اگرچه معلولیت شاید واژه مناسبی نباشد و بهتر باشد از واژه ناتوانی و کم‌توانی برای معلولیت استفاده کنیم. معلولان درصدی از افراد هر جامعه‌ای را به خود اختصاص می‌دهند که متأسفانه آن‌طور که شایسته است به رفع نیازها و برطرف کردن مشکلات آنان پرداخته نشده است.

مشکلات ازدواج، اشتغال، تحصیل، رفت‌وآمد و عبور و مرور در شهر، کمبود زیرساخت‌ها، هزینه درمان و تجهیزات مصرفی از یک طرف نگاه ترحم‌آمیز مردم از طرف دیگر درد را به قلب این قشر از جامعه می‌نشاند.

معلولان به‌عنوان بخشی از جامعه امروز ما هستند که بر اساس عوامل ژنتیکی، حادثه‌ای، رخدادی و دیگر مسائل، بخشی از قدرت خود را از دست می‌دهند و نیازمند توجه ویژه و بعضاً بدون هرگونه چشمداشتی هستند. به بهانه روز جهانی معلولان برآن شدیم تا به احترام این قشر از جامعه به این مقوله بپردازیم.

رئیس شورای هماهنگی تشکل‌های مردم‌نهاد معلولان استان فارس در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با اشاره به فرا رسیدن روز جهانی معلولان و مشکلات این قشر از جامعه در رابطه با زیرساخت‌ شهرها بیان کرد: زیرساخت‌های شهری برای معلولان از ابتدا دارای مشکل بوده است چون چندین سال قبل هنوز فرهنگ برخورد با معلولیت جا نیفتاده بود.

 سعید فانی بیان کرد: امروز با شهرهایی مواجه هستیم که در زمینه استانداردسازی و مناسب‌سازی دارای مشکل هستند، از بحث مناسب‌سازی که عبور کنیم به موضوع دسترس‌پذیری می‌رسیم. تمام اماکن، معابر و جاهایی که به نوعی محل تردد همه افراد جامعه محسوب می‌شود باید برای معلولان هم قابل دسترسی باشد و این دسترسی تنها شامل معلولان نمی‌شود بلکه شامل افراد سالمند، زنان باردار و زنانی که با کالسکه کودک رفت‌وآمد می‌کنند هم می‌شود. در مجموع نزدیک به ۳۵ تا ۴۰ درصد افراد جامعه نیازمند دسترسی و مناسب‌سازی برای عبور و مرور هستند و اگر تنها افراد دارای معلولیت و سالمند را در نظر بگیریم این عدد به ۳۰ درصد می‌رسد.

تمام معابر عمومی باید برای معلولان در دسترس باشند

وی با بیان اینکه شعار ما این است که «فرد دارای معلولیت داریم اما فرد معلول نداریم»، گفت: در واقع معلول شهرهای ما هستند. اگر اماکن شهرها و گذرگاه‌ها برای افراد دارای معلولیت دسترس‌پذیر باشد همین افراد بدون کمک دیگران می‌توانند عبور و مرور کنند.

فانی ادامه داد: متأسفانه این کمبود امکانات فقط در زیرساخت شهر، معبر و اماکن خلاصه نمی‌شود، در رابطه با سیستم‌های حمل و نقل شهری حتی یک دستگاه اتوبوس مناسب‌سازی شده برای تردد شهری افراد دارای معلولیت و خصوصاً افرادی که از ویلچر استفاده می‌کنند در کل کشور وجود ندارد، در بحث قطارها با مشکل جدی روبه‌رو هستیم؛ افراد دارای ویلچر نمی‌توانند وارد کوپه‌های قطار شوند و تردد کنند چون فاصله راهروی قطار کوچک است و محلی برای عبور ویلچر تعبیه نشده است و متاسفانه افراد دارای ویلچر نمی‌توانند از قطار استفاده کنند.

