در کرسی علمی-ترویجی حکمت سه‌گانه‌ای، علی بابایی به عنوان ارائه دهنده، حجت الاسلام و المسلمین ناصر فروهی و سید احمد حسینی به عنوان ناقد و حجت الاسلام و المسلمین محمد مهدوی به عنوان مدیر جلسه به بیان نکته نظرات خود، تشریح، بررسی و تبیین مباحث فلسفی پرداختند.
علی‌بابایی، دانشیار فلسفه و کلام دانشگاه تبریز، روز یکشنبه هفتم بهمن ماه در این کرسی با اشاره به آثار پژوهشی و فلسفی خود، نظریه حکمت سه‌گانه خود را تشریح کرد و افزود: مکتبِ ما مکتبی سه‌گانه‌ای است چرا که ما به وجودِ مادی محض، مجرد محض و واسطه میان این دو معتقد هستیم. از جنبه‌ای دیگر می‌توان به حقیقت یا کثرتِ محض، یا وحدت در کثرت و یا وحدت محض نظر انداخت که در این‌صورت نیز با سه‌گانه‌ای مواجه خواهیم بود.
وی همچنین با تفاوت گذاشتن میانِ «مرتبه» با «مرحله» مراد از سیرهای سه‌گانه در حکمت را سیرِ مرتبه‌ای دانست و ادامه داد: حکمت سه‌گانه‌ای مرتبه‌ای است و مرحله‌ای نیست، اقتضای سیر واحد این است که مرتبه‌ای باشد نه مرحله‌ای؛ در سیر مرتبه‌ای رابطه‌ی میان مراتب طولی است اما رابطه در مرحله، عرضی است.
وی ضمن بر شمردن سه‌گانه‌های مختلفِ مطرح در مورد عالم، شئون خداوند و شئونِ انسان به طیف وسیعی از سه‌گانه‌های مختلف در موضوعاتِ مراتب عالم، مراتب شئون خداوند، تمثیل های شئون خداوند، عطف به شئون خداوند، مراتب نیروهای انسان و مراتبِ روابطِ فردی و دوگانه بر مبنای مراتب نیروهای انسان اشاره کردند.
بابایی به انتقادات ارائه شده پاسخ داد و افزود: از میان طرح مباحث حکمت سه گانه‌ای می‌توان به طرح حکمت جدیدی با عنوان «حکمت مرآتی» نایل شد که از دل سه‌گانه های یاد شده سر بر می‌آورد و بر مرآتی بودنِ هستی تاکید دارد.
سید احمد حسینی، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، نیز در این کرسی به عنوان ناقد، به نقد برخی از مباحث مطرح شده در مورد حکمت سه‌گانه‌ای پرداخت و گفت: هر ماجرایی آغاز و انجامی دارد که لاجرم باید لایه میانی نیز برای آن درنظر گرفت و همچنین اعتقاد به مادی محض و مجرد محض میانه‌ای را لازم می‌آورد.
وی تصریح کرد: خود عبارات استدلالی مطرح شده کمی ما را از فلسفه دور می‌کند که مجبور می‌شویم از ادبیات دیگری استفاده کنیم در حالیکه کار و نقش فلسفه ایضاح مفاهیم است.
وی با بیان اینکه این مباحث بیشتر در عرفان ابن عربی کاربرد دارد و قابل طرح است، ادامه داد: سه‌گانه‌های مطرح شده بیشتر در مکتب ملاصدرا قرار می‌گیرد و این آثار را نمی‌توان به کل حکمت اسلامی تعمیم داد.
حجت الاسلام و المسلمین ناصر فروهی، عضو هیأت علمی دانشگاه تبریز نیز که در کرسی علمی-ترویجی حکمت سه‌گانه‌ای به عنوان ناقد حضور داشت، با اشاره به نقش و جایگاه فلسفه در تمدن های تاریخی، فلسفه را عامل پیشرفت و توسعه جامعه دانست و گفت: فلسفه همچون اقیانوس بی‌کران است که همه جوامع پیشرفته و توسعه یافته نقش و اهمیت آن را درک کرده‌اند ولی متاسفانه در کشور ما هنوز به جایگاه اصلی خود نرسیده است.
فروهی به آیه هفت سوره مجادله اشاره کرد و گفت: بر اساس این آیه مبارکه، خداوند متعال خود را از عالم جدا کرده است ولی در سه‌گانه خدا، عالم و انسان، هر سه این مباحث در یک سیر و رابطه طولی عنوان شده است در حالیکه این امر امکان ندارد.
در پایان نیز حجت‌الاسلام والمسلمین مهدوی معاون پژوهشی دانشکده الهیات، که مدیر جلسه بودند تاکید داشتند کرسی ارائه شده در واقع کرسی نظریه‌پردازی است که برای طی فرایند اداری مرتبط، لازم است نخست به شکل کرسی ترویجی در معرض نقد و دیدگاه اساتید قرار گیرد و امیدواریم در مقاطع دیگر دیدگاه یاد شده به شکل نظریه مورد نقد و بررسی اساتید متخصص دیگر قرار خواهد گرفت.
بر اساس این گزارش؛مقاله های متعدد علمی و پژوهشی مرتبط با کرسی علمی-ترویجی حکمت سه‌گانه‌ای وجود دارد که سه علیت دوم جستارهایی در فلسفه و کلام از دانشگاه فردوسی مشهد، سه تقشیر(تجرید ادراکی) به فلسفه و کلام از دانشگاه تهران، سه مرتبه برهان صدیقین، کارآمدی و دین‌پژوهی، سه علیت اول جستارهایی در فلسفه و کلام و سه مرتبه اضافه پژوهش های فلسفی از جمله این مقاله ها هستند.
انتهای پیام
نظرات