روح‌الله‌ باقری در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص نقش ربات‌ها در آموزش اظهار کرد: ربات‌های آموزشی می‌توانند ابزار دقیق و کارآمدی را در اختیار افراد قرار دهند زیرا همیشه و همه جا در دسترس هستند و همچنین هر چه میزان تعامل با آنها بیشتر شود، پاسخ‌های دقیق‌تری ارائه خواهند کرد و آموزش‌های آنها متناسب با ویژگی‌های شخصیتی فراگیر خواهد بود.

استاد دانشگاه فردوسی مشهد گفت: این ربات‌ها می‌توانند بستر تعاملات بیشتری برای افراد ایجاد کنند و انگیزه‌های یادگیری افراد را ارتقا دهند و باعث تجربه حس متفاوت در یادگیری موضوع خاصی شوند. به ویژه ربات‌های آموزشی در آموزش مهارت‌های پایه و مهارت‌هایی که از نظر یادگیری خیلی پیچیده هستند کاربرد بسیاری خواهند داشت. چون به افراد مختلف در گروه‌های سنی مختلف، از دوران پیش دبستانی تا دوران دانشگاه و حتی در زمانی که شاغل شدند، خدمات آموزشی ارائه می‌دهند. نکته مهم‌تر این است که چون همیشه و همه جا در اختیار افراد قرار دارند بنابراین، هر وقت که افراد نیاز به موارد آموزشی بیشتری داشته باشند ربات‌ها کمک‌کننده خواهند بود یعنی می‌توانیم از ربات‌ها در مواقعی که مایل هستیم و آمادگی لازم برای آموزش را داریم استفاده کنیم به عبارتی استفاده از این ربات‌ها از سنین پایین‌تر می‌تواند به تسریع فرایند آموزش فراگیران در سنین بالاتر نیز کمک کند.

باقری در مورد تاثیر ربات‌های آموزشی بر خلاقیت افراد اظهار کرد: ربات‌های آموزشی بر پایه ارتباطات تنگاتنگی که با فرد فراگیر برقرار می‌کنند به نوعی به‌صورت جهت‌دار بر اساس تحلیلی از داده‌های شناختی، روان‌شناختی و شخصیتی وی می‌توانند ویژگی‌های خلاقیتی فرد را تحریک و با استفاده از آموزش‌ها با محتواهای هدفمند به ارتقاء خلاقیت افراد یا تحریک حس خلاقانه آنان کمک کنند. به این معنی که به فراگیر کمک خواهند کرد که روحیه پرسشگری خود را تقویت کند و به سمت جستجو، پرسش و کشف ایده‌های جدید برود که فقط با ارائه تنظیم محتویات آموزشی یعنی محتویات خاص در بازه‌های زمانی خاص انجام می‌شود و این محتویات خاص حاصل تحلیل رفتاری افراد است. اگر ما به جای ارائه محتوای خشک و انعطاف‌ناپذیر و از پیش تعیین‌شده به افراد، ربات‌های آموزشی را در اختیار آنان قرار دهیم این ربات‌ها به‌صورت هوشمند و انعطاف‌پذیر محتویات خاص خود را بر اساس پاسخ قبلی، دریافت می‌کنند و محتوای جدید که به فرد فراگیر داده می‌شود وابسته به رفتاری‌ می‌شود که در گام‌های قبلی به محتویات قبلی نشان داده است.

وی افزود: این انعطاف‌پذیری می‌تواند به‌گونه‌ای تنظیم شود که دانش‌آموز یا دانشجو را به چالش بکشد و تفکر خلاقانه، نقادانه و تفکر تحلیلی فرد را هدف قرار دهد و آن را تقویت کند. پس به عبارتی ربات‌ها نه فقط می‌توانند محتویات آموزشی ارائه دهند، بلکه می‌توانند محتویات آموزشی را به‌صورت دینامیک با یک سری اهداف خاص به‌عنوان مثال با هدف تحریک یا افزایش خلاقیت فرد در اختیار فراگیران قرار دهند که در بلندمدت باعث افزایش خلاقیت افراد شود یعنی به جای اینکه ربات‌ها پاسخ‌های ثابت و تکراری به دانش‌آموز یا دانشجو بدهند پاسخ‌هایی ارائه خواهند کرد که در طول زمان متفاوت و مختلف است و فراگیر را به چالش می‌کشند تا مجبور شود در بلندمدت خلاقیت را تحریک کند و آن را افزایش دهد.

عضو هیئت علمی گروه مدیریت فناوری اطلاعات دانشگاه فردوسی مشهد در مورد سهم کشورهای مختلف در میزان آشنایی با ربات‌های آموزشی بیان کرد: کشورهای پیشرفته سهم بالاتری از موضوع ربات‌های آموزشی دارند و در آینده این میزان افزایش بیشتری خواهد داشت که سرسام‌آور و تصاعدی خواهد بود اما در کشورهایی که محدودیت‌های زیرساختی، سیاسی، فرهنگی و محدودیت‌های اقتصادی دارند استفاده از ربات‌های هوشمند در محیط‌های آموزشی با سهم اندکی همراه می‌شود. در آینده به قدری هوش مصنوعی به ایجاد اختلاف بین جوامع بشری و بین کشورها دامن خواهد زد که داشتن فناوری هوش مصنوعی موجب ارتقا زیاد برخی کشورها خواهد شد و برخی دیگر بدون این فناوری را عقب افتاده خواهد کرد. به عبارتی هوش مصنوعی در آموزش ممکن است دو سر یک طیف بسیار وسیع را شامل شود پس باید دقت کنیم بخصوص در کشور ما، عدم آشنایی ناشی از محدودیت‌های اقتصادی، زیرساخت‌های آموزشی و نگرانی‌های فرهنگی را برطرف کنیم تا افزایش آگاهی عمومی در جامعه ارتقاء یابد و استفاده از ابزارها و ربات‌های آموزشی به‌صورت آزمایشی و پژوهشی در مدارس و دانشگاه‌ها بیشتر شود.