رئیس شورای هماهنگی تشکل‌های مردم‌نهاد معلولان استان فارس افزود: در رابطه با سفرهای هوایی متأسفانه ظرفیت هواپیماها برای افراد دارای ویلچر محدود است یعنی هر پرواز فقط تعداد کمی افراد دارای ویلچر را ساپورت می‌کند. به فرض اگر تیم ورزشی قرار باشد به مسابقاتی اعزام شوند باید با چند پرواز اعزام شوند، ضمن اینکه متأسفانه استانداردهای لازم در کشور رعایت نمی‌شود و یک فرد دارای معلولیت برای گرفتن کارت پرواز باید وارد صف شود. در برخی از کشورها وقتی یک فرد دارای ویلچر وارد فرودگاه می‌شود، زیرساخت‌ها به گونه‌ای تعبیه شده که شرایط خاص فرد دارای معلولیت در نظر گرفته می‌شود.

وی با اشاره به اینکه تعداد بسیاری از اتوبوس‌های شهری برای افراد دارای معلولیت قابل دسترسی نیست، گفت: از زمانی که بحث گازسوز شدن تاکسی‌ها مطرح شد، امکان سوار شدن افراد ویلچری در خودرو مقدور نیست چون در صندوق عقب ماشین کپسول گاز قرار گرفته و دیگر ویلچر در صندوق عقب ماشین جا نمی‌شود و افراد ویلچری از دسترسی به وسایل نقلیه نیز محروم شدند.

سیستم حمل و نقل درون شهری و برون شهری دارای معلولیت است

رئیس شورای هماهنگی تشکل‌های مردم‌نهاد معلولان استان فارس تصریح کرد: متأسفانه سیستم حمل و نقل درون‌شهری و برون‌شهری دچار معلولیت است و به افراد دارای معلولیت پاسخ‌گو نیست.

وی با بیان اینکه سرمنشأ تمام مشکلات افراد دارای معلولیت فرهنگ عمومی جامعه است، افزود: هنوز افراد جامعه فرد دارای معلولیت را به عنوان شهروند درجه یک اجتماع به رسمیت نمی‌شناسند، یعنی خدماتی که باید به افراد دارای معلولیت ارائه شود را نمی‌شناسند. اگر این فرهنگ‌سازی چه در رابطه با شهروندان،چه در رابطه با مدیران شهری و خصوصاً در رابطه با مدیران بالادستی انجام شود، خود به خود بسیاری از مسائل و مشکلات حل می‌شود.

فانی در ادامه سخنان خود به موضوع اشتغال پرداخت و گفت: اگر به بحث استخدام اشاره کنیم باز هم به مشکل فرهنگی برمی‌خوریم چرا که دست‌اندرکاران و مدیرانی که در رابطه با استخدام دستی بر آتش دارند، بحث استخدام ۳ درصدی معلولان را رعایت نمی‌کند. کارآفرینان و کارفرماها با توانمندی افراد دارای معلولیت آشنا نیستند، اگر می‌دانستند که یک فرد دارای معلولیت علی‌رغم اینکه روی ویلچر است ممکن است توانمندی‌های بسیاری داشته باشد، مخصوصاً در رابطه با خطوط مونتاژ و تولید که نیازی به ایستادن ندارد، بحث اشتغال افراد قابل حل بود اما در نهایت این قضیه نیز به مشکل فرهنگی برمی‌گردد.

۸۰ تا ۹۰ درصد دختران دارای معلولیت حتی فرصت ازدواج پیدا نمی‌کنند

وی به بحث ازدواج افراد دارای معلولیت پرداخت و گفت: اگر به بحث ازدواج معلولان اشاره کنیم باز به مسئله فرهنگ عمومی جامعه برمی‌گردیم چرا که برای بسیاری از خانواده‌ها هنوز پذیرفتن یک داماد دارای معلولیت یا یک عروس دارای معلولیت قابل تصور و لمس نیست و به جرأت می‌توان گفت نزدیک به ۸۰ تا ۹۰ درصد دختران دارای معلولیت حتی فرصت ازدواج پیدا نمی‌کند و در رابطه با آقایان دارای معلولیت این رقم به ۵۰ یا ۶۰ درصد می‌رسد و این افراد توسط بسیاری از خانواده‌ها علی‌رغم توانایی، تحصیلات بالا، مدارج علمی و اجتماعی بالا رد می‌شوند و در کل منشأ تمام این مشکلات به فرهنگ عمومی جامعه باز می‌گردد.

