زمانی که به مرحله سالمندی وارد می‌شویم، با توجه به تحولات جسمی، روانی و اجتماعی در این مرحله، داشتن یک زندگی با کیفیت و سالم بیشتر به چشم می‌آید. البته ابزار و راهکارهای زیادی موجود است که می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی سالمندان کمک کند.

۱۰ مهرماه روز جهانی سالمند و هفته تکریم منزلت سالمندان، فرصتی شد تا در دنیای مدرنی که خانواده‌ها کمترین توجه را به سالمندان دارند و بیشترین وقت خود را بدون توجه به نیازهای بزرگ‌ترها در فضای مجازی و یا با دوستانشان می‌گذارند همه ما با نیازهای سالمندان و با آنچه باید در برخورد با این قشر عزیز در جامعه رعایت کنیم آشنا شویم. به یاد آوریم که این دوران در انتظار همه هست و تکریم سالمند، احترام به فردای خودمان است و  اگر عمری باشد، همه پا به دوران سالمندی خواهیم گذاشت.

ضرورت حفظ ارتباطات اجتماعی

دکتر عباس عابدی یک جامعه شناس با بیان اینکه شیب سالمندی در کشور و به خصوص خراسان رضوی سرعت گرفته است، افزود: متأسفانه ما هنوز در کشور سازمانی مستقل برای سالمندان نداریم و این موجب شده که رسیدگی به مشکلاتشان به خوبی انجام نشود.

 وی با تأکید بر اینکه اغلب سالمندان به دلیل سر نزدن فرزندان از آن‌ها دچار افسردگی می‌شوند، بر حفظ ارتباطات اجتماعی سالمندان تأکید کرد و افزود: تعامل با دوستان، خانواده و اجتماع به عنوان یکی از عوامل مهم در حفظ روانی و اجتماعی سالمندان مطرح است.

این جامعه شناس اظهار کرد: اشتراک‌گذاری تجارب، مشارکت در فعالیت‌های گروهی و داشتن حس ارتباط با دیگران می‌تواند احساس تنهایی را کاهش دهد و روحیه خوبی را حفظ کند.

وی با تأکید بر اینکه حمایت و پشتیبانی خانواده، دوستان و اجتماع اهمیت زیادی برای سالمندان دارد، بیان کرد: حضور حمایت و اعتنا به نیازهای فیزیکی و روانی آن‌ها می‌تواند احساس امنیت و رضایت را تقویت کند.

عابدی مشارکت سالمندان در فعالیت‌های اجتماعی را ضروری دانست و گفت: شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و خدمت به جوامع محلی می‌تواند حس ارزشمندی و معنا برای سالمندان ایجاد کند. انگیزه برای حضور در گروه‌ها و فعالیت‌های خیریه می‌تواند احساس قدرت و ارزش را به آن‌ها برساند.

وی با بیان اینکه سالمندی یک فرصت برای تجربه‌های جدید، رشد شخصی و ارتقای کیفیت زندگی است، اظهار کرد: با پذیرش تغییرات و اعمال روش‌های سلامت‌محور، می‌توان به یک زندگی سالم، خوشبخت و پر معنی دست یافت. از تمرینات فیزیکی گرفته تا فعالیت‌های اجتماعی و ذهنی، هر چه میزان استرس در زندگی سالمندان کمتر باشد، زندگی آن‌ها بیشتر از شادی، سلامتی و خوشبختی پر خواهد شد.

این جامعه شناس با اشاره به ارتقاء ارتباطات اجتماعی گفت: تشویق سالمندان به شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و ارتباط با نسل‌های جوان برای ایجاد ارتباطات قوی و حس تعهد به جامعه ضروری است.

راهکارهایی برای برون رفت سالمندان از انزوا

دکتر رضا مرتضوی یک متخصص سلامت روان به ایسنا گفت: بحران سالمندی به یکی از چالش‌های اساسی جوامع جهانی تبدیل شده است که می‌طلبد برای مقابله با این بحران، اقداماتی را انجام داد.

وی با تأکید بر توجه به سلامت سالمندان افزود: ارائه خدمات بهداشتی و درمانی مناسب و قابل دسترسی برای سالمندان و پیشگیری از بیماری‌های مزمن می‌تواند کمک شایانی به حفظ سلامت آن‌ها داشته باشد.

