطل می‌کند.
اعلام ممنوعیت توقف در بلوار دانشجو یکی دیگر از طرح‌های مصوب مسئولان ترافیک شهر بود که عملاً به مرحله‌ی اجرا در نیامده، منحل شد و بیشتر باعث شده تا مردم به این باور برسند که مسئولین تنها به دنبال کارهای سطحی و بی‌اثر هستند تا اقدامات اساسی و پایدار که تأثیر واقعی بر کاهش ترافیک داشته باشد.
طرح یک طرفه کردن خیابان قیام که چندین سال پیش اجرا شد، چرا شکست خورد؟ آیا دلیل اصلی این شکست تحلیل غلط نیازهای مردم و طراحی غلط نبود؟ یکی از بزرگترین اشتباهات مسئولین، ناکامی در اجرای طرح‌های ترافیکی است. به‌عنوان مثال طرح یک طرفه کردن خیابان قیام که چندین سال پیش اجرا شد عملاً به شکست منجر شد. آیا دلیل اصلی این شکست تحلیل غلط نیازهای مردم و طراحی غلط متولیان و کارشناسان نبود؟
این طرح به اصلاح مقطعی، بدون توجه به شرایط واقعی جامعه به اجرا درآمد و نتایج آن فاجعه‌آمیز بود و مشخص نیست چرا مسئولان همچنان بر انجام چنین اشتباهاتی پافشاری می‌کنند؟ آیا وقت آن نرسیده که روش‌های اشتباه را کنار بگذاریم و به دنبال راه حل های نوین و کارآمد برویم؟
ترافیک نام آشنای معابر یزد مربوط به بلوار آیت الله طالقانی است که به دلیل وجود مراکز پزشکی و درمانی متعدد و پارک دوبل‌های فراوان تبدیل به یکی از معضلات ترافیکی بزرگ برای شهر شده است؛ ترافیکی که نشان دهنده بی‌توجهی مسئولین به ساختارهای شهری است و تلاش چندین ساله مسئولان و حتی ایده‌هایی مانند دو طبقه کردن بلوار نیز تاکنون نتوانسته مشکل ترافیک این معبر را برطرف کند. نکته جالب‌تر صدور مجوز و سرمایه‌گذاری شهرداری برای ساخت مجتمع درمانی دیگر در ابتدای این بلوار بود که تا مدتها با واکنش فعالان رسانه‌ای مواجه شد.
در حالی که در سایر شهرهای دنیا با استفاده از سیستم‌های حمل و نقل مدرن، طراحی مناسب خیابان‌ها و ایجاد پارکینگ های طبقاتی و اغنای مردم به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی، ترافیک به شدت کاهش یافته که در یزد همچنان درگیر مشکلاتی ابتدایی و قابل پیش‌بینی هستیم.
یکی از نکاتی که همچمنان در ذهن بسیاری از شهورندان سوال برانگیز است، عدم تمایل مسئولان به موضوع اصلاح ساختار خیابان‌ها و محدودیت‌های ترافیکی است. اگر خیابان‌ها یک‌طرفه شوند و برخی از آنها فقط برای عبور وسایل نقلیه عمومی در نظر گرفته شوند، آیا وضعیت بهتر نخواهد شد؟ چرا نباید محدودیت‌های ترافیکی به‌طور جدی‌تر اعمال شوند؟ چرا نباید ترافیک در مناطقی خاص، به ویژه در ساعات اوج کاملاً مدیریت شود؟
نبود برنامه ریزی جامع برای حمل و نقل عمومی، عدم توجه به طراحی مدرن شهری، و عدم ایجاد محدودیت های مؤثر در تردد خودروهای شخصی تنها بخشی از علل این بحران ترافیکی است. اگر همین الآن تغییرات اساسی در برنامه ریزی های شهری صورت نگیرد، وضعیت از این بدتر خواهد شد.
مسئولین شهری باید درک کنند که ترافیک فقط یک مشکل ترافیکی نیست، بلکه یک بحران اجتماعی و اقتصادی است که نیاز به اقدامات جدی، هوشمندانه و نوآورانه دارد و زمان آن رسیده که مسئولین در معنای واقعی کلمه اقداماتی مؤثر انجام دهند.
اگر به مشکلات ترافیکی و اجتماعی یزد توجهی جدی نشود، وضعیت از این هم بدتر خواهد شد. مردم از این ترافیک‌های سرسام‌آور خسته شده‌اند و واقعیت این است که هیچ یک از این اقدامات سطحی نمی‌تواند مشکل اصلی را حل کند. وقت آن رسیده که مسئولین به فکر تغییرات بنیادین باشند، چرا که ترافیک تنها یک مشکل نیست، بلکه به بحران اجتماعی تبدیل شده که نیاز به توجه و تدابیر اساسی دارد.
انتهای پیام
نظرات