رئیس شورای هماهنگی تشکل‌های مردم‌نهاد معلولان استان فارس اظهار کرد: در کنار تک تک این مشکلات بحث مسکن معلولان نیز باید مورد توجه قرار بگیرد. در چند سال اخیر دولت‌های مختلفی بر سر کار آمده و وعده‌های بسیاری در رابطه با مسکن معلولان دادند اما امروز بسیاری از افراد دارای معلولیت اجاره‌نشین و یا سربار خانه پدری هستند و حتی توان اجاره کردن یک اتاق را ندارند.

وی گریزی هم به موضوع معیشت افراد دارای معلولیت زد و گفت:‌ هزینه‌های زندگی فرد دارای معلولیت نسبت به افراد سالم مضاعف است اما مستمری که به صورت ماهانه به معلولان تعلق می‌گیرد، حتی جوابگوی ۱۰ روز زندگی این افراد را نمی‌دهد و این هزینه بسیار ناچیز است.

پوشش بیمه‌ای معلولان بسیار ضعیف است

فانی در ادامه به مشکلات حوزه درمان پرداخت و گفت: معمولاً افراد دارای معلولیت از بیمه‌های سلامت و تأمین اجتماعی استفاده می‌کنند که این بیمه‌ها بسیاری از هزینه‌های درمان را پوشش نمی‌دهد لذا پوشش بیمه‌ای افراد دارای معلولیت بسیار بسیار ضعیف است.

رئیس شورای هماهنگی تشکل‌های مردم‌نهاد معلولان استان فارس افزود: هزینه درمان افراد دارای معلولیت بسیار بالا و پرداخت‌های بیمه بسیار اندک است. در کنار تمام این‌ها لوازم و تجهیزات توانبخشی که این افراد استفاده می‌کنند شامل بیمه نیست و اگر بیمه مبلغی را تقبل کند بسیار ناچیز است و حتی کفاف رفت و آمد اداری را هم نمی‌دهد.

فانی تصریح کرد: امروز بریس معمولی (بریس یا ارتروز (ارتز) از وسایل ارتوپدی هستند که برای حمایت بدن ساخته می‌شود) حدود ۱۰۰ میلیون تومان هزینه دارد یا هزینه تهیه یک پای مصنوعی معمولی با جنس معمولی به ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان می‌رسد که نهایت ۲ تا ۳ سال هم بیشتر کارایی ندارد.

وی اظهار کرد: افراد دارای معلولیت با مشکلات معیشتی و خرید تجهیزات روبه‌رو هستند. هزینه خرید یک ویلچر معمولی ایرانی که حداکثر تا ۲ سال جوابگو باشد بیش از ۱۰ میلیون تومان است. خرید یک ویلچر برقی خوب و خارجی برای افرادی که از ناحیه دست نیز دچار معلولیت هستند بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون هزینه دارند.

فانی در ادامه سخنان خود بیان کرد: قانون جامع حقوق حمایت از افراد دارای معلولیت در سال ۱۳۸۶ مصوب شد و با توجه به ایراداتی که به آن وارد بود مجدد در سال ۱۳۹۶ بازنگری شد و ابتدای سال ۱۳۹۷ از طرف دولت به کلیه دستگاه‌ها ابلاغ شد، طبق این قانون ۳ درصد سهمیه در تمام دستگاه‌ها و نهادهایی که از بودجه عمومی دولت استفاده می‌کنند به افراد دارای معلولیت تعلق خواهد گرفت اما بسیاری از دستگاه‌ها عملاً این قانون را اجرا نمی‌کنند و اگر اجرا می‌شود با یک سری ایرادات انجام می‌شود، اخیراً در سطح کشور اتفاقاتی مثبتی رخ داده اما جوابگو نیست. طبق همین قانون ۳۰ درصد از مشاغل اداری و پست‌های مانند تلفنچی در ادارات باید به افراد دارای معلولیت تعلق بگیرد اما عملاً این قضیه اتفاق نیفتاده و باعث شده بسیاری از افراد دارای معلولیت با تحصیلات بسیار بالا بیکار باشند.

رسیدگی به مشکلات معلولان در طول سال انجام شود نه فقط یک روز

وی بیان کرد: اگر اراده‌ای محکم و جدی برای حل این مشکلات توسط معلولان نباشد راه به جایی نخواهیم برد. این اراده باید در رده‌های بالای دولت و خصوصاً دولتمردان و افرادی که با شعار حمایت از افراد معلول روی کار آمدند نیز وجود داشته باشد تا این قضایا حل شود.