این متخصص سلامت روان با ضروری دانستن انجام فعالیت‌های ذهنی توسط سالمندان تصریح کرد: تمریناتی برای افزایش فعالیت ذهنی مانند خواندن کتاب، حل معما، یادگیری یک مهارت جدید و حل معادلات ریاضی می‌تواند به حفظ سلامت ذهنی و پیشگیری از اختلالات حافظه کمک کند.

وی همچنین گفت: پرداختن به سلامت روانی و افزایش آگاهی از روان‌درمانی می‌تواند به حفظ سلامت روانی سالمندان کمک کند. اشتباه عقیده‌های منفی، پذیرش تغییرات و برقراری تعادل در برخورد با استرس و اضطراب به ارتقاء کیفیت زندگی آنان کمک می‌کند.

مرتضوی در پاسخ به این سؤال که برای کاهش انزوای سالمندان، چه ایده‌ها و برنامه‌های را می‌توان اجرایی کرد، گفت: در این زمینه ارتباط برقرار کردن، شرکت در رویدادها و فعالیت‌های اجتماعی، حمایت از شرکت در مراکز فعالیت‌های اجتماعی، توجه به نیازها و تمایلات فردی، ارتباط با خانواده، مشارکت در مراکز خدمات اجتماعی و پشتیبانی روانی و اجتماعی بسیار مهم است.

وی خطاب به خانواده‌هایی که در ارتباط با سالمندان قرار دارند، گفت: می‌توانید سعی کنید با آن‌ها ارتباط برقرار کرده و وقت بگذارید. گفتگو و گوش دادن به آن‌ها می‌تواند احساس اهمیت و ارتباط اجتماعی برای آن‌ها فراهم کند.

این متخصص سلامت روان با اشاره به اینکه تشویق سالمندان به شرکت در رویدادها و فعالیت‌های اجتماعی می‌تواند انزوا را کاهش دهد، افزود: برگزاری گردهمایی‌ها، سفرهای گروهی، کلاس‌های هنری و ورزشی می‌تواند ارتباطات اجتماعی سالمندان را تقویت کند.

وی خاطرنشان کرد: برای کاهش انزوای سالمندان، می‌توان آن‌ها را تشویق کرد تا در مراکز محلی که فعالیت‌های اجتماعی برگزار می‌کنند شرکت کنند، ارتباطات جدید برقرار کنند و در فعالیت‌های مختلف شرکت داشته باشند.

مرتضوی با تأکید بر اینکه هر فرد سالمند نیازها و تمایلات خاصی دارد، اظهار کرد: شناخت این نیازها می‌تواند کمک کند تا بتوانید برنامه‌هایی آماده کنید که باعث افزایش ارتباط او با محیط اطراف و افراد دیگر شود.

وی همچنین ارتباط مستمر با خانواده و دوستان را یکی از راهکارهایی دانست که از انزوای سالمندان جلوگیری می‌کند. از طریق تماس تلفنی، بازدیدهای مکرر یا حضور در مراسم خانوادگی، احساس اهمیت و حمایت از سالمندان را بالا می‌برد.

این متخصص سلامت روان با اشاره به اینکه مراکز خدمات اجتماعی علاوه بر فعالیت‌های مختلف، مکانی مناسب برای برقراری ارتباط اجتماعی سالمندان است، افزود: تشویق آن‌ها به شرکت در این مراکز می‌تواند روحیه و ارتباطاتشان را بهبود بخشد.

وی با تأکید براین که نباید هیچ گاه محترمانه رفتار کردن با سالمندان را فراموش کرد و باید به عنوان کسی که از اطرافیان سالمندان محسوب می‌شوید با محبت، دقت و احترام با آن‌ها رفتار کرد تا آنان احساس ارزشمندی و اهمیت داشتن در جامعه را تجربه کنند.

ضرورت ارائه آموزش‌های لازم به سالمندان

احمد اکبری یک روانشناس در این خصوص به ایسنا گفت: ساخت خانه‌های سالمندان، ارائه حمایت‌های مالی، تسهیلات حمل و نقل عمومی، و ایجاد محیط‌های محبت‌آمیز و سالم برای زندگی سالمندان می‌تواند بهبود زندگی آن‌ها را تضمین کند.

