دکتر مهدیه عامری به مناسبت هفته پیشگیری از مسمومیت‌ها در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه مواد شوینده، تمیزکننده‌ها و جرم گیرها، از جمله ترکیباتی هستند که بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند و استفاده از آن‌ها روز به روز بیشتر می‌شود، اظهار کرد: به دلیل شیوع برخی بیماری‌ها از جمله بیماری‌های ویروسی در فصول مختلف سال و یا بیماری‌های جسمی و روحی از جمله وسواس، بسیاری از افراد برای جلوگیری از مبتلا شدن به انواع بیماری‌ها و یا اهمیت به نظم و تمیزی منزل، محیط کار، وسایل شخصی و یا بهداشت فردی و اجتماعی، بیش از حد از مواد شوینده و ضدعفونی کننده‌ها استفاده می‌کنند و توجه کمی به عوارض این شوینده‌ها می‌شود.

مدیر آزمایشگاه کنترل کیفی مواد معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی قم، گفت: مواد شوینده، پاک کننده و ضدعفونی کننده ماهیت شیمیایی و در نتیجه سوزانندگی دارند، این مواد یا از ترکیبات اسیدی ضعیف تشکیل شده‌اند و یا ترکیبات قلیایی هستند که در صورت عدم مصرف منطقی و صحیح، سلامت فرد و یا اعضای خانواده را به شدت تهدید می‌کند.

عامری یادآور شد: معمولا شوینده‌ها ترکیبات متنوعی داشته و فرمولاسیون آن‌ها غالبا به شکل اسپری، مایع یا پودر است و بر اساس علاقه و توجه افراد به نوع فرمولاسیون مذکور مورد استفاده قرار می‌گیرند، منتهی باید ذکر کرد که در بین انواع مختلف فرمولاسیون‌های محصولات شوینده استفاده از مواد شوینده به صورت اسپری خطرناک ترین نوع استفاده و مصرف است.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: شوینده‌ها اکثرا حاوی مواد اسیدی هستند که در زمان استفاده باعث ایجاد گاز و بخار می‌شود، که این بخارات می‌تواند باعث بروز عوارض مختلفی همچون مشکلات پوستی و تنفسی شود.

وی افزود: شایع‌ترین عارضه مواد شوینده‌های پر ریسک مسمومیت حاصل از مواد شوینده پر ریسک است که در زمان استفاده از آن‌ها در محیط بسته، از قبیل سرویس‌های بهداشتی، ایجاد می‌شود. مسمومیت ناشی از مواد شوینده علائمی مشابه مشکلات تنفسی از قبیل آسم دارد و در صورت عدم استفاده از پوشش‌های حفاظتی همچون ماسک و دستکش، می‌تواند باعث آسیب دیدن چشم‌ها، مجاری تنفسی و پوست شود.

عامری یادآور شد: افرادی که دچار مشکلات تنفسی از قبیل انواع حساسیت‌ها، آلرژی و یا آسم هستند، در زمان مواجه با بخارات حاصل از مواد شوینده ممکن است دچار تنگی نفس، خس خس سینه، سرفه و سوزش گلو شوند.

وی تصریح کرد: به طور کلی استفاده از مواد شوینده، به دلیل تولید گاز و بخار در زمان استفاده می‌تواند باعث آسیب دستگاه تنفسی و بروز بیماری‌های تنفسی شود؛ بنابراین در زمان استفاده از مواد شوینده، بهتر است درب یا پنجره باز باشد یا از تهویه مناسب استفاده شود تا احتمال بروز عوارض و مشکلات تنفسی به حداقل برسد.

زنان باردار در مصرف مواد شوینده احتیاط کنند

عامری تاکید کرد: استفاده زنان باردار از مواد شوینده در سه ماهه اول و آخر بارداری، می‌تواند باعث ابتلای جنین به بیماری‌های تنفسی از قبیل آسم شود، به همین دلیل زنان باردار نباید از مواد شوینده استفاده کنند؛  همچنین استفاده طولانی مدت و مداوم از مواد شوینده ها، ممکن است باعث ایجاد آلرژی،  آسم و برونشیت شود.

