به گزارش ایسنا، این مطالعه در قالب رساله دکتری همایون علی‌مرادی، دانشجوی دوره دکتری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران با همکاری مؤسسه ملی ژئوفیزیک و آتشفشان‌شناسی ایتالیا و با استاد راهنمایی دکتر «حبیب رحیمی» استاد تمام دانشگاه تهران با عنوان «آزمایش‌های موفق در شناسایی سیگنال‌های میدان مغناطیسی پیش از زلزله از فضا» انجام شد.

هدف از این مطالعه بررسی استفاده از داده‌های ماهواره‌ای برای شناسایی سیگنال‌های مغناطیسی است که احتمال دارد با مرحله آماده‌سازی برخی زلزله‌ها مرتبط باشند. میدان مغناطیسی زمین از بهترین پیش‌نشانه‌های زلزله‌ است و این شاخص را می‌توان با دقت زیاد از طریق ماهواره‌ مشاهده کرد.

پژوهشگران این مطالعه از اندازه‌گیری‌های ماهواره‌های سوآرم، که برای نظارت بر میدان مغناطیسی زمین توسعه یافته‌اند، استفاده و انحرافات مغناطیسی را که پیش از برخی رویدادهای لرزه‌ای بزرگ رخ داده بود را بررسی کردند.

در این پژوهش بین‌المللی تیمی از محققان موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران و مؤسسه ملی ژئوفیزیک و آتشفشان‌شناسی ایتالیا (INGV) ، با تجزیه و تحلیل ۱۰۷۷ زلزله بزرگ که بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۳ در منطقه تکتونیکی فعال کمربند «آلپ –هیمالیا» رخ داده بود، نشانگرهای واضح مغناطیسی ثبل از وقوع زمین‌لرزه‌ها را گزارش کردند.

علی‌مرادی و همکاران در این پژوهش یک الگوریتم خودکار برای تجزیه و تحلیل داده‌های مغناطیسی ثبت‌شده تا ۱۰ روز پیش از هر زلزله توسعه داده و به کار بردند. و نتایج اولیه وجود انحرافات خاص در سیگنال‌های مغناطیسی را نشان داد که این امکان را فراهم کرد تا میان مدت‌زمان این انحرافات و بزرگای زلزله‌ها ارتباط معنی‌داری پیدا کنند به‌نوعی که پیش از وقوع زمین‌لرزه‌ها و وابسته به میزان بزرگی رویداد لرزه‌ای، مدت‌زمان انحراف مغناطیسی شناسایی‌شده توسط ماهواره متفاوت بود.

پژوهشگران این مطالعه معتقدند پیش‌بینی دقیق زلزله‌ها در حال‌حاضر هم‌چنان دشوار است، اما تحقیق در زمینه پیش‌نشانه‌های زلزله یک حوزه بسیار جالب و پیچیده‌ای است. از جمله عواملی که برای درک ارتباط ممکن بررسی شدند، تغییرات در یونوسفر نظیر تغییرات در میدان ژئومغناطیسی است که توسط ماهواره قابل اندازه‌گیری است. با این‌حال، چنین سیگنال‌هایی به‌طور یکنواخت برای همه زلزله‌ها بروز نمی‌کنند، که این امر چالش‌های قابل توجهی را برای قابلیت اعتماد و کاربرد عملی آن‌ها ایجاد می‌کند.

روش‌هایی که پژوهشگران این مطالعه توسعه دادند، اگرچه هر دو بر اساس تجزیه و تحلیل انحرافات مغناطیسی پس از وقوع رویدادها هستند، با مقادیر امیدوارکننده‌ای دقت، صحت و توان بالقوه زیادی را در نمونه تحلیل‌شده نشان داده است، این پژوهشگران در مدت مطالعه، تجزیه و تحلیل عمیقی انجام دادند تا استحکام و اعتبار نتایج را آزمایش کنند. با تغییر موقعیت کانون زلزله، سیستم هیچ انحراف قابل‌توجهی شناسایی نکرد، که نشان دهد روش به‌کاررفته می‌تواند فرضیۀ خوبی برای قابلیت اعتماد باشد.

این مطالعه گام مهمی در تحقیق درباره سیگنال‌های پیش از زلزله است و راه را برای امکانات جدیدی برای درک و نظارت بر رویدادهای لرزه‌ای حتی از فضا می‌گشاید. تحقیقات جزو توسعه مداوم ابزارها و روش‌های نظارتی با هدف بهبود قابلیت اعتماد تحلیل‌های لرزه‌ای و فراهم کردن مبنای محکم‌تری برای مطالعات آینده است.

پژوهشگران این مطالعه با وجود آگاهی از محدودیت‌های فعلی روش، امیدوارند که این کار به درک بهتر رفتار زلزله‌ها و ارتباط میان لایه‌ای که در آن رخ می‌دهند، یعنی لیتوسفر، و لایه‌های بالاتر جو و یونوسفر در مرحله آماده‌سازی زلزله‌ها کمک کند.

گام بعدی ادغام این داده‌ها با سایر پارامترهای محیطی و ژئوفیزیکی، شامل اندازه‌گیری‌های زمینی و جو، است تا دقت نتایج را بیشتر تقویت کنند. در این حیطه متأسفانه به‌علت نبود حمایت‌های لازم مالی، رصدخانه‌های پیش‌نشانگری زمین‌لرزه که جزو برنامه‌های مرکز مطالعات پیش‌نشانگرهای زمین‌لرزه دانشگاه تهران است به کندی پیش می‌رود و در سال‌های اخیر یک شبکه ۹ ایستگاهی پایش داده‌های یونسفری با استفاده از گیرنده‌های رادیویی در شهرهای مهم کشور ایجاد شده است. همچنین در این راستا تجهیزات دو رصدخانه پایش مغناطیسی زمین نیز تهیه شده است و به‌مدت بیش از یکسال است که در بوروکراسی گرفتن زمین برای نصب در روستای برگ جهان در تلاقی گسل‌های اصلی اطراف شهر تهران به دام افتاده است. 

نتایج این مطالعه بین‌المللی به‌تازگی در مجله «Remote Sensing» انتشارات MDPI منتشر شده است.

انتهای پیام