وی با اشاره به اینکه دوره‌هایی در مورد مدیریت استرس، اضطراب و ارتقاء روحیه مثبت می‌تواند به سالمندان کمک کند تا بهتر با چالش‌های زندگی روزمره خود برخورد کنند، افزود: همچنین دوره‌هایی که به آشنایی با هنرهای مختلف، ادبیات، تاریخ و فرهنگ مردم جهان می‌پردازد، می‌تواند در توسعه دانش و دیدگاه سالمندان مؤثر باشد.

این روانشناس همچنین بر ضرورت ارائه آموزش‌های لازم به سالمندان برای فراگیری آموزش مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی، افزود: دوره‌هایی که به بهبود مهارت‌های ارتباطی، ایجاد روابط مثبت و ارتباطات مؤثر با دیگران می‌پردازند، می‌توانند به سالمندان کمک کنند تا از پشتیبانی اجتماعی قوی‌تری برخوردار شوند.

وی استفاده از مراکز روزانه سالمندی را دارای مزایای بسیاری دانست که به بهبود روحیه سالمندان کمک می‌کند. این مراکز اغلب فضایی فعال و پویا برای سالمندان فراهم می‌کنند و این به وضوح بر سلامت روحی و روانی آن‌ها تأثیر می‌گذارد؛ زیرا این مراکز فرصت‌های اجتماعی، تحرک بدنی و دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی را فراهم می‌کنند.

اکبری گفت: یکی از اصلی‌ترین مزایای استفاده از مراکز روزانه سالمندی، ایجاد ارتباطات اجتماعی قوی است. این مراکز فضایی برای برقراری ارتباط با دیگران فراهم می‌کنند که می‌تواند احساس تنهایی و انزوا در سالمندان را کاهش دهد. همچنین ارتباط با همسالان و دیگر افراد با سن مشابه باعث افزایش اعتماد به نفس و احساس تعلق به یک جامعه می‌شود.

وی افزود: مراکز روزانه سالمندی به سالمندان فرصت‌های جدیدی برای تحرک بدنی و فعالیت‌های اجتماعی می‌دهند. این امکانات تأثیر مثبت بر سلامت جسمی و روانی آن‌ها دارد. تحرک بدنی منظم و شرکت در فعالیت‌های گروهی مانند تمرینات ورزشی یا هنری می‌تواند از طریق افزایش انرژی و کاهش استرس، روحیه سالمندان را بهبود بخشد.

این روانشناس خاطرنشان کرد: مهم‌ترین مزیت دیگر استفاده از این مراکز، دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی است. این مراکز معمولاً دارای نهادهای پزشکی و پرستاری هستند که به سالمندان ارائه خدمات حرفه‌ای و نظارت معتبر بر روی وضعیت سلامت آن‌ها را ممکن می‌سازند. این مشاوره‌ها و خدمات بهداشتی می‌توانند به تشخیص زودرس بیماری‌ها و جلوگیری از عوارض بیشتر آن‌ها کمک کنند.

وی افزود: در مجموع، استفاده از مراکز روزانه سالمندی می‌تواند بهبود روحیه، کیفیت زندگی و سلامت سالمندان را تقویت کند. این اما نه تنها به سالمندان بلکه به خانواده‌هایشان نیز کمک می‌کند تا از آن‌ها مراقبت کامل و حمایت لازم را برای سالمندان خود فراهم کنند.

بدون شک مراقبت از سالمندان نیاز به آگاهی و فن پیچیده‌ای ندارد، اگر افراد خانواده و فرد سالمند بعضی از نکات در مورد سلامت، تغذیه و... این دوران را بدانند به راحتی آنان در کنار سایر اعضای خانواده می‌توانند زندگی کنند. امروزه با تغییر روش زندگی و هسته‌ای شدن خانواده‌ها، سالمندان از محوریت خانواده حذف ‌شده‌اند اما با توجه به این‏که کشورمان تجربه جدیدی به نام انفجار جمعیت سالمندی را به زودی تجربه می‌کند، باید برای راحتی خیال سالمندان و امید به زندگی آنان برنامه‌ریزی داشت.

انتهای پیام