با توجه به آغاز سال تحصیلی یادداشتی از دکتر کلانتر مهرجردی معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی و عضو شورای هماهنگی فعالیت های فرهنگی در اختیار ایسنا قرار داده شده که به سمع و نظر مخاطبان می رسد.
فرهنگ که مجموعه پیچیده ای از دانش ها، باورها، اخلاقیات و آداب و رسوم را شامل می شود، به مثابه حلقه پیوند انسان و اجتماع است به گفته ای، فرهنگ راه مشترک زندگی، اندیشه وکنش انسانی است و بی شک عرصه علم و فناوری به عنوان یکی از برجسته‌ترین تجلی عقل وخرد انسانی، نقش برجسته ای در شکل گیری وپویایی آن دارد.
در اهمیت و جایگاه فرهنگ همین بس که موجب اعطای هویت و شخصیت گردیده و به رفتارخاص و عام انسان شکل می دهد و با در برگیری همه سرمایه های معنوی وهنری، فکری جامعه، تقویت کننده روابط میان افراد و محوری اساسی برای پیوند میان اعضای جامعه است. لکن از آنجا که حرکت فرهنگ همواره آهسته وتدریجی است مستلزم صبوری و حوصله است. از دیگر ویژگی های این عرصه، پویا بودن آن است و بر همین اساس، نقش برجسته خلاقیت و نوآوری در آن، راهبردی رخ نمون می گردد.
از سوی دیگر، دانشگاه، به عنوان یک نهاد علمی ـ فرهنگی، رسالت مهمی در ایفای این نقش بایسته برعهده دارد. و بی شک هرگونه اقدام فرهنگی باید متأثر از نگاه علمی باشد و نگاه علمی در حوزه فرهنگی مستلزم برخورداری از اندیشه لازم در این موضع است، اینجاست که نقش تفکر هدفمند سازمان یافته و منسجم و رو به جلو نمایان می گردد.
به نظر می رسد بخش عمده ای از نابسامانی ها در دانشگاه و جامعه در ایران امروز، متأثر از فقدان این رویکرد است. از چالش های اساسی در حوزه فرهنگ، عدم برخورداری از تفکر عمیق و واقع بینانه است. اساسا اموری که مبتنی بر درک صحیح از شرایط و متناسب بانیاز مخاطب و مصالح او صورت نپذیرد، اگر نگوییم بی تأثیر، کم اثر و از روی عادت خواهد بود و عمدتا در حد فعالیت های شکلی و در سطح خواهد ماند که در همان لایه ها نیز با کم اثری، صرفا بازتابی بیرونی خواهد داشت. بی شک درسایه تفکر هوشمندانه است که تعالی فرهنگی به مفهوم واقعی آن ممکن می گردد.
از دیگر الزامات کار فرهنگی در زمانه جدید، به نوآوری است. خصوصا که عرصه فرهنگ از حوزه های راهبردی هر نظام سیاسی است. بنابراین، ویژگی نوآوری همراه با ابتکار و خلاقیت که زمینه ساز این مهم است، از جایگاه برجسته ای برخوردار است. در پرتو اتخاذ چنین رویکردی است که آسیب های تهاجم فرهنگی نیز، به حداقل ممکن می رسد.
به یقین عناصر "علم"، "فرهنگ "و "نوآوری" خصلت های بنیادین فعل عالمانه است که بدون این سه ویژگی، اساسا فهم دانشگاه ممکن نیست و شرط تحقق آن نیز حضور هدفمند و برنامه ریزی شده صاحبان اصلی دانشگاه یعنی دانشجویان، به عنوان نیروهای پُرانرژی، خوش‌فکر، صاحب ابتکار وخلاقیت در کالبد برنامه های فرهنگی دانشگاه است. قطعا محصول این حضور، ایجاد، حفظ پویایی و سرزندگی در این نهاد پیشرو است که سالیانی است از آن فاصله گرفته ایم. با تلمذ از اساتید براین باورم که در فرصت ظهور دولت جدید، در سایه اراده و امید زمینه این رویکرد مهیا است و با اتکا به فکر خلاق دانشجویان می توان زمینه ساز ارتقای هرچه بیشتر این جایگاه را فراهم آورد.
