بر اساس آنچه اعلام شده پوکی استخوان یک بیماری بسیار شایع است به طوری که در دنیا حدود ۲۰۰ میلیون نفر دچار پوکی استخوان هستند. همچنین در افراد بالای ۵۰ سال از هر ۵ مرد یک نفر دچار پوکی استخوان است که در خانم‌ها نیز این شیوع بیشتر بوده به طوری که از هر سه خانم یک نفر پوکی استخوان دارد.

۲۹ مهرماه روز جهانی پوکی استخوان فرصتی شد تا در این گزارش به بیماری پوکی استخوان به عنوان یکی از بیماری‌های خاموش غیر واگیر که درصد بالایی از افراد بالای ۵۰ سال را از نظر وضعیت تراکم استخوان دچار مشکل کرده و در مرحله کاهش تراکم استخوان و یا در مراحل پیشرفته‌تر پوکی استخوان قرار دارند بپردازیم.

ناهید کیان مهر  فوق تخصصی روماتولوژی در گفت و گویی با بیان اینکه میزان بروز این بیماری در بانوان بیشتر است، افزود: پوکی استخوان را در صورتی اطلاق می‌کنیم که تراکم استخوان کاهش یافته باشد، بنابراین استخوانی که دچار پوکی استخوان شده تراکم نیز در آن موضع کاهش یافته و استخوان مستعد شکستگی است.

وی با بیان اینکه در خصوص پوکی استخوان به دنبال علائم نیستیم، اظهار کرد: وقتی بعد از ۵۰ سالگی قد فردی بیشتر از ۴ سانتیمتر دچار کاهش شده باشد، یا اینکه قوز پشتی و یا درد کمر شدید ناگهانی پیدا کند باید حواسمان باشد که این بیمار می‌تواند دچار پوکی استخوان باشد.

فوق تخصصی روماتولوژی اظهار کرد: گرچه شیوع پوکی استخوان در خانم‌ها بیشتر است و معمولاً بعد از یائسگی بیشتر می‌شود، ولی در هر دو جنس آقا و خانم می‌تواند اتفاق بیفتد.

وی یکی از مهم‌ترین عوامل پوکی استخوان را سن دانست و تصریح کرد: افزایش پوکی استخوان با بالا رفتن سن بروز می‌کند ضمن اینکه ژنتیک هم تأثیر بسیاری دارد به طوری که گفته می‌شود بالای ۵۰ درصد پوکی استخوان ناشی از عوامل ژنتیکی است.

کیان مهر  افزود: اینکه بدانیم چه ژنی فرد را مستعد پوکی استخوان می‌کند و اینکه آیا ما این ژن را داریم یا نه یکی از شواهد وجود پوکی استخوان و سابقه شکستگی لگن در پدر و مادر و پدر بزرگ و مادر بزرگ است، برای همین اگر کسی این فاکتور را دارد باید از جهت پوکی استخوان بررسی شود.

فوق‌تخصصی روماتولوژی با بیان اینکه برای جلوگیری از پوکی استخوان مصرف کافی کلسیم و موادی که حاوی کلسیم هستند مانند شیر و لبنیات در تمامی برهه زندگی ضروری است، گفت: بسیاری از داروها می‌توانند تراکم استخوان را کاهش دهند که داروهای کورتون‌دار از آن جمله هستند.

کیان‌مهر اظهار کرد: هرچند داروهای کورتون‌دار سبب پوکی استخوان می‌شود، اما معمولاً سعی می‌کنیم این داروها را در حداقل دوز و حداقل زمان بدهیم ولی بسیاری مواقع ناگزیر به تجویز آنها هستیم.

وی خاطرنشان کرد: چون داروهای ضد انعقاد و داروهایی که برای تشنج استفاده می‌شود و همچنین مصرف زیاد داروهایی که برای معده استفاده می‌شود، می‌توانند تراکم استخوان را کاهش دهند، برای همین مصرفشان باید با نظر پزشک باشد و اگر داروها به مدت طولانی مصرف می‌شود حتماً این بیماران باید از نظر پوکی استخوان بررسی شوند.

این پزشک متخصص در پاسخ به این سؤال که آیا ابتلا به برخی بیماری‌های زمینه‌ای خاص می‌توان ریسک ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد، گفت: گرچه برخی از بیماری‌ها تراکم استخوان را کاهش می‌دهند، اما این ممکن است به دلیل خود بیماری و یا داروهایی باشد که برای درمان استفاده می‌کنیم که بیماری التهابی روده به دلیل مواد التهابی که در بدن آزاد می‌کند و همچنین به دلیل داروهایی که بیمار استفاده می‌کند می‌تواند، موجب پوکی استخوان شود.

وی دیابت، تیروئید و ... را از جمله بیماری‌های دیگری دانست که موجب پوکی استخوان می‌شود، گرچه با افزایش سن افراد به پوکی استخوان مبتلا می‌شوند ولی این بیماری در هر سن حتی در کودکانی که بیماری زمینه‌ای دارند می‌تواند بروز کند.

کیان مهر در ادامه با بیان اینکه بافت استخوانی ما یک بافت بسیار زنده و پویاست، گفت: استخوان مانند یک سازه می‌ماند که مدام در حال ساختن خودش است و از سویی بافت‌های فرسوده را تخریب می‌کند. این ساختن و تخریب کردن در سنین مختلف متفاوت هستند، مثلاً تا ۳۰ سالگی روند ساختن از روند تخریب بسیار پیشی می‌گیرد و از ۳۰ تا ۵۰ سالگی در یک حالت پایه قرار دارد و بعد از آن روند تخریب بیشتر می‌شود.