وی در مورد پذیرش ربات آموزشی در محیط‌های آموزشی مثل مدارس و دانشگاه‌ها گفت: برای پذیرش این ربات‌ها در محیط‌های آموزشی باید یک سری ویژگی‌ها در نظر گرفته شود و با فرض مهیا بودن ویژگی‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، اولین موردی که برای استفاده از ربات‌های آموزشی در محیط آموزشی مهم است قابلیت تطبیق‌پذیری ربات‌های آموزشی است یعنی این ربات‌ها باید بتوانند با سطح و نیازهای یادگیری دانش‌آموزان یا دانشجویان هماهنگ شوند. به عبارتی باید بتوانند تشخیص دهند که دانشجو در چه سطحی از معلومات و سواد قرار دارد و متناسب با آن به دانشجویان محتوای آموزشی ارائه دهند. ویژگی بعدی که در این مورد خیلی نقش‌آفرینی دارد ویژگی ربات‌ها در خصوص امنیت داده‌هاست. یعنی باید مجموعه پروتکل‌های امنیتی برای حفظ حریم خصوصی این داده‌ها طراحی شود تا این داده‌ها به افراد صدمه نزنند. یکی دیگر از این ویژگی‌ها، میزان تعامل ربات‌ها با افراد است یعنی ربات آموزشی باید طوری طراحی شود که قابلیت تعامل و پرسش و پاسخ را به صورت دو طرفه داشته باشد و از یک شیوه تکراری و ثابت استفاده نکند بلکه شیوه خلاقانه با پاسخ‌های متفاوت و شیوه‌های متفاوت پاسخ‌دهی به دانشجو داشته باشد تا خلاقیت دانشجو یا دانش‌آموز را تحریک کند و آن را افزایش دهد.

باقری در ادامه افزود: ربات باید طوری طراحی شود که هم استاد و هم دانشجو بتواند به سادگی و بدون هیچ پیچیدگی با آن تعادل برقرار و با آن صحبت کند همچنین نباید ربات‌های آموزشی گران‌قیمت باشند یعنی ربات‌های هوشمند آموزشی باید هزینه معقول متعارفی داشته باشند، بنابراین ویژگی آخر مباحث اقتصادی در طراحی، تولید و در اختیار قرار دادن ربات‌های آموزشی متناسب با هزینه‌های اقتصادی متناسب و معقول است.

استاد دانشگاه فردوسی درخصوص موانع پذیرش ربات‌های آموزشی در محیط‌های آموزشی کشور گفت: موانع اصلی، محدودیت‌های مربوط به بودجه و مباحث اقتصادی به‌ویژه با توجه به نابرابری‌های ارزی یا تلاطم ارزی موجود است؛ این ربات‌ها نیاز به فناوری‌هایی دارند که این فناوری‌ها قاعدتا در عرصه هوش مصنوعی در اختیار ما نیست و مجبور هستیم آنها را از خارج از کشور تهیه کنیم و این زیرساخت‌ها نیاز به تامین ارزی دارد. کشور در بحث دانش برنامه‌نویسی کمبودی ندارد اما از نظر فناوری ممکن است یک سری از فناوری‌ها از خارج از کشور وارد شود که همه این موارد منجر به محدودیت‌های مالی و مباحث اقتصادی خواهد شد.

وی تصریح کرد: یکی دیگر از موانع مهم در حوزه استفاده از ربات‌های آموزشی نگرانی‌های فرهنگی و نگرانی‌های مرتبط با حوزه اجتماعی است. نگرانی‌های فرهنگی در این مورد، ممکن است نگرانی‌های اجتماعی را نیز ایجاد کند و  مهمترین مورد نگرانی‌هایی است که در مورد تاثیر ربات‌ها بر نقش استاد و مسائل مرتبط با این موضوع است یعنی ربات‌های آموزشی و هوش مصنوعی ممکن است نقش و حضور استاد در محیط‌های آموزشی را کمرنگ کنند یا تغییر در مفهوم مرجعیت علمی رخ دهد.

باقری خاطرنشان کرد: یکی از مهمترین موانع در استفاده از این ربات‌ها مبحث مربوط به حریم خصوصی است چون ما واقعا نمی‌توانیم تضمینی برای رعایت حریم خصوصی داشته باشیم و نمی‌توانیم مباحث مرتبط با سوگیری‌های الگوریتمی که ناشی از سوگیری‌های داده‌های واقعی است را داشته باشیم و جلوی آنها را بگیریم، همه این موارد دست در دست هم می‌دهند تا موضوع بکارگیری ربات‌های هوشمند در حوزه آموزش خطرناک شود یعنی علاوه بر وجود منافع بسیار زیاد ممکن است مضرات و محدودیت‌هایی ایجاد کند البته بخشی از این موانع را می‌توان با برنامه‌ریزی صحیح آموزش عمومی حمایت‌های مالی و در واقع ورود بخش دولتی برطرف کرد.

انتهای پیام