پیشنهاد:
با این سیاه مشق، موارد ذیل به عنوان ایده و محورهایی درحوزه اقدام فرهنگی عالمانه، پیشنهاد می گردد:
۱- تشکیل اتاق فکر فرهنگ دانشگاهی با هدف انسجام بخشی به اقدامات و تقویت نگاه عمل فرابخشی و محلی
در دنیای امروز، فرآیند سیاستگذاری و تصمیم گیری در سطوح مختلف، به ویژه دانشگاه ها به سازماندهی ویژه ای نیاز دارد. تحولات سریع جهانی و ابعاد روزافزون توسعه ازعواملی هستند که ضرورت تدوین سریع سیاست ها و الگوهای تصمیم گیری را مشخص می کنند. امری که بدون استفاده وسیع از ایده های نو و مستندسازی و جمع بندی تجارب و نظرات خبرگان و افراد خلاق میسر نیست.در این راستا اتاق فکر حوزه فرهنگ دانشگاهی با عضویت دانشجویان، اساتید و کارشناسان بعنوان مرکزتصمیم سازی و ساختاری برای تفکر جمعی روشمند تشکیل می شود.
اتاق فکر فرهنگ دانشگاهی می تواند بازوی مشورتی برای مدیران دانشگاه باشد ، و با رصد هوشمندانه وضعیت فرهنگی دانشگاه، تولید فکر و تشکیل انبار فکر و داده، به ساماندهی و هم افزایی فرهنگی با اتخاذ راهبرد فرهنگی واحد به منظور جریان سازی فرهنگی در دانشگاه و محیط پیرامونی همت گمارد و با اتخاذ رویکرد کاملا علمی با بهره گیری از آینده نگاری در حوزه فرهنگ و تدوین برنامه عملیاتی به نوعی نقشه محلی فرهنگی دانشگاه را با همکاری ذینفعان ترسیم نماید. از سوی دیگر این اتاق می تواند با ایجاد انگیزه و باهدف نوآوری در عرصه های مختلف من جمله حوزه فرهنگی وکادرسازی درراستای تقویت وتوسعه منابع انسانی حوزه فرهنگ دانشگاهی بپردازد.
۲ـ مدیریت تدوین پیوست فرهنگی برای طرح های دانشگاهی
رهبر معظم‌انقلاب اسلامی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای(مدظله العالی) در دیدار اعضای شورای عالی‌انقلاب‌فرهنگی در آذرماه سال ۱۳۸۶ ضرورت تهیه پیوست‌فرهنگی برای طرح‌های گوناگون کشور مورد تأکید قراردادند و فرمودند «در طرح‌های گوناگون که در کشور تنظیم می‌شود، طرح‌های پولی و مالی و عمرانی، حتما یک پیوست فرهنگی وجود داشته باشد» که این ابتکار می تواند در فرهنگ دانشگاهی محقق شود.
۳- تشکیل شورای همکاری کرسی‌های نظریه‌پردازی و مناظره در دانشگاه به جهت فراهم نمودن ساز و کارعملی این حرکت
برگزاری کرسی های نظریه پردازی و نقد و مناظره میتواند نشانگر میزان بلوغ فکری و رشد علمی یک مجموعه و آوردگاهی برای عرضة دانش نو و پیشبرد اهداف آموزشی و پژوهشی هر مجموعه باشد و با همین نگاه بحث کرسی های نظریه پردازی، نوآوری و نقد و مناظره و کرسی های ترویجی در جهاد دانشگاهی و دانشگاه ها باید پی گیری شود و پیشنهاد تشکیل شورای همکاری در سطح دانشجویی زمینه ترویج این حرکت ارزشمند را بیش از گذشته فراهم می آورد.
انتهای پیام
نظرات