وی با بیان اینکه برخی از افراد تصور می‌کنند که مخلوط کردن شوینده‌ها با هم، موجب اثرگذاری بیشتر آن‌ها می‌شود، اظهار کرد: این کار بسیار خطرناک بوده و می‌تواند موجب تولید انواع گازها و بخارات مضر از جمله گاز کلر شود، که به دلیل سمی بودن باعث آسیب به ریه و مجاری تنفسی و ایجاد چالش‌های تنفسی می شود.

عامری تاکید کرد: گاز کلر تولید شده در اثر ترکیب شوینده‌ها با هم در فضاهای کوچک و بسته، با رطوبت موجود واکنش نشان داده و باعث تولید اسیدکلریدریک می‌شود که اسیدی بسیار قوی و سوزاننده است، لذا نفس کشیدن در فضایی که گاز کلر دارد باعث مسمومیت، ریزش مو، آسیب دیدن مجاری تنفسی و ریه می‌شود. علاوه بر این، مخلوط کردن مواد شوینده با آب گرم، در محیط‌های بسته که بخار آب وجود دارد کار بسیار خطرناکی بوده و باعث آسیب شدید دستگاه تنفسی می‌شود.

این استاد دانشگاه گفت: بدن انسان به طور طبیعی در برابر مواد شیمیایی مختلف دچار آسیب می‌شود. در واقع ترکیبات شیمیایی از قبیل مواد شوینده با ریسک بالا و مضر، اثرات زیانباری بر سلامت بدن انسان دارند.

وی یادآور شد: گازهای مختلف موجود در مواد شوینده (اتیل الکل، اتر، متیل، کلر، متان، اسیدهای آنیونی، ازن) از طریق تنفس وارد بدن شده آسیب‌های متعددی را ایجاد می‌کند. باقی مانده‌های مواد شوینده بر روی سطوح، ظروف مورد استفاده، وسایل شخصی، لباس‌ها در اثر تماس مستقیم به پوست، چشم و یا ریه منتقل شده و آسیب‌های مختلفی را ایجاد می‌کنند.

عامری افزود: به طور کلی علائم مخرب محصولات شوینده بر روی سلامت بدن شامل؛ ریزش اشک، سوزش چشم، سوزش گلو، عطسه، آبریزش بینی، سرفه، سوزش در قفسه سینه، مری و معده، تنگی نفس، خس‌خس سینه سوختگی قرنیه چشم و یا مشکلات مختلف پوستی می‌شود.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه افراد به منظور حفظ سلامتی فرد و خانواده، باید در زمان مصرف مواد شوینده نکاتی را در نظر بگیرند، گفت: نسبت به مواد تشکیل دهنده و مضرات ترکیبات شیمیایی خاص شناخت و آگاهی داشته باشند و از فرمولاسیون‌های شوینده‌ای استفاده کنند که در بخش ترکیبات تشکیل دهنده از مواد مضر کمتری استفاده شده باشد.

ضرورت نکات ایمنی در مصرف شوینده‌ها

وی عنوان کرد: افراد به این نکته توجه داشته باشند که از ترکیب و مخلوط کردن مواد شوینده با مواد شیمیایی و همچنین طبیعی خودداری کنند. به خصوص انواع ترکیبات با ویژگی سفیدکنندگی و الکل، پاک‌کننده‌های آهک و جرم گیرها نباید با مواد دیگر ترکیب شوند.

عامری گفت: موارد بسیاری دیده می‌شود که افراد این مواد را با ترکیباتی همچون سرکه مخلوط می‌کنند که بسیار دارای ریسک و خطر است و تبعات فراوانی را به لحاظ نوع واکنش‌های شیمیایی به دنبال خواهد داشت و می‌تواند تهدیدکننده سلامت باشد.

وی یادآور شد: انواع جرم گیرها و سفیدکننده‌ها را نباید به صورت متوالی بر روی یک سطح استفاده شوند. استفاده بیش از اندازه از این ترکیبات، باعث ایجاد آسیب‌های بیشتر به دلیل قرار گرفتن در معرض دوز بالاتری از مواد شیمیایی مضر و به خطر افتادن سلامتی و همچنین آسیب‌هایی به سیستم ایمنی فرد می‌شود.

