به گزارش ایسنا، با توجه به اهمیت انرژی در تولید بخش کشاورزی و نقش آن در ارتقای بهره‌وری، مدیریت مصرف انرژی و بهینه‌سازی استفاده از آن یکی از چالش‌های بزرگ برای کشاورزی در ایران است. بخش کشاورزی به عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی، به شدت به انرژی وابسته است. افزایش قیمت حامل‌های انرژی از جمله برق و فرآورده‌های نفتی، می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر بهره‌وری این بخش داشته باشد. به همین دلیل، نیاز است که به طور دقیق بررسی شود که چگونه تغییرات قیمت انرژی و نهاده‌های تولید بر بهره‌وری کشاورزی اثر می‌گذارد. بهینه‌سازی مصرف انرژی در این بخش می‌تواند در صرفه‌جویی منابع و کاهش هزینه‌ها نقش موثری ایفا کند.

در ایران، ساختار اقتصادی در بخش کشاورزی به گونه‌ای است که مصرف انرژی فراوان و نسبتاً ارزان به‌طور طبیعی از ویژگی‌های این بخش به شمار می‌رود. با توجه به رشد جمعیت و نیازهای غذایی فزاینده، بخش کشاورزی با چالش‌های زیادی از جمله تأمین انرژی مواجه است. این موضوع اهمیت پژوهش‌هایی را که به بررسی بهره‌وری انرژی در کشاورزی می‌پردازند، بیش از پیش آشکار می‌سازد. افزایش بهره‌وری انرژی می‌تواند به کاهش هزینه‌ها، حفظ منابع طبیعی و پایداری بیشتر در این بخش کمک کند.

در همین راستا، گروهی از پژوهشگران به سرپرستی یعقوب زراعت‌کیش، دانشیار گروه اقتصاد از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تحقیقاتی را در زمینه بهره‌وری انرژی بخش کشاورزی انجام داده‌اند. این محققان با تحلیل داده‌های سی ساله مربوط به نهاده‌های تولید، مصرف انرژی، و قیمت حامل‌های انرژی، به بررسی تأثیر این عوامل بر بهره‌وری انرژی در کشاورزی ایران پرداخته‌اند.

هدف اصلی این پژوهش، مطالعه و شناسایی عوامل مؤثر بر شدت مصرف انرژی در کشاورزی و ارائه راهکارهایی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در این بخش بوده است.

نتایج این پژوهش نشان دادند که افزایش قیمت برق و فرآورده‌های نفتی بر بهره‌وری انرژی تأثیر مثبت داشته است. به این معنا که با افزایش قیمت این حامل‌های انرژی، مصرف‌کنندگان به‌طور مؤثرتری از انرژی استفاده کرده‌اند و بهره‌وری افزایش یافته است. همچنین افزایش قیمت فرآورده‌های نفتی باعث شده است که بهره‌وری در این بخش بهبود یابد.

در عین حال، نتایج حاکی از آن هستند که شوک‌های ناشی از قیمت فرآورده‌های نفتی با نوسانات منفی در کوتاه‌مدت روبه‌رو بوده‌اند، اما در بلندمدت تأثیرات مثبتی بر بهره‌وری انرژی داشته‌اند. این امر نشان‌دهنده آن است که مصرف‌کنندگان انرژی در بخش کشاورزی توانسته‌اند خود را با شرایط جدید تطبیق دهند و در نهایت بهره‌وری انرژی بهبود یافته است.

اهمیت این پژوهش در آن است که نشان می‌دهد اصلاح قیمت انرژی در بخش کشاورزی اجتناب‌ناپذیر است و می‌تواند تأثیرات مثبتی بر بهره‌وری انرژی داشته باشد. اما برای افزایش بهره‌وری، سیاست‌های اصلاح قیمت برق باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که به همراه آن، سیاست‌های غیرقیمتی نیز در نظر گرفته شود. صرف افزایش قیمت‌ها بدون ارائه راهکارهای جایگزین، ممکن است تأثیرات منفی بر روی بهره‌وری داشته باشد.

در پژوهش فوق پیشنهاد شده است که برای بهبود بهره‌وری انرژی در بخش کشاورزی، باید سیاست‌هایی مانند استانداردسازی تولیدات بر اساس معیارهای جهانی، بهره‌مندی از نیروی کار متخصص و واقعی‌سازی قیمت انرژی اجرا شود.

همچنین، توصیه شده است که به جای تکیه بر سوخت‌های فسیلی، از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشید و باد استفاده شود. به‌کارگیری سیاست‌های مالیاتی و ارائه یارانه‌های مناسب برای تشویق سرمایه‌گذاران و کشاورزان نیز می‌تواند به افزایش بهره‌وری انرژی کمک کند. علاوه بر این، کاهش سطح زیر کشت همراه با افزایش بهره‌وری می‌تواند به توسعه پایدار کشاورزی کمک کند، بدون اینکه به تولید کشاورزی آسیب وارد شود.

بر این اساس، افزایش بهره‌وری انرژی نه‌تنها به معنای استفاده بهینه از منابع موجود است، بلکه به توسعه پایدار و حفظ محیط زیست نیز کمک شایانی می‌کند.

شایان ذکر است این یافته های علمی در فصلنامه «اقتصاد کاربردی» که وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران است، منتشر شده اند.

این پژوهش نه‌تنها به درک بهتر چالش‌های بهره‌وری انرژی در کشاورزی ایران کمک می‌کند، بلکه می‌تواند مبنایی برای طراحی سیاست‌های جدید در زمینه مدیریت مصرف انرژی و افزایش بهره‌وری در این بخش باشد.

انتهای پیام