مصطفی پاک‌نیت کارشناس جرم شناسی و عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا (س) در گفت‌وگو با ایسنا گفت: حادثه تلخ قتل امیرمحمد خالقی دانشجوی ۱۹ ساله دانشگاه تهران توسط زورگیران، از چند منظر حائز اهمیت است. نخست اینکه در محیط‌های شهری، تاریکی معابر – به‌ ویژه در زمان‌های شبانه – بستری فراهم می‌کند تا مجرمان به‌راحتی عمل کنند. سوءاستفاده از خاموشی معابر به عنوان یک «پوشش» برای ارتکاب جرایم مانند سرقت، زورگیری و حتی قتل، از ویژگی‌های بارز جرم‌های خیابانی در شرایط نامناسب امنیتی است.

وی با بیان اینکه از منظر جرم‌شناسی محیطی، روشنایی کافی معابر به عنوان یک عامل بازدارنده شناخته می‌شود، گفت: تحقیقات نشان داده‌اند که کاهش روشنایی معابر باعث افزایش فضای ناشناس و عدم کنترل اجتماعی می‌شود. به عبارت دیگر، زمانی که خیابان‌ها تاریک هستند، نظارت از سوی شهروندان و حتی دوربین‌های مداربسته کاهش می‌یابد. این کاهش نظارت، موجب می‌شود که افراد متخلف با اطمینان بیشتری عمل کنند. به علاوه، در چنین شرایطی حتی حضور نیروهای انتظامی نیز محدود می‌شود، چرا که توانایی آن‌ها در مشاهده دقیق رخدادها از بین می‌رود. این مسئله علاوه بر افزایش جرایم، باعث کاهش اعتماد عمومی به امنیت شهروندان نیز می‌شود.

پاک‌نیت  تصریح کرد: از منظر حقوقی، یکی از چالش‌های اساسی، اثبات جرم در شرایطی است که مدارک تصویری یا شاهدان به دلیل نبود روشنایی کافی، کمتر قابل اطمینان هستند. علاوه بر این، قوانین موجود برای مقابله با جرم‌های خیابانی معمولاً بر اساس شرایط عادی تدوین شده‌اند؛ اما در شرایطی مانند تاریکی مطلق، اثبات قصد و رویت مجرم دشوارتر می‌شود. این موضوع می‌تواند منجر به چالش‌های اجرایی در صدور احکام شود. از سوی دیگر، پاسخگویی نهادهای مسئول – مانند پلیس و شهرداری – در برابر نارسایی‌های موجود، موضوعی مهم در بررسی پرونده‌های مشابه است. لازم است که دستورالعمل‌های ویژه‌ای برای مدیریت و نظارت بر معابر در ساعات شبانه اتخاذ شود تا بتوان اثربخشی قوانین را افزایش داد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه از منظر اجتماعی، تاریکی معابر باعث افزایش حس ناامنی در میان شهروندان می‌شود، گفت: هنگامی که مردم متوجه شوند که معابر شهری به دلیل خاموشی، زمینه‌ای مناسب برای جرایم فراهم می‌کنند، اعتماد آن‌ها به امنیت عمومی کاهش می‌یابد. این موضوع می‌تواند منجر به کاهش فعالیت‌های شبانه، افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل برای شهروندان (مانند استفاده از تاکسی‌های اینترنتی) و حتی تأثیرات منفی بر زندگی اجتماعی و اقتصادی جامعه شود. همچنین، کاهش تعامل اجتماعی در فضاهای عمومی، باعث ایجاد فاصله بیشتر میان افراد و کاهش حس تعلق اجتماعی می‌شود که در نهایت می‌تواند زمینه‌ساز ناهنجاری‌های اجتماعی و افزایش جرایم آتی شود.

پاکنیت گفت: مسئولان باید با استفاده از فناوری‌های نوین، مانند سیستم‌های هوشمند روشنایی که در مواقع نیاز به‌طور خودکار فعال شوند، امنیت معابر را تضمین کنند. دومین نکته، تقویت نظارت‌های مداربسته و افزایش تعداد گشت‌های انتظامی در معابر تاریک است تا فضای عملی برای مجرمان محدود شود. همچنین، آموزش‌های تخصصی برای نیروهای انتظامی و هماهنگی نزدیک بین شهرداری‌ها و نهادهای مرتبط از الزامات دیگری است که باید مورد توجه قرار گیرد. از سوی دیگر، لازم است که قوانین با ضریب بازدارندگی بالا تدوین شوند تا مجرمان از سوءاستفاده از شرایط تاریک معابر بازدارنده شوند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه تصمیمات در زمینه روشنایی شهری باید همواره با ارزیابی جامع از پیامدهای اجتماعی و امنیتی همراه باشد، گفت: تنها از طریق هماهنگی مؤثر میان نهادهای دولتی، استفاده از فناوری‌های نوین و تدوین قوانین بازدارنده، می‌توان از سوءاستفاده مجرمان از تاریکی معابر جلوگیری کرد و امنیت عمومی را بهبود بخشید.

انتهای پیام