وی تاکید کرد: باید به این نکته مهم توجه کرد که ترکیبات شوینده با خطر بالا از قبیل انواع سفیدکننده‌ها، جرم گیرها نباید از ظرف اصلی خود به ظروف دیگر منتقل شوند، چرا که در حین انتقال ممکن هست با ایجاد ریز قطرات و یا انتقال گازها و بخارات سبب آسیب‌های جسمی از قبیل آسیب پوست، چشم و ریه و تنفس ایجاد شود. همچنین ظروف ثانویه ممکن است از خود ذراتی آزاد کنند که با ترکیب واکنش دهد و تبعات و نتایج نامطلوبی را به همراه داشته باشد.

این استاد دانشگاه گفت: به دلیل فرار بودن بسیار بالای برخی مواد شوینده بهتر است از اسپری نمودن آن‌ها بر روی سطوح و یا فضاهای بسته خودداری کرد و به جای اسپری کردن، مقداری از ترکیب مذکور را با رعایت شرایط ایمنی بر روی پارچه یا یک تنظیف ریخته شود و برای تمیز شدن سطوح استفاده شود.

وی گفت: ترکیبات شیمیایی موجود در انواع شوینده‌های پر ریسک از قبیل مواد آلی فرار می­‌توانند باعث ایجاد نارسائی‌های مزمن ریوی، آلرژی و سردرد شوند. بر اساس یافته‌های جدید انواع اسانس یا رایحه در محصولات پاک­‌کننده به خصوص در انواع خوشبوکننده‌­ (انواع اسپری‌ها، شمع‌های بودار، خوشبوکننده‌های دستشویی و توالت و وسایل نقلیه شخصی و یا ماشین‌های ظرف شویی و لباس شویی)، می­‌تواند با اُزُن موجود در هوای فضاهای کوچک و بدون تهویه ترکیب شده و تولید مواد توکسیک و سرطان­‌زا کنند.

عامری گفت: همیشه برای ما انسان‌ها تمیز و مرتب بودن، بوی خوش لباس‌ها و وسایل شخصی، سینک آشپزخانه عاری از هر نوع جرم، از اهمیت بالایی برخوردار است، لذا در انتخاب شوینده‌ها بر روی عملکرد تمیزکنندگی بالا و همچنین بوی خوش ماندگار آن‌ها تمرکز داریم، که این امر تا حدودی منطقی به نظر می‌رسد؛ اما بهتر است که در استفاده بیش از اندازه از این مواد به خطرات و آسیب های احتمالی آن بیاندیشیم و نسبت به شرایط ایمنی استفاده از آن‌ها آگاهی داشته باشیم.

این استاد دانشگاه یادآور شد: به دلیل حفظ سلامت کوکان توصیه می‌شود هرگونه ماده شوینده، سفید کننده، جرم گیر را دور از دسترس کودکان نگه دارید تا از خوردن و آشامیدن آن توسط اطفال و کودکان جلوگیری شود.

وی گفت: در صورتی که فرد به دلیل استفاده از شوینده، دچار مسمومیت ریوی شد، اولین اقدام در شرایط اضطراری، دور کردن فرد از محل شوینده با گازهای فرار به هوای آزاد و محوطه باز است؛ زیرا هوای تازه باعث تسهیل نفس کشیدن می‌شود و سپس انتقال فرد به صورت اضطراری به مراکز درمانی است.

این استاد دانشگاه، گفت: درخصوص استفاده از ترکیبات بهداشتی از قبیل پودرها و محصولات موبر پوست و صورت بایستی توجه شود که حتما از برندهای معتبر استفاده شود، گاها استفاده از محصولات نامعتبر و یا استفاده‌های مکرر در افراد دارای پوست نازک و یا لطیف، ایجاد سوختگی‌های شدید پوستی و چالش‌های دیگر سلامتی فرد را دچار آسیب کرده است.

عامری در پایان اعلام کرد: اگر ماده شوینده با چشم یا پوست تماس پیدا کرد، در وهله نخست باید با آب ولرم سریعا شستشو شود و در صورت سوزش شدید و یا ایجاد چالش باید فرد به مراکز درمانی انتقال یابد.

انتهای پیام