بعثت پیامبر اسلام، حضرت محمد(ص)، یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ اسلام است. زمانی که حضرت محمد در غار حرا واقع در کوه نور، نزدیک مکه، به عبادت و تفکر مشغول بود. در این مکان، جبرئیل فرشته وحی بر او نازل شد و اولین آیات قرآن را بر او خواند: «اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ».

این رویداد آغاز رسالت پیامبر اسلام بود. حضرت محمد مأمور شد تا پیام توحید و ایمان به خداوند یکتا را به مردم برساند. او به عنوان پیامبر آخرین و خاتم‌الانبیاء، وظیفه داشت تا انسان‌ها را به سوی راه راست هدایت کند و اصول اخلاقی، عدالت و رحمت را ترویج دهد.

بعثت پیامبر تحولی بزرگ در تاریخ بشریت ایجاد کرد و اساس دین اسلام را بنا نهاد. این واقعه زمینه‌ساز تغییرات اجتماعی، فرهنگی، و اخلاقی عظیمی در جهان اسلام شد و تا به امروز تأثیرات عمیقی بر زندگی مسلمانان و تاریخ جهان داشته است.

در این نوشتار مصاحبه ایسنا با حجت الاسلام محمد حائری شیرازی، استاد حوزه و دانشگاه و پژوهشگر قرآن و حدیث، در رابطه با درباره پیام‌ها و ابعاد جهانی بعثت پیامبر(ص) را می‌خوانید:

ایسنا: به نظر شما مهم‌ترین ویژگی بعثت پیامبر اسلام (ص) چیست که آن را در سطح جهانی برجسته می‌کند؟

عید مبعث، نقطه آغاز تحول بزرگی در تاریخ بشریت است. مهم‌ترین ویژگی بعثت پیامبر اسلام (ص) جهان‌شمول بودن پیام ایشان است. بر خلاف بسیاری از پیامبران پیشین که برای هدایت قوم خاصی فرستاده شدند، رسول اکرم (ص) مأمور به هدایت تمام انسان‌ها بودند.

خداوند در آیه 28 سوره سبأ می‌فرماید: «وَ مَا أَرْسَلْنَاکَ إِلَّا کَافَّةً لِلنَّاسِ بَشِیرًا وَنَذِیرًا؛ و ما تو را نفرستادیم مگر برای همه مردم، بشارت‌دهنده و بیم‌دهنده». این نگاه جامع و انسانی، پیامبر اسلام را به یک الگوی جهانی تبدیل می‌کند. پیام ایشان نه‌تنها محدود به منطقه جغرافیایی خاص یا قوم خاصی نیست، بلکه فراگیر است و همه انسان‌ها را در بر می‌گیرد.

ایسنا: با توجه به جهان‌شمولی دعوت پیامبر، رویکرد ایشان نسبت به گفت‌وگوی بین ادیان چگونه بوده است؟

گفت‌وگوی بین ادیان یکی از ارکان مهم رسالت پیامبر اسلام(ص) است. ایشان همواره به احترام، تعامل سازنده و همزیستی مسالمت‌آمیز با پیروان سایر ادیان تأکید داشتند. نمونه بارز این موضوع، برخورد ایشان با هیئت مسیحیان نجران بود که به مدینه آمدند. پیامبر به آن‌ها اجازه داد تا در مسجدالنبی آزادانه عبادت کنند و با آنان در فضایی محترمانه به گفت‌وگو پرداخت.

خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ تَعَالَوْا إِلَی کَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ؛ بگو: ای اهل کتاب! بیایید به سوی سخنی که میان ما و شما یکسان است) (آل عمران: ۶۴). پیامبر اسلام(ص) با همین منطق، دعوت خود را بر پایه اصول مشترک انسانی مانند توحید، عدالت، و اخلاق بنا نهاد.

ایشان همچنین فرمودند: «المسلمُ مَنْ سَلِمَ الناسُ من لسانِه ویدِه؛ مسلمان کسی است که مردم از دست و زبان او در امان باشند»؛ این اصل نشان می‌دهد که پیامبر اسلام، محور دعوت خود را بر احترام متقابل و امنیت دیگران قرار داده بود.

ایسنا: پیامبر اسلام(ص) به‌عنوان یک الگوی اخلاقی، چه درس‌هایی برای بشریت دارد؟

اخلاق پیامبر اکرم (ص) یکی از برجسته‌ترین ابعاد شخصیت ایشان است. خداوند درباره پیامبر(ص) می‌فرماید: «وَإِنَّکَ لَعَلَی خُلُقٍ عَظِیمٍ؛ و همانا تو بر خلق و خویی بزرگ هستی» (قلم:4). پیامبر اسلام در تمام ابعاد زندگی، از برخورد با یاران و خانواده تا رفتار با دشمنان، نشان‌دهنده نهایت اخلاق‌مداری بودند. برای مثال، زمانی که اهالی طائف ایشان را آزار دادند، نه‌تنها از خداوند عذاب برای آن‌ها نخواستند، بلکه برای هدایتشان دعا کردند.