فانی با بیان اینکه اگر اراده‌ای وجود نداشته باشد مانند تمام‌سال‌های گذشته باز هم بی‌جواب خواهیم ماند، گفت: اگر هر سال تنها قسمت اندکی از قانونی جامعه حمایت از حقوق معلولان مدنظر قرار می‌گرفت و حل می‌شد تاکنون کل قانون به اجرا درآمده بود و بخش عمده مشکلات معلولان حل شده بود به گونه‌ای که نیاز نبود مشکلات افراد دارای معلولیت را مجدداً بازگو کنیم.

رئیس شورای هماهنگی تشکل‌های مردم‌نهاد معلولان استان فارس تصریح کرد: متأسفانه در روز جهانی معلولان نگاه‌ها به سمت این قشر مظلوم معطوف می‌شود، اما این روز که تمام شد وضعیت به شرایط قبل باز می‌گردد کما اینکه در سال‌های گذشته این موضوع به اثبات رسیده است.

وی با بیان اینکه با همت شورای اسلامی شهر و شهرداری شیراز در مناسب‌سازی شهر اقدامات خوبی انجام گرفته است، گفت: اما این اقدامات مطابق با نیازهای معلولان نیست و ایده‌آل‌های معلولان را در بر نگرفته است و هنوز در بسیاری از محورها با مشکل مواجه هستیم و جا دارد شهرداران مناطق به این مهم بپردازند تا شهر قابل دسترسی داشته باشیم.

به مناسبت روز جهانی معلولین به سراغ تعدادی از معلولان رفتیم و با آنان به گفت‌وگو پرداختیم. 

توجه با ترحم متفاوت است

مریم رفیعی، ۴۴ ساله که ویلچرنشین است و از ناحیه پا دچار معلولیت است در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا در مورد مشکلات خود بیان کرد: یکی از اصلی‌ترین مشکل معلولان نگاه جامعه به آن‌هاست، دلسوزی و ترحم مردم آزاردهنده است برخی حتی تفاوت توجه با ترحم را نمی‌دانند.

وی ادامه داد: جامعه معلولان از نظر رفت‌وآمد مشکلات بسیاری دارند و داروهای کم‌یاب و گران عرصه را بر معلولین تنگ کرده است.

بستر مناسب جهت مشارکت معلولان در جامعه وجود ندارد

رضا تاجی، ۳۲ ساله نیز به خبرنگار ایسنا گفت: معلولیت من به خاطر کوتاهی پای راستم نسبت به پای دیگر است. در زمان مدرسه این معلولیت هیچ تأثیری به روی کیفیت درس‌خواندن من نداشت و فقط گاهی نگاه برخی دانش‌آموزان آزاردهنده می‌شد. 

وی ادامه داد: در حال حاضر سطح فکری و فرهنگی جامعه نسبت به سال‌های گذشته بالاتر رفته و کمی فرهنگ‌سازی صورت گرفته و نگاه ترحم مردم کمتر احساس می‌شود، علاوه بر این، قوانین و مقررات حقوق شهروندی وضع شده است گرچه در حال حاضر این قوانین با درصد بالایی انجام نمی‌شود.

تاجی تصریح کرد: از مسئولان تقاضا دارم به مسئله مناسب‌سازی اماکن، معابر، اشتغال و ورزش معلولان بیشتر رسیدگی شود؛ در حال حاضر بستر مناسب جهت مشارکت معلولان در جامعه وجود ندارد تا افراد معلول نیز همانند بقیه شهروندان با فعالیت بیشتر و تاثیرگذار بتوانند در جامعه به موفقیت دست پیدا کنند.

وی در خصوص مشکلات بی‌شمار افراد معلول بیان کرد: تجهیزات توانبخشی گران و فاقد کیفیت است، عدم مهارت‌های زندگی، فقدان اشتغال پایدار در شرایط برابر، مشکلات دسترس‌پذیری امن و آسان به اماکن عمومی، فقدان مشاوره خانواده برای حل مشکلات این قشر و نحوه برخورد نامناسب و ترحم‌آمیز مردم با معلولان از جمله مشکلاتی است که روزانه با آن مواجه هستیم.