وی افزود: برای این ساخت و ساز نیاز به مواد معدنی داریم که کلسیم مهم‌ترین آن است، بنابراین کسانی که به خوبی کلسیم و مواد معدنی استفاده نمی‌کنند، حتی از کودکی خودشان را در معرض پوکی استخوان قرار می‌دهند.

این فوق تخصصی روماتولوژی اظهار کرد: وقتی به استخوان‌های فردی مواد کلسیم نرسد موقعی که به سن ۳۰ سالگی می‌رسد استخوان‌های قوی ندارد بنابراین توصیه می‌شود مواد غذایی حاوی کلسیم مانند شیر و لبنیات را بسیار بیشتر استفاده کنند.

توصیه می‌شود، همه افراد میزان کلسیم مصرفی‌شان حدود ۱۰۰۰ میلی‌گرم در روز باشد البته بعد از یائسگی این میزان به ۱۲۰۰ میلی‌گرم افزایش پیدا می‌کند. یک لیوان شیر حدود ۳۰۰ میلی‌گرم و ماست هم همین میزان کلسیم دارد بنابراین باید حساب کنیم که چه میزان مواد کلسیمی برای تأمین میزان نیاز بدن باید استفاده شود.

توصیه می‌شود میزان کلسیم مورد نیاز از مواد غذایی تأمین شود، برای همین باید مواد غذایی که حاوی کلسیم است را بشناسیم که شیر و لبنیات میزان خوبی از کلسیم را دارند، اما شیر سویا، بادام و سبزیجات تازه به خصوص آن‌هایی که برگ‌های سبز داشته باشند هم غنی از کلسیم هستند.

وی در ادامه گفت: اگر نتوانیم با مواد غذایی این میزان کلسیم مورد نیاز بدن را تأمین کنیم باید از مکمل‌های کلسیم استفاده کنیم، البته زمان مصرف این‌ها هم بسیار مهم هستند.

کیان مهر در خصوص نقش ویتامین‌ها در سلامت استخوان‌ها گفت: ویتامین کا (K) به استحکام استخوان‌ها کمک بسیاری می‌کند و کسانی که این ویتامین را به عنوان مکمل استفاده کردند خطر شکستگی در آنها کمتر است. توصیه می‌شود مواد غذایی حاوی ویتامین کا مانند کاهو، هویج و سبزیجات بیشتر استفاده شود.

وی همچنین در پاسخ به این سؤال که آیا پوکی استخوان قابل درمان است یا می‌شود جلوی پیشرفت آن را گرفت؟ گفت: پوکی استخوان قابل درمان و قابل کنترل است، الان با پیشرفت علم داروهایی داریم که می‌توانند استخوان بسازند ولی بسته به شدت پوکی استخوان باید گفت که چه داروهایی می‌توان داد.

این پزشک متخصص اظهار کرد: کسانی که دچار پوکی استخوان شدند نباید بترسند چون می‌توان آنها را کنترل کرد و تراکم استخوان را افزایش داد و خطر شکستگی را کمتر کرد.

ضرورت انجام ورزش‌هایی که تحمل کننده وزن باشند

در ادامه عضو هیات علمی دانشگاه بیرجند در خصوص اهمیت ورزش در جلوگیری از پوکی استخوان گفت: ورزش‌هایی که تحمل کننده وزن و موجب محکم شدن و استحکام عضلات شوند برای جلوگیری از پوکی استخوان توصیه می‌شود.

محسن محمدنیا با اشاره به اینکه پیاده‌روی و دویدن می‌تواند موجب استحکام عضلات شود، افزود: ورزش از بسیاری بیماری‌ها می‌تواند جلوگیری و حتی آنها را درمان کند.

وی با بیان اینکه پوکی استخوان بیماری شایعی است که می‌توان از آن پیشگیری و اگر اتفاق افتاد با توصیه‌های پزشکان باید درمان کرد، افزود: باید رژیم غذایی را به سمتی برد که میزان ۱۲۰۰ میلی‌گرم کلسیم استفاده شود.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه توصیه می‌شود، روزانه ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ واحد کلسیم بسته به سن بیمار استفاده شود، تصریح کرد: فعالیت فیزیکی می‌توانند تراکم استخوان را افزایش دهد.

وی با بیان اینکه فعالیت فیزیکی باعث می‌شود، استخوان‌های محکمی داشته باشیم، خاطرنشان کرد: ورزش غیر از اینکه به بهبود تراکم استخوان کمک می‌کند اضطراب را کاهش می‌دهد.

محمدنیا با تأکید بر اینکه ورزش را حتماً باید در برنامه روزانه قرار دهند، اظهار کرد: شکستگی مهره‌ها، شایع‌ترین و شکستگی‌های لگن بدخیم‌ترین نوع شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان است.

وی با اشاره به اینکه کم تحرکی از مهمترین عوامل خطر است گفت: کسی که ورزش نمی‌کند مستعد پوکی استخوان است، همچنین سیگار و مصرف الکل تراکم استخوان را کاهش می‌دهد.

انتهای پیام