ایشان فرمودند: «إنَّما بُعثتُ لأتمِّمَ مکارمَ الأخلاقِ؛ من مبعوث شدم تا مکارم اخلاق را به کمال برسانم. امروزه جهان بیش از هر زمان دیگری نیازمند الگویی است که اخلاق و رفتار انسانی را محور زندگی قرار دهد و پیامبر اسلام بهترین الگو در این زمینه است.

ایسنا: یکی از نکات مهم در رسالت پیامبر، تأکید بر عدالت اجتماعی بود. این موضوع چه جایگاهی در آموزه‌های اسلام دارد؟

عدالت اجتماعی یکی از مهم‌ترین اهداف بعثت پیامبر اکرم(ص) بود. خداوند در سوره حدید آیه 25 می‌فرماید: «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ؛ ما پیامبران خود را با دلایل روشن فرستادیم و با آنان کتاب و میزان نازل کردیم تا مردم به عدالت برخیزند».

پیامبر اکرم(ص) در خطبه مشهور حجةالوداع، برابری انسان‌ها را به صراحت اعلام کردند و فرمودند: «لا فضل لعربیٍّ علی عجمیٍّ ولا لعجمیٍّ علی عربیٍّ، ولا لأحمرَ علی أسودَ ولا لأسودَ علی أحمرَ إلّا بالتقوی؛ هیچ عربی بر غیرعرب و هیچ غیرعربی بر عرب، هیچ سفیدی بر سیاه و هیچ سیاهی بر سفید برتری ندارد، مگر به تقوا).

این اصول نشان می‌دهد که پیامبر اسلام به دنبال ساختن جامعه‌ای بود که در آن کرامت انسانی و عدالت اجتماعی اساس روابط انسانی باشد.

ایسنا: به نظر شما تأکید اسلام بر علم و دانش چه تأثیری در گسترش تمدن اسلامی داشته است؟

نخستین فرمان الهی که بر پیامبر اسلام نازل شد، دعوت به علم و خواندن بود، «اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ؛ بخوان به نام پروردگارت که آفرید» (علق: ۱)، این تأکید بر علم، یکی از دلایل اصلی پیشرفت تمدن اسلامی بود. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «طلبُ العِلمِ فریضةٌ علی کلِّ مسلمٍ ومسلمةٍ؛ طلب علم بر هر مسلمان مرد و زن واجب است».

در دوران طلایی اسلام، مسلمانان در علومی مانند ریاضیات، پزشکی، نجوم و فلسفه پیشتاز بودند و این دستاوردها به تمدن بشری انتقال یافت. امروز نیز تأکید بر علم و دانش می‌تواند مسیر پیشرفت و تعالی جوامع اسلامی را هموار کند.

ایسنا: چه راهکاری برای معرفی صحیح پیامبر اسلام به دنیای امروز پیشنهاد می‌کنید؟

یکی از چالش‌های امروز، تصویر نادرست و تحریف‌شده‌ای است که برخی جریان‌های افراطی و رسانه‌ها از پیامبر اسلام ارائه می‌دهند. وظیفه ما این است که با استفاده از رسانه‌ها، کتاب‌های معتبر تاریخی و گفت‌وگوهای بین‌فرهنگی، حقیقت دعوت پیامبر را به جهانیان معرفی کنیم.

پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «خِیارُکم أحسنُکم أخلاقًا؛ بهترین شما کسی است که اخلاقش نیکوتر باشد.» ما باید با ارائه نمونه‌های عینی از رفتار پیامبر در برخورد با دشمنان، مخالفان، و پیروان سایر ادیان، چهره رحمانی و عقلانی اسلام را نشان دهیم. معرفی نامه‌ها و پیمان‌های پیامبر با سایر اقوام و ادیان نیز می‌تواند به تصحیح این تصویر کمک کند.

ایسنا: در پایان، پیام بعثت برای دنیای امروز چیست؟

پیام بعثت، بازگشت به عدالت، اخلاق، و معنویت است. خداوند در قرآن می‌فرماید: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا؛ و همگی به ریسمان الهی چنگ زنید و پراکنده نشوید» (آل‌عمران: ۱۰۳).

در جهانی که گرفتار بحران‌های اخلاقی و اجتماعی است، آموزه‌های پیامبر اسلام می‌تواند الگویی برای حل این مشکلات باشد؛ بازگشت به اصول توحید، برادری، و عدالت، راه نجات بشریت از وضعیت کنونی است. امت اسلامی نیز باید با تأسی به این آموزه‌ها، وحدت خود را حفظ کند و نقش فعالی در گفت‌وگوهای جهانی ایفا کند.

انتهای پیام