شأن و شخصیت افراد دارای معلولیت حفظ شود

اعظم صادقی، ۳۹ ساله که از ناحیه دست دچار معلولیت است در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا بیان کرد: اخیراً برای مناسب‌سازی اماکن و معابر درسطح شهر گام‌های بزرگی برداشته شده ولی هنوز در حد مطلوب و مورد انتظار نیست.

وی بیان کرد: از مردم و مسئولان تقاضا داریم شأن و شخصیت افراد دارای معلولیت حفظ شود و نگاه مردم به فرد دارای معلولیت ترحم‌آمیز نباشد زیرا معلولان ثابت کرده‌اند که می‌توانند در همه عرصه‌ها از یک فرد سالم هم موفق‌تر باشند.

صادقی با بیان اینکه معلولیت، محدودیت نیست بلکه فرصتی برای کشف استعدادهای نهفته است به شرط اینکه معلولان بخواهند و منتظر کمک دیگران نباشند، از شکست نترسند، تلاش کنند تا به موفقیت و پیشرفت برسند. 

وی در مورد عمده‌ترین مشکلات شهروندان معلول بیان کرد: در کنار مشکلات ناشی از عدم مناسب‌سازی که در نتیجه قانون‌گریزی و عدم نظارت شهرداری‌ها صورت می‌گیرد، حتی برخی معلولان ممکن است، اطلاعات کافی در رابطه با نوع معلولیتی که دارند نداشته باشند و اینکه با چه کارهایی می‌توان بر مشکلات ناشی از معلولیت غلبه کرد. فکر می‌کنم باید ترس حضور در جامعه کنار گذاشته شود و تمام این موارد نیاز به مشاوره تخصصی دارد که باید شرایط برای معلولان فراهم شود تا بتوانند از مشاوران تخصصی بهره‌مند شوند.

مشکلات از درب خانه شروع شده و با ورود به خیابان به اوج می‌رسد

مجتبی صفری ۵۳ ساله که ۱۰ سال پیش در یک حادثه تصادف دچار معلولیت از ناحیه پا شده است نیز به خبرنگار ایسنا گفت: مشکلات کم‌ نیست، رفت‌وآمد سخت است و به ناچار برای رسیدگی به امورات بیرون از خانه همیشه باید کرایه دربستی بپردازیم که این سوای هزینه‌های گزاف تجهیزات و دارو است که بر شانه معلولان سنگینی می‌کند.

وی با بیان اینکه مشکلات از درب خانه شروع می‌شود و در خیابان و ادارات دولتی به اوج خود می‌رسد، افزود: بسیاری از اماکن دولتی و یا خصوصی شرایط مناسب‌سازی برای حضور معلولان را ندارند.

صفری از نگاه ترحم‌آمیز مردم گلایه کرد و گفت: این نگاه حس بدبختی به انسان می‌دهد، البته مردم تقصیری هم ندارند این صدا و سیما و مراکز فرهنگی هستند که باید فرهنگ‌سازی کنند تا مردم به این باور برسند که معلولیت، معیوبیت نیست.

به گزارش ایسنا، روز جهانی معلولان به منظور افزایش آگاهی و درک بهتر نسبت به مسائل مربوط به معلولیت و حمایت از حقوق و رفاه افراد دارای معلولیت اختصاص داده شده است.

هدف از این روز ترویج فرهنگ پذیرش و احترام به تنوع و همچنین بهبود شرایط زندگی افراد دارای معلولیت در تمام جنبه‌های جامعه است.

در واقع معلولان ترحم نمی‌خواهند بلکه حق خود را از زندگی طلب می‌کنند. افراد کم‌توان یا ناتوان در هر نقطه، هر کشور و هر سرزمینی که ساکن باشند به علت اختلالات ظاهری و اجتماعی با معذوریت‌ها و موانعی در زندگی‌شان روبرو می‌شوند.

جامعه ای که آحاد شهروندانش و به ویژه معلولان در آن نقش‌آفرین بوده و در فعالیت‌های اجتماعی مشارکت کنند و به این توانمندی‌های آنان توجه شود می‌تواند منشأ خلاقیت‌های بسیار باشد.

